[zaloguj się]
[pdf]

JAKIŚ (516) pron

a jasne.

-ś (479), -si (37).

Fleksja

sg m N jakiś (73). ◊ G jakiégoś (31); -égoś (1), -(e)goś (30). ◊ D jaki(e)muś (8). ◊ A jakiś (22), jaki(e)goś (25). ◊ I jakimsi (12), jaki(e)msi (1), jakimeś (2); jakimsi GórnDworz (2), CzechEp, ReszPrz, ReszList, OrzJan (2), CiekPotr (2); jakimsi : jaki(e)msi OrzRozm (1 : 1); jakimsi : jakimeś SarnStat (2 : 2). ◊ L jaki(e)mś (2) RejKup, RejWiz, jakimsi (1) RejZwierc. ◊ f N jakåś (47). ◊ G jakiś (7), jakiéjsi (6), jakiéjś (4), jaki(e)ś (2), jaki(e)jeś (2), jakijś (1); jakiś Mącz, NiemObr, ZapKościer, PowodPr, CzahTr, PaxLiz; jakiéjsi RejPos (2), RejZwierc, GostGosp; jakiéjś RejJóz, RejWiz (2), GrzegŚm; jakiéjsi : jaki(e)jeś : jaki(e)ś CzechEp (1 : 2 : 2); jakiś : jakiéjsi GosłCast (1 : 1); jaki(e)jeś : jakijś GórnDworz (1 : 1); ~ -éj- (2), -(e)j- (13). ◊ D jakiś (2), jaki(e)jsi (1) RejZwierc, jaki(e)jeś (1) CzechRozm, jaki(e)ś (1); jakiś : jaki(e)ś LibMal (2 : 1).◊ A jakąś (64). ◊ I jakąś (24). ◊ L jaki(e)jsi (2) RejKup, RejZwierc, jakiéjś (1) RejWiz, jakiś (1) LibMal, jaki(e)ś (1) RejJóz; ◊ n N jakieś (27); -eś (2) OrzJan, -éś (1) KochWr, -(e)ś (24). ◊ G jaki(e)goś (12). ◊ A jakieś (30); -eś (1), -(e)ś (29). ◊ I jakimsi (4) RejAp, RejZwierc, ActReg (2), jaki(e)meś (1) GórnDworz. ◊ L jakimsi (2). ◊ pl N m pers jacyś (6). ◊ subst jakiéś (12); -éś (1), -(e)ś (11). ◊ G jakichsi (4) GrzegŚm, NiemObr, CiekPotr, GosłCast, jakichsie (1) LibMal. ◊ D jakimsi (2). ◊ A m pers jaki(e)ś (6). ◊ subst jakiéś (49); -éś (1) SarnStat, -eś (1) MurzHist, -(e)ś (47). ◊ I m jaki(e)miś (2) RejWiz, GórnDworz, jakimiś (2) CzechEp, CzechEpPOrz. ◊ f jaki(e)miś (6) DiarDop, Leop, BibRadz, RejAp, RejPos, CzechEpPOrz, jakimiś (1) CzechEp. ◊ n jakimiś (1) CzechEpPOrz. ◊ L jakichsi (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

Zaimek przymiotny nieokreślony; quidam Cn, Modrz, JanStat, Vulg; nescio quod Mącz, Cn; aliquid JanStat; cuiusdam modi, qualitate aliqua Cn (516):
a. Bliżej nie znany, pewien (206): FalZioł IV 2d; Owaciem tam iakis cżłowiek [...] ſthraſznim głoſſem iął wolać MiechGlab 11; RejRozpr Gr3; Item wlyubynyv v yednego chlopa vkradl prziſtaffke y przedal yą wewſzy yakyſz LibMal 1551/161v, 1544/81, 89v, 1545/97v, 1549/150, 1552/172, 1553/172v (13); RejJóz A6, K3v; RejRozm 403; RejKup x7; Ano widzę iákieś goſcie/ A tu do nas iádą proſcie BielKom G6; KrowObr 175, Rr3; Przyſzedł do mnie iákiś mąż s piękną śiwą brodą RejWiz 36, 161, 162, 166; A gdy ſwięćili dźień zwyćięſtwá [...] Káliſteneſsá/ gdy do iákiegoś domku był vćiekł [in quoddam domicilium refugisset] /y zdomem ſpalili Leop 2.Mach 8/33, 2.Reg 12/4; RejFig A8; RejZwierz 65v, 78; muchá iákaś wlećiałá mu w gębę á przeſzłá ogonicą BielKron 325v, 453; Prot B2; GórnDworz P2, P4, P5, P8, R5v, L18; RejPos 348v; RejZwierc 98v, 169, 169v; fundámenty iákieś kopał ku budowániu/ y ſłyſzał głos mowiący SkarŻyw 28, 99; WerGośc 230; BielSen 9; ZawJeft 29; Strix ‒ Rodzai iakis ſowie podobni. Calep 1011a, 1082b; zdáło ſię żeglarzom iż byłá blizko nich iákaś kráiná [aliquem regionem]. WujNT Act 27/27, Act 10/1; muśi ten być, z rodzáiu iákichśi Grzybow CiekPotr 66, 66, 85; Iákichśi ſłoyków ſzukáć/ zléczenia miłośći Poſzłá GosłCast 48, 25, 63; PaxLiz D4v; KlonWor 70.

