A. Treścią wypowiedzenia nadrzędnego jest spodziewane lub pewne następstwo okoliczności, o których mówi wypowiedzenie podrzędne [w tym: w antepozycji (266), w postpozycji (172), w interpozycji (18)] (472): BierEz B3; BielŻyw 31, 50 [2 r.], 51, 102, 109, 170; niech ym tesz przelozi niebespieczenstwo od Czessarza Tvr: kv ossobie swey y sina swego [...] yeſli sze on dowie sye tich spraw ktore sye dzieyą bez woley a kv ſzkodzie yego. LibLeg 11/41v, 6/55v; WróbŻołt 7/5; RejPs 24v, 76v, 121v; ConPiotr 33v; RejJóz G2v, K8, M2v, M4, P3v; LibMal 1548/145; Iuż tobie wſſytko odpuſſcża A k miłoſyęrdziu prżipuſſcża Ieſliże mu prawie duffaś Wiernym ſerczom łąſky ſſukaś RejKup p8, X6v, y5; HistAl A4, C5v, E6, H8, H8v, N2; MurzHist M3; MurzNT Ioann 13/17; DiarDop 116; LubPs B6, G3v, M2v marg, S5v, ddv, hh3; KrowObr A4, B2, 150, 151v; RejWiz 32, 50v, 79, 88, 91 (10); Oto dziś kłádę wam przed ocżymá wáſzymi/ Błogoſláwieńſtwo y Przeklętſtwo: Błogoſláwienſtwo/ ieſlyże będziecie poſłuſzni mandatow á przykazánia Páná Bogá wáſtego [...] Przeklętſtwo/ ieſliż niebędziecie powolni roſkazániu Páná Bogá wáſſego Leop Deut 11/27, Lev 14/3, Num 32/15, 1.Reg 11/3, 2.Reg 15/25, 4.Reg 7/9 (11); OrzList i2v; RejFig Aa2v, Bb4v; RejZwierz 57, 114v, 133v; wroć żonę temu mężowi [...] Bo ieſliż iey nie wroćiſz pewnie wiedz iż vmrzeſz/ y z tkym wſzytkiem co twego ieſt. BibRadz Gen 20/7, *2v, *4 [5 r.], *5 [2 r.], Gen 13/9 [2 r.], 18/24 (38); OrzRozm A4, B3v [2 r.], Cv, G2, G2v (14); KwiatKsiąż B, B4, C4v, E2v, F3 (12); OrzQuin D3v, Kv, X3v [2 r.], X4v, Y3 (9); SienLek 31v [2 r.], V2v; RejAp AA7v, 46, 59, 78v, 121v (8); GrzepGeom C3v; dotknęłá ſie ſzáty iego/ mowiąc thák ſámá w ſobye: Iż pewnye ieſliże ſie tylko dotknę odzyenia iego/ będę vzdrowioná. RejPos 255, A5v, 7v, 30v [2 r.], 41, 53v (120); BiałKat 23v, 98v [2 r.], 171; niech ſie perfumuie iáko chcze/ ieſliże od niego nie będą zálatáwáć perfumy á prochy s cnoty [...] wierę Szpikánárdy áni Muſzkum [...] nie pomoże. RejZwierc 104, 3, 6, 14v, 34, 109v (17); WujJud 38, 55v, 68, 68v, 82, 108v; RejPosWstaw [110²]v, [110³]v; Ieſliſz tedy miáſto to byłoby komu wdziedzictwo dáne/ iákoſz on może przyić ku dziedzictwu ſwoie^mu? BudBib 4.Esdr 7/9, Bar 2/20, 26; MycPrz I C; Strum L3; CzechRozm 23v, 111v [2 r.], 114, 115, 229v (9); PaprPan A3, R3v, Sv, S3v, V3v, Cc4; ModrzBaz 3, 14, 19v, 20v, 100, 116, 144; CzechEp 39, 243; NiemObr 112; ReszPrz 106; ReszHoz 119; A ieśliże z Tátáry poſpołu ſie ruſzą [Turcy]/ Iuż mię doſzcżętu zniſzcżą y wiecżnie zágłuſzą [Ieſli k temu s tátáry znowu ſie poruſzy Pewnie iuż tá pokuſá mnie s ſyny zágłuſzy BielSat G2]. BielSen 15; KochPam 86; ZawJeft 5, 20, 31; ActReg 158; Phil F2, K2, S4; GrabowSet B; OrzJan 21, 53, 58, 59, 68, 97, 132; otóżbym ćiebie chćiáł wypráwić. Miałby potrzeby wſzytkié ieſliże zezwoliſz. WyprPl A3; LatHar 152, 169, 652; WujNT Ioann 8/24, 15/7, 10, Rom 2/26, s. 530 (11); PowodPr 6; CiekPotr 12; CzahTr E3v, E4, K2v, L2; GosłCast 20, 39; PaxLiz C; ZbylPrzyg A3, B3v.

