[zaloguj się]
[pdf]

IPOSTASIS (19) sb f

ipostasis (16), hipostasis (3); hipostasis BibRadz, GrzegRóżn, NiemObr.

Teksty nie oznaczają ó; a jasne.

Fleksja
sg
N ipostasis
inne sg A (lat.) - ipostasim

sg N ipostasis (15). ◊ (lat.) A [w funkcji G] ipostasim (4).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. lek. Przekrwienie opadowe; tu zmiana patologiczna, polegająca na krwawym osadzie (opuszczeniu się krwi) w moczu [hypostasis ... a medicis dicitur urinae faex in ima matulae parte subsidens Calep] (16): Naprzod Ipoſtaſis v lekarzow bywa poznawana w vrinie [...] Gdy cżłowiek zdrowy albo ten ktori z niemoczy zmaga: zoſtawi vrinę w ſkleniczy lekarzkiey/ po godzinie vſtogi ſie w oney vrinie na dnie iakoby iaki Obłocżek na dnie miąſſzy/ á ku wierzchu cienki iakoby kregiel, A tho lekarze zową Ipoſtaſis/ to ieſt rzecż zbytnia trzeciey ſtrawnoſci kthora ieſt w żyłach. FalZioł V 9v, V 10; A tho tak maſz rozeznać/ tę wilkoſć grubą od tey Ipoſtaſim. Abowiem gdy zamąciſz vrinę/ tedy wonym zamączeniu Ipoſtaſis rozerwie ſie na małe kąſki y owſzem ſie zmieſza z vriną iako oley albo miod. [...] Ale v chorich ludzi ktorzy leżą. Tam lekarze pilno ſie według Ipoſim [!] [= Ipoſtáſim SienHerb 411b] ſprawuią/ á ſilne iudicium, albo to iſte poznanie niemoczy iako rychło ſie dokona: biorą. FalZioł V 10, V 10v; [Kopká/ Ipoſtáſis w mocżu SienHerb A # 4.]
2. teol. Byt, osoba, istnienie; jeden z terminów podstawowych przy formułowaniu chrześcijańskiej nauki o Trójcy świętej [hypostasis ‒ postać, rzecz niemieniona imieniem BartBydg; ‒ istność Mącz 161a; ‒ jedność, podstać Calep; bytność rzeczy wszelakiej na świecie; istność, istota – ῾υπόστασις Cn] (3): [Jezus] Ktory będąc iáſnośćią chwały/ y wyráżonym obrázem podſtáći iego (marg) W Greckim ſtoi Hypoſtáſis / ktore słowo poſpolićie po Polſku wykłádáią bytnoſćią ábo iſtnoſćią/ ábo też oſobą/ wſzákoż káżdemu tu ná wolą dano niech káżdy iákich chce wykłádow vżywa/ gdyż trudno thy słowá Greckie właśnie wyráżone być máią ięzykiem náſzim [...]. (—) [...] ſpráwiwſzy ocżyſćienie grzechow náſzych przez ſámego ſiebie/ vſiadł ná práwicy onego máieſtátu nawyzſzego. BibRadz II 120c; GrzegRóżn H2v; NiemObr 141.

Synonim: 2. bytność, istność, osoba, postać.

AKtt