W połączeniu z inną przydawką [w tym: jakiś + przydawka + rzeczownik (20), jakiś + rzeczownik + przydawka (18), przydawka + jakiś + rzeczownik (5), rzeczownik + jakiś + przydawka (5), przydawka + rzeczownik + jakiś (2)] (50): A wrzeć będzie [świat] iako w kotle/ Ktori iakis chytri dyabeł [...] poddymać będzie LudWieś A4; DiarDop 99; KrowObr 20v, 178v; A miedzy nimi ieździ kſiążę iákieś bláde/ O cży [!] mu podśiniáły/ y licże ma śmláde. RejWiz 64, 26, 146v; RejFig Cc2v; BibRadz I *5, Ps 41/9, 50 arg; Otoż ſye vrodźił v nas w Polſzce iakiś Senior trzeći OrzRozm I3; Ieſt też bliſko Mechy śćiáná iákaś wielka BielKron 457, 147; GrzegRóżn Hv, O; Tympanum, Miſá/ czáſzá/ álbo ſtároswieckie yákieś naczynie. Mącz 471a; GórnDworz I5, Q4v, T5, X2v; RejPos 304v [2 r.], 345v; Do Antygoná krolá przyſzedł iákiś miſterny kuglarz RejZwierc 98v, 97, 99v, 194v; WujJudConf 50v; BudNT przedm b5v; CzechRozm 15 [2 r.], 220; SkarŻyw 167, 311; Nieznáiomy wróg iákiś miéſza ludzkié rzeczy KochTr 11; StryjKron 16; NiemObr 119; DObry Pan iákiś iádąc ſobie w drogę/ Vyźrzał v dźiewki w polu boſſą nogę. KochFr 15; KlonŻal Cv; ReszPrz 96; ReszList 172; ActReg 8; Calep 154b; KochCz B2v; OrzJan 92; Kálwin wymyſla [sień przed niebem]/ kłádąc iákieś trzećie mieyſce procz niebá y piekłá WujNT 856, 227, 261 marg; GosłCast 20.

W połączeniu z przymiotnikiem, liczebnikiem lub imiesłowem w funkcji rzeczownika (9): nálazłem [...] płachtę/ máiącą Obras iákoby Kryſtuſow/ álbo iákiegoś Swiętego KrowObr 112; Pothym pochwili iákoby w godzinie/ drugi iákiś [alius quidam] twierdził to/ mowiąc: Záprawdę y ten ſnim był Leop Luc 22/59, Luc 18/35; BielKron 435; A ty przed ſię okrom tych [bostw]/ iákiegoś czwartego Wtrącaſz nam ták przez dźięki/ bez wſtydu żadnego GrzegRóżn N2; RejZwierc 43v; co o ſobie Iezus Pan [...] powieda: to oni iákiemuś przed wſzemi rzecżámi [...] vrodzonemu przycżytáią. CzechRozm 21; SkarŻyw 135, 459.