W wypowiedzeniu nadrzędnym występuje: już (10), pewnie (13), wierę (1), zaprawdę (1).

Połączenia: »jedno jeśliże, jeśliże jedno (a. tylko)« ( 3 : 2): ná ſtolicy twoiey z owocu żywotá twego/ Poſtáwię zacne potomſtwo k wiecżney chwale Boſtwá ſwego. Iedno ieſliż teſtámentu y też ſwiádectwá moiego/ Ktorego ia ich náucżę/ będą ſtrzedz s ſercá wiernego LubPs dd2v; co przez wiele Xiąg na światło wydano yeſt/ tedy to niełatwie zaginać[!] może/ ieſliże tylko zaczność a godność prziſtępuie ku mowie. KwiatKsiąż II, A2, A3; WujNT 2.Cor 5/3.

»jeśliże ... tedy« = si ... et PolAnt; si Modrz (63): BielŻyw 77; LibLeg 7/35, 10/64v, 70, 154v, 11/91,165; Diar 96; DiarDop 117; RejWiz 99v, 117v; RejZwierz 134; Ieſliż chcemy idź do miáſtá tedyć thám od głodu pomrzemy/ á ieſliż też tu zoſtániemy przedſię pomrzeć muſiemy BibRadz 4.Reg 7/4, Gen 18/30, Lev 26/3, 15, 18 (20); OrzRozm C; GrzegRóżn A2v; KwiatKsiąż D2, K3v, K4, Lv, L3; OrzQuin O; RejAp 8v, 37v; RejPos 179; RejZwierc 4v, 5, 15v, 41v, 127 (9); WujJudConf 254; BudBib Iudith 5/18, Eccli 19/25, 2.Mach 14/33; CzechRozm 134v, 174v, 226v; trzebá przinamniey trzy rzecży obácżáć/ ktore ieſliże iáko ma być w ſwey klobie będą/ tedy y oná Rzecżpoſpolita [!] dobrze poſtánowioná będzie. ModrzBaz 4, 89v; SarnStat 977; CzahTr G2v, K3.

»jeśliże ... to« (4): RejKup x6; Ieſliże prawdę mowi/ to mu nie záwádzi/ Ale ieſli nieprawdę/ ſnadnie ſie ſam zdrádzi. RejZwierz 24, 12; RejAp CC8v.

»jeśliże ...więc« (1): Ieſliże go nie prziymą/ więc go zábiyemy/ A ieſli co zoſtánie/ ſpołu przepiyemy. RejFig Aa6.

