[zaloguj się]
[pdf]

JEDYNOŚĆ (31) sb f

jedyność (26), jedynność (5); jedynność RejAp (3); jedyność : jedynność RejPs (1 : 2).

e oraz o jasne.

Fleksja
sg
N jedyność
G jedyności
A jedyność
I jedynnością
L jedyności

sg N jedyność (3). ◊ G jedyności (3). ◊ A jedyność (1). ◊ I jedynnością (2). ◊ L jedyności (22).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Wspólnota ludzi, jednomyślność, zgoda; tu o kościele chrześcijańskim (2):
Zwrot: »w jedyności żyć« (1): Aby [wszyscy] w miłośći y w iedynośći żyli/ iednę wolą wſzyſcy mieli/ bráterſką miłość záchowáli/ dobrotliwi/ rozmowni byli. KrowObr 62.
Wyrażenie: »jedyność wiary« (1): abychmyſie nigdy nieobłądzili od onego zebranego miaſta: [kościoła]: do ktorego ſie ciſną wiedynnoſci wiary wſſyſcy przełozeni y krolowie tego ſwiata RejPs 72.
Szereg: »miłość i jedyność« (1): KrowObr 62 cf »w jedyności żyć«.
2. teol. O osobach Trójcy Świętej: wspólność natury; w odniesieniu do Chrystusa: unia hipostatyczna (25):

jedyność czego (17): RejPs 195; Co nam rácż dáć náſz wiecżny á wſzechmogący Boże á Pánie náſz iedyny/ ktory żywieſz y kroluieſz z Oycem y z Duchem ſwiętym w iedynośći Máyeſtatu twego ſwiętego/ Amen. RejPos 83; SiebRozmyśl E2v. Cf »jedyność bostwa«, »jedyność Trojce Świętej«.

jedyność z kim (7): GDyześ ty ieſt naſz mily panie ſlowo oycowskie: przed wſzemi wieki w iedynnoſci ſnim będące RejPs 68v; RejPos 13 [2 r.], 83v, 136, 150 [2 r.].

jedyność w czym (1): ArtKanc I7 cf W przeciwstawieniu.

W przeciwstawieniu: »rożność ... jedyność« (1): ACżći ieſt w oſobách rozność/ ále w iſtnośći ich ná wſzem iedyność. ArtKanc I7.

W formule modlitewnej (2): RejPos 83; [racz] nád námi ſie ſmiłowáć/ przez mękę tegóż namilſzégo ſyná twégo/ który z tobą żywie y króluie w iedynośći Duchá świętégo ná wieki wiekóm. Amen. SiebRozmyśl E2v.

W połączeniach z wyrazami: trojakość (3), trzech (1) (4): tu iáſnie wyſławił Oycá y Syná y Duchá ſwiętego/ á przedſię iedynnoſcią tą ſwiętą troiákość krociuchno záwiązał RejAp 7, 7, BB7v; RejPos 149v.

Wyrażenia: »jedyność bostwa« (12): [naukę swoją Syn Boży] z Bogiem Oycem y z Duchem ſwiętym od wiekow w iedynośći Boſtwá ſwoiego poſtánowić racżył. RejPos 121v, A6v, 13 [2 r.], 148v, 149 [2 r.], 149v (11); RejZwierc 8v.

»jedyność społeczna« (1): GDyz to ieſt kochanie twoie: aby lud ſwoi zgromadzal wiedynoſcy ſpoleczney ſwiętey voley ſwoiey. RejPs 195.

»jedyność Trojce Świętey« (2): RejPos 304; ACh moy niebieſki Pánie/ Boże wſzechmogący/ w iedynośći Troyce świętey wiecżnie kroluiący. ArtKanc L4v.

3. Jednostka; liczba jeden (4): Bowiem iedinoſć wſzędy chcze mieć cżęſć/ ſama też ieſt wſzytko zupełne/ á w każdej rzecżi ieſt rzecż wiecżna KłosAlg Av; Wſzakże tha iednoſć/ z cżymkolwie ſie złącży dwoie cżyni/ ktoraż to dwoicza pocżątek wſzelkiego mnożenia ieſt wezwana/ bowiem ona zależy w złącżeniu dwoiey iedinoſći. KłosAlg A2; Ieden Swiat. Iedno Słończe. Ieden Kxiężycz/ y wſzytki rzecżi ſtworzone z iedney rzecży poſzły/ w ktorą (by to było podobno żeby ſie miały pokazić) zaſięby muſiały przyſć. Przeto tę iedinoſć niektorzy mędrczy zwali zgodą/ drudzy przijaznią á miłoſćią/ bowiem ona tak ſie złącża: iż ſama w ſobie żadney cżęſći ani rozdziału (bez ſwego vrazu) nie dopuſzcża. KłosAlg A2; Monas, Latine unitas, Iediność/ yedina yedność. Mącz 230c.

Synonimy: 1. jednomyślność, zgoda.

Cf JEDNOĆ, JEDNOŚĆ,JEDNOTA, [JEDYNOSTWO]

LW