W funkcji zapowiednika zespolenia przy odpowiednikach: który (23), co (7), gdzie (3) (33): Item Na polyv yakyſz dziewcze czo bidlo paſla vkradl plaſzcz LibMal 1551/162, 1543/74v, 1551/161v, 1552/171; RejKup q2, aa7; KromRozm I Lv; DiarDop 99; KrowObr 20v; RejWiz 161 [2 r.], 162; ODpuſty nam tu iákieś/ z Rzymá przedawano/ V ktorych ołowiáne pyecżęći wieſzano. RejZwierz 106; BielKron 147; OrzQuin E4v; GórnDworz Q4v, Q6v, T5; GrzegŚm 6; HistLan B4v, F2; RejZwierc 39v, 194; HistHel B4v; SkarŻyw 134, 385, 471; CzechEp 133, 168; cżęſtokroć w nocy po nie [pielgrzymy] przychodźił ieden dobry cżłowiek/[...] ktory ie prowadzał do iákiegoś domu/ gdźie ſtoł z wielkim doſtátkiem nágotowány był ReszHoz 126; ReszList 172; ActReg 182; SarnStat 290.

Połączenia: »tam jakiś« (1): Phocion ten zacny pan gdy ſiedział ná ſądzie/ przyſzedł do niego Anthipater [...] proſząc go áby mu tám iákiemuś powinowáthemu iego ſfolgował ná ſądzie. RejZwierc 43v.

»jakiś też« (1): powiedáli o iednym pánie/ iż gdy vbogi kmiothek przyſzedł do niego w iákieyśi też potrzebie ſwoiey/ náſtawſzy ſie długo v drzwi poſzedł do domu RejZwierc 65.

Wyrażenie: »trafunkiem jakimsi« (1): [Potrójny] gdy mi wpadł tráfunkiem iákimśi do ręku, Słuſzność wagi, y właſność nálazłem w nim dźwięku. CiekPotr )?( 2.
α. Podkreśla lekceważący, ironiczny stosunek osoby mówiącej do wyrazu określanego: niewiadomo jaki, jakiś tam (55): KrowObr 10v, 196v; Káżdy [duchowny] w roznym vbiorze/ á w dziwnym birecie/[...] A v páſá im wiſzą iákieś wijátyki/ Ano ſnadź było lepiey pilnowáć motyki. RejWiz 161v, 39v, 163v; OrzRozm R4v; Lotr ći to iakiś był ale nie Kryſtus BielKron 420v; GrzegRóżn K4; Prot A3v; SarnUzn H6; RejAp 14v; GórnDworz O2v, Qv, Q6v; RejPos 260, 304v, 321; RejPosWiecz3 96v; Ná troię Antykryſt dźieli Kryſthuſá/ Ciáło w grobie/ Boſtwo wſzędźie/ á duſzę iákąś witáią Oycowie w iákichśi odchłániach GrzegŚm 25, A3, 29; RejZwierc 83v; WujJud 262; WujJudConf 256v; wielkie podobieńſtwo/ ze to wprzod ná kráiu mędrek iákis był nápiſał/ á głupi piſarz do tekſtu wprowádził. BudNT przedm b6v, b7; CzechRozm 26, 27, 43, 51v, 67v, 73, 169; ModrzBaz 73; [Sędzia] dał ná śmierć iey wyrok táki: Doroćie hárdey pánnie/ ktora [...] śmierći dla iákiegoś Chryſtuſá prágnęłá/ kazáliſmy ſzyię vćiąć. SkarŻyw 126, 483; CzechEp 57, 149 [2 r.], 212, 333; NiemObr 40, 66, 121, 173; ReszList 175; WerGośc 219; ActReg 182; WujNT 4; WysKaz 33; JanNKar D; PaxLiz C4v; ZbylPrzyg A2.

W funkcji zapowiednika zespolenia przy odpowiedniku: ktory (1): Tego też czáſu Pieczory w Kijowie kopáć poczęto/ [...] zá powodem iákiegoś Antoniego/ ktorego Ruś ma zá ſwiętego. StryjKron 176.