B. Wypowiedzenie nadrzędne mówi o tym, jak się postępuje lub jak należy postąpić w sytuacji przedstawionej w wypowiedzeniu podrzędnym [w tym: w antepozycji (191), w postpozycji (43), w interpozycji (15)] (249): MetrKor 38/502; Oględay ſie cżęſto w zwierciadle, ieſtliż czudnym będzieſz, cżyn to czo na twą czudnoſć zależy, á będzieſzli grubey twarzi, patrz aby to zawetował czudnoſcią duſze BielŻyw 35, 73, 93; LibLeg 7/99v, 11/22, 25v, 43v, 50 (3); RejRozpr K4; HistAl D5v, D6; KromRozm III E; Diar 43, 45; Yeſliſz ten wyſtępek yeſt/ áby icyec ſyná karał bićim / nyechby go nye háńbił áni ſromoćił. GliczKsiąż G4, D5v, O5, P3v; LubPs S4v; GroicPorzRej C4; KrowObr C3; RejWiz 51 v; Leop Num 11/15, Deut 25/8, Ios 24/15, 3.Reg 18/21, Zach 11/12 (12); UstPraw A2; Skoſztuyże miły brácie/ wſzák pápir nie drogo/ A ieſliże nie vmieſz/ nie ſzácuy nikogo RejFig Ee4; RejZwierz 29v, 52v; wſzytki cudá máią być v nas podeyzráne á kłamliwe/ ieſliſz ſie nie zgadzáią z słowem Bożem BibRadz I 108c marg, Gen 23/8, Lev 12/5, Iob 33/32, Cant 1/7, Hab 2/3 (16); OrzRozm E4; KwiatKsiąż B, G2; OrzQuin L3, L4v, O4 [2 r.], Q3, Z4v; SarnUzn E7; SienLek 38v, 168v; A coż maſz vcżynić ieſliże cie Pan wſpomoc będzie racżył s tego miłoſierdzia ſwego ſwiętego? RejAp 36, 98, 98v; HistRzym 36v; RejPos 31v, 61 [3 r.], 168, 169, 176v (17); BiałKat 286; HistLan C4v, F4v; A Ták y ty moy miły Pánie młody/ ktoregożkolwiek ſtanu będzieſz/ ieſliże cie Pan Bog kiedy w iákie poſtronne kráie [...] obroci/ mieyże też to ná piecży co przed tym też wielcy á zacni ſtanowie miewáli. RejZwierc 23v, 6v, 30v, 106, 108v, 149 (9); BudBib 3.Esdr 6/21, Eccli 9/17; Strum D2, P2, R3v, R4; PaprPan F2; ModrzBaz 46, 63, 67v, 87v, 89v, 110v; Oczko 35; CzechEp 22; NiemObr 101 [2 r.]; Swiát ieſliże dobrze znał té przymioty w tobie/ Mógłby nie rok/ áni dwa/ czérnić ſye w żáłobie Po twym zeſzciu PudłFr 14; ZawJeft 10, 22; ActReg 52; Ten co ſad zámyka/ áby pilnie záwżdy obchodźił ſad w koło/ pátrzáiąc ieſli kędy dźiury niemáſz: á ieśliże ieſt/ kazáć zápráwić GostGosp 98; GrabowSet Cv, S3v; OrzJan 57, 58 [2 r.]; WyprPl C3v; LatHar 57; WujNT Ioann 10/37, 15/18, 18/8, 23, 19/38, Act 23/9, Rom 3/5; ieſliż będźie wiecżny zapis/ ma dowieźdź tego zapiſu przez przyśięgę ſześćią świádków ſobie równych SarnStat 760, 399, 769, 1126, 1169, 1288; GrabPospR M2v; A ieſliżeś Frycż ábo Sżyper nowy/ Iuż ſię tu muśiſz vcżyć inſzey mowy. KlonFlis F; PudłDydo B4v.

W wypowiedzeniu nadrzędnym występuje: już (4).

Połączenia: »jeśliże ... tedy« (55): FalZioł V 33v, 101, 107; BielŻyw 49; LibLeg 7/104v [2 r.], 10/62v, 11/26v, 31v, 82v; Diar 45; DiarDop 118; A ták teraz moy Pánie/ dowiáduyſie piłnie/ ieſli ieſt iáka niepráwoſć ich przed oblicżnoſćią Bogá ich/ ieſliż ieſt/ tedy możem ćiągnąć przećiwko im Leop Iudith 5/24, Lev 1/3, 2/5, Num 32/29; UstPraw H4v, I2v; A ieſliż ſie człowiek tháki dotknie naczynia iákiego gliniánego/ tedy tákowe naczynie ſtłuczono będźie/ á ieſliż będźie drzewiáne naczynie/ tedy wodą wypłokáć máią. BibRadz Lev 15/12, Lev 3/6, 12/8,19/5, Num 15/22, Deut 13/14 (10); KwiatKsiąż A, B; GrzepGeom Kv; RejPos 3v, 46; RejZwierc 25, 34v, 55v, 102, 114, 144; BudBib Iudith 5/18 [2 r.]; HistHel B4v; Strum I2v [2 r.], P2; ModrzBaz 70, 104, 108, 110v; ZapKościer 1582/41; WyprPl A3v; WujNT 2.Cor 11/16; WysKaz )?( 3v; SarnStat 651, 1275.

»jeśliże ... to« (4): BielŻyw 106; A ták ieſliżeś Krolem/ toć twoy vrząd ſędźiá RejZwierz 3v; ModrzBaz 87v, 104.

»jeśliże ...więc« (3): RejZwierc 173; Wypráwá opiſána ieśliż obciążliwa/ więc lżeyſzą poſtánowić. GrabPospR Kv, N2v.

C. Wypowiedzenie podrzędne jest zastrzeżeniem, często wtrąconą uwagą, ograniczającą treść wypowiedzenia podrzędnego [w tym: w antepozycji (25), w postpozycji (54), w interpozycji (60)] (139): FalZioł V 49; GlabGad 05; Nam tho yeſth nyebarſzo myla rzecz yeſly ze ſzyą thak sthalo yſz thak barſzo vyelką skodą przesz naſzego vyedzenya vezynyly LibLeg 7/68, 10/71, 11/27v, 71 v; RejPs 125; RejJóz A6; RejKup e7, 08; A pán Christus miáł być zwan tęm imięnięm/ nietak dálece ieſli że śię nimylęmy [!] od miaſteczka Nazareth/ iako z Zydowſkiégo od świątośći MurzNT 8v, 33v; KromRozm III Cv; GliczKsiąż P3; GroicPorz r4v; Piotr pierwey w Rzymie Ewánielią przepowiedał/ ieſliże thám był kiedy. KrowObr 20, 58v; RejWiz 21, 38v, 81; przodki twe/ ći ludźie źli (ieſliſz to ták ieſt/ iáko o nich powiedáią) chleb ich iedząc/ háńbią OrzList ev, d2v, d4; RejFig Aav, Bb4v; RejZwierz 71, 111; BibRadz Ioann 13/17, 2.Cor 5/3; OrzRozm K2, O4; KwiatKsiąż G2, I, L2v; OrzQuin C2, M4, R3; RejAp BB5v, 8v, 9, 70, 198v [2 r.]; RejPos A6, 67, 75, 190v, 194v (11); HistLan C4v; KuczbKat 330; RejZwierc 106v, 107, 143v, 172v, 242, 265v; Y ná tym ieſzcże máło/ że P. Chriſtuſá przez wiárę pożywa/ ieſliże w nim mieſzkáiąc żadnego owocu dobrego z miłośći nie wydawa. WujJud 130, 75v; BudBib 4.Esdr 5/4; HistHel C; CzechRozm 129, 230v, 233; PaprPan O; ZapKościer 1582/33; CzechEp 52, 213, 215, [377]; ZawJeft 22, 28, 42; ActReg 5, 183; Vrzędnik ma łąk przyczyniáć/ roley przykopáć/ ieśliże kędy ieſt gnoy woźić, GostGosp 8; OrzJan 16, 27, 88; WujNT 2.Cor 2/5, 12/1, 1.Petri 1/6; Ieſliż co w tym piſániu naydźie ſię W.X.M. przodkiem/ potym też komu inſzemu ku zbudowániu/ niech to wſzytko źrzodłu wſzego dobrá Bogu wiecżnemu będźie zupełnie przypiſano. WysKaz )?( 3v; JanNKar A4, A4v; SarnStat 51; CiekPotr 90; GosłCast 70; ZbylPrzyg ktv, B3.

Połączenia: »jeśliże jedno, tylko« (3 : 2): mądremu cżłowiekowi żadnego inſzego cżaſu niemas mu pracowitſzego/ iedno wten cżas gdy nie niecżyni/ ieſliże iedno mądry człowiek niemoźe nic cżynić. KwiatKsiąż P4v; Y ia też ięſzcże ciebie/ ieſliże tylko potęmu czaſz bedziem mieć piſmem moim potomnym ludziom zalećzę. KwiatKsiąż Q2v, O2v; CzechRozm A8; WujNT Eph 4/21.

»jeśliże jeszcze ktemu« (1): Rozráduyże ſie thedy [...] wierna winnieżko Páná ſwego[...] thák iáko ſie on tobie ozywáć racży/ ieſliże ieſzcże kthemu będzyeſz podawáłá iemu wdzyęcżne kwiatecżki á przyiemne owoce s tych látoroſłek ſwoich wiernych [...] ſtałosci ſwoich. RejPos 267.