β. Po przeczeniu: żaden (1): duſze ludzi świętych [...] idą do niebá/ kędy Chriſtus ieſt/ y tám z nim mieſzkáią: á nie w iákimśi więzieniu WujNT 684.
b. Podkreśla istnienie faktu bez bliższego sprecyzowania (310):
α. Określa rzeczownik: w każdym razie jakiś, jakikolwiek ale jest (148): Ale mi ſie wſzytko widzy z iakieys omylnoſći Teraż ſie nam przytraſuią takie przypadłoſći RejJóz N7, B4, G4v, I7; RejKup Bbv, dd8v; MurzHist P3; LibMal 1554/188v, 190v; Diar 55; LubPs Q3; RejWiz 112 [2 r.], 144, 158v, 166, 170v (11); PAni iákieś s piſárzem towárzyſtwo miáłá/ A zátrzeć to z dáleká ták tym kſtałtem chciáłá RejFig Cc5v; RejZwierz 112; OrzRozm P4; Mor tam nie bywa bo ieſt dobre powietrze: Wſzákże miewáią iákieś niemocy w głowie BielKron 430, 231; cżáſem tám w they Bożey Iſtnośći ieſt iákaś rożność/ cżáſem żadney nie máſz GrzegRóżn H2v, N4, O; OrzQuin C2v; Mącz 124a; LeovPrzep H3v; RejAp 3, 128; A ták máiąc ſie w tym Dworzánin dobrze ſpráwowáć/ potrzebá mu naywięcey iákieieś roſtropnośći/ y bacżenia GórnDworz I4; w ocżu iednego znác gniew: w drugiego ocżu byſtrość: w trzeciego nádętość iákąś. GórnDworz L15, C5v, F3, F8, N7v, Mm (17); RejPos 244v, 262v [2 r.], 304v, 322v; BiałKat 46; GrzegŚm A3, 29, 34; HistLan A3v, C3v; RejZwierc 3v, 75, 135v, 160v, 250v (8); Ciáło Páná Chriſtuſowe w niebie będąc/ iákąś moc ſwą nam dáie WujJud 256v, 123; MycPrz II Bv, C; CzechRozm 12v, 117v, 127v, 136; PaprPan Ggv; ModrzBaz 139; Oczko A4v; SkarŻyw 99, 544; ZapKościer 1581/23v; StryjKron 350; CzechEp 186, 200, 203; NiemObr 67, 98; KochWz 137, 141; ReszPrz 98; ReszList 142, 171; GórnRozm Av; Płácż ieſt iákaś poćiechá v záſmęconego WisznTr 10; ActReg 48, 94, 100, 121, 147, 175; GostGosp 30; GórnTroas 66; OrzJan 31, 119; KołakCath B4v; WujNT Act 25/19, s. 543, 589; JanNKarKoch F2v; SarnStat 310, 680, 773, 954 [2 r.], 1118; PowodPr 23, 35, 54, 84; Tym gromem Ian ś. [...] zábija [...] niezbożne/ ktorzy Syná Bożego ſtworzeniem czynią/[...] á początek mu iákiś dáią. SkarKaz 485b, 40b; CiekPotr 18; CzahTr L2; GosłCast 47; PaxLiz D; SkarKazSej 682a.

W funkcji zapowiednika zespolenia przy odpowiedniku: ktory (6): Bog ieſt niewiemy co/ iedno pewnie wiemy iż ieſt [...] iákaś moc á iákaś wielmożność/ ktorey áni rozumem/ áni żadnim rozmyſłem nikt pośćignąć nie może. RejPos 142v; GórnDworz G3; RejZwierc 136; OrzJan 22; SkarKaz 485b.

Połączenia:»jeszcze ... jakiś« (2): Powiedział mi X. Cardynał ze Arcyxiązę Maximiliąn ma iescze nadzieię iakąs ActReg 64, 94.

»nic inego ... jedno jakiś« (3): piſánie nie inego nie ieſt/ iedno iákiś kſtałt/ á wyobráżenie mowy GórnDworz F3, B3; WujNT 152.

»przedsię jakiś« (1): Páná Chryſtuſá niechcą mieć iedno proſtym ſobie podobnym cżłowiekiem: choć iednák przodek mu przedſię iákiś przed ſobą dawáią ReszPrz 76.

»wżdy jakiś« (1): RAphał był piękny Anyoł/ lecż ten z Iákubowic/ Ku tám temu vrodą/ ſnadź niepodobien nic. Lecż zda mi ſie w pocżćiwych/ obycżáioch iego/ Są wżdy iákieś vrywki/ onego cudnego. RejZwierz 62v.

Wyrażenia: »jakaś cząstka, część« [szyk 1 : 1] (1 : 1): iedno częsc iakas zda się bydz potrzebna abysmy się iako wiedno ciało zgromadzili ActReg 94; WujNT 415.

»po jakąś przęckę« = w miarę (1): chocia tám na tym mieyſcu dozwala mężátkam po iákąś przęckę miłowáć/ á wſzákoż ſnádźby owe ſłowá ſkáźić mogły tę/ ktoraby około pocżćiwości nie miáłá práwie vgruntowánego ſumnienia. GórnDworz B4.

β. Określa przymiotnik: taki, ale nie wiadomo dlaczego, w jakim stopniu i w jaki sposób (162): Wei wey tocz iakiſz kraſni Pan RejRozm 391; RejPs 98v; Y ſprawy y poſtawy iakies dzywne macie RejJóz M8v, G4, M2, O3; RejKup h2; miły brácye thys dobry cżłowyek yákis GliczKsiąż I; KrowObr 167v, 188v; Z drugiey ſtrony też páni iuż nie ták przypráwna/ Znác iż iákaś vtrátna á ná wſzytkim ſtráwna. RejWiz 26; Idzye dáley przez pole áli cżłowiek orze/ Ná twárdey iákieyś zyemi ledwe trawę porze. RejWiz 125v, 98v, 126, 143, 146v [2 r.], 170; Leop Esth 16/13, Act 17/20; OrzRozm J3, P2v; BielKron [842] v; GrzegRóżn N3; Frigitur animus expectatione verum bonarum, Podawa mi ſerce yákiś dobrey nádźieye. Mącz 350c; w tych wſzyſtkich Króleſtwách/ myśl iákąś górną/ y ochotną być poſpolićie widźimy OrzQuin R4v; RejAp 161v; GórnDworz C5v, G, M, N6, Ff5 (14); RejPos 143, 304v, 338; GrzegŚm 21; ſtárſzy then miſtrz iákąś záfráſowáną twarz vkazał. RejZwierc 169v, [282]v, 52, 75, 149, 188, 200v, [207]; WujJud 46, 254, 256v; WujJudConf 6; HistHel B, Bv; CzechRozm 19v, 22v, 178v, 233, 248 (8); ModrzBaz 6v, 129; SkarJedn 373; KochDryas A2; KochOdpr C, Dv; SkarŻyw 69, 74, 130, 179, 234, 384; Coż ieſt przebog/ duch/ cży márá? Dźiwnać iákaś Boża ſtworá. MWilkHist [K4], E; KochTr 13; StryjKron 156, 315, 351; CzechEp 52, 69, 182, 203, 368 (15); CzechEpPOrz **2v [2 r.],*3v, *4v; NiemObr 44, 88, 89, 150; Z Krolá ſwégo Spártánie wźięli wielką winę/ [...] Ze był obrał niezgrábną iákąś żonę ſobie KochDz 106; Máią [Luteranowie] [...] duchá iákiegoś bárzo nieſtwornego ReszPrz 65, 4 [2 r.], 17; ReszList 176; KlonŻal E3v; GórnRozm C2 [2 r.], K3; PudłFr 73; PaprUp G3v; ZawJeft 22; Krol IMPan nasz na Zęby chor, ale iakis pod czas słaby bywa ActReg 155; OrzJan 31, 42; LatHar 254; WujNT 129, 259, 263, Act 17/20, s. 666 (9); SarnStat 301, 717; WitosłLut A3v, A6; KmitaSpit C2; PowodPr 44, 62; Záprawdę imię to Iákieś trefne CiekPotr 71, 43; GosłCast 24, 45; KlonFlis A4.

Połączenia: »jakiś inszy« [szyk 8 : 1] (9): CzechRozm 38v, 39, 62, 118; iedni becżkámi paćiorki z Rzymá y z inſzymi iákimiś reliquiámi wozą CzechEp 81, 56, 199; wſpomina ieſzcze Budny iákiś inſzy przekład nieiákiego Stániſłáwá Murzynowſkiego WujNT przedm 2, s. 684.

»jeszcze jakiś« (1): Trochę ku wdzięcżnośći twarz ſie iey ſkłániáłá/ Ieſzcże iákąś dawną chuć ku ſwey krwi miáłá. WisznTr 30.

»pewny jakiś« [szyk 3 : 2] (5): s ktorego thák tráfnego ſpiknienia Plánetow/[...] okázuie ſye przyść na świát iákaś pewna á wielka nędzá. LeovPrzep Av; ReszPrz 85; [filozofowie sekty Platonowej] ná iego [Chrystusa] mieyſce wprowadzáli pewne iákieś ánioły WujNT 693, 129, 869.

»jakiś tam« [z odcieniem lekceważenia] (1): Iákobyśćie ſwym Pánom nie trzymáli wiáry/ Lákomiąc ſię ná iákieś tám Pogáńſkie dáry. CzahTr F2.

Cf JAKILE, JAKIŚCI, NIEJAKIŚ

TK