»jeśliże ... tedy« (5): Ale iednák (ieſliże dobrze baczyſz) tedy przy tych trzech rzeczách/ obaczyſz być téż Wiárę y Kośćiół. OrzQuin 13, T; RejAp 143v; RejPos 201 v; RejZwierc 256.

»zwłaszcza jeśliże« (1): A ták thy káżdy poććiwy cżłowiecże/ ná iákiemeśkolwiek ſtanie ieſt/ á zwłaſzcża ieſliżeś ieſt y láty y doſtoieńſtwem iákim przełożon y ozdobion/ rozmyſl cżáſy ſwoie y wiek przyſzły ſwoy RejZwierc 149.

D. Treścią wypowiedzenia podrzędnego są objawy, oznaki, na podstawie których można rozpoznać lub przewidzieć to, o czym mowa w wypowiedzeniu nadrzędnym [w tym: w antepozycji (14), w postpozycji (1), w interpozycji (2)] (17): ieſtliże ieſt tępanie pełno á iakoby vcinał/ owſzeyki ieſt zekrwie FalZioł V 12v, V 12v; GlabGad E5, Pv, P3; RejWiz 117v; Leop Num 16/29; ktora ma mleko/ thá go wyćiſnąć kropkę ma na zwierćiádło/ ieſliż w kupce zoſtánie/ pewnie ſynem chodźi SienLek 112v; Ci ſą Heretyey/, ktorzy w Kośćiele Bożym co wrzedliwego á fałſzywego trzymáią/ ieſliże vpomnieni áby zdrową á prawdźiwą náukę trzymáli/ vpornie ſie ſprzećiwiáią WujJud 20; CzechEp 37; WujNT Rom 7/20; WysKaz 31.

W wypowiedzeniu nadrzędnym występują: już (1), owszejki (1), pewnie (1).

Połączenia: »jeśliże ... tedy« = si ... et PolAnt (5): GlabGad O7; Oto ia położę runo wełny ná boiſku/ ieſliże roſá tylko ná wełnę vpádnie/ á wſzytká źiemiá ſucha będźie/ tedy będę wiedźiał iż przez mię wybáwiſz Izráelczyki BibRadz Iudic 6/37; RejZwierc 205v; Strum Q2. Cf Fraza z elipsą orzeczenia.

A. Na podstawie prawdziwości założenia dowodzi się prawdziwości wniosku, następstwa [w tym: w antepozycji (315), w postpozycji (22), w interpozycji (11)] (348): RejJóz D3, E5; RejKup Gv, h5, Bb; HistAl N2; MurzNT 38v, Ioann 3/12, 7/4; LibMal 1554/189v; A Krol IM jeśliże co z tym nieprzyjaciołem swem zacząć ma, jakuż słusznie musi i już się tym inym chrzescijańskim panom ogłosił, czasu do tego mieć nie może. Diar 27, 83; DiarDop 119; LubPs hh4v; Bodaybych ia do śmierći nie znał páná twego. Ieſliże tym doſtátkiem ſwoie komorniki/ Co w poſelſtwiech rozſyła/ ták tám chowa wſzytki. RejWiz 159, 115; Leop *B4v, Iudith 6/5 [2 r.], Iob 9/23, Rom 9/22, 1.Cor 15/12; OrzList dv; RejFig Aa4v; RejZwierz 16; BibRadz Num 11/15, Ioann 7/4, 23, Act 23/9, 1.Cor 15/12; OrzRozm K2v; GrzegRóżn G3v; KwiatKsiąż B4; OrzQuin A2; SarnUzn C8v, E3v, E8; RejAp 26, 88, 197; ieſliż białągłowę pánem zowiemy/ przyſtoi áby káżdy z nas myſli ſwe wſzytki/ y chćiwośći/ poddał pod moc iey GórnDworz Cc2v, Ddv; RejPos 19, 19v [3 r.], 57v, 106v [2 r.], 229v (11); RejPosWiecz² 92v; A ták ieſliżeś ſláchćic/żyẃże pocżćiwie iáko ná ſláchćiczá przyſłuſze. RejZwierc 51v, 51v, 127, 237, 249, 258; WujJud 218v; WujJudConf 206v; RejPosWstaw [110³]v, [143⁴]; BudBib 4.Esdr 6/59, Sap 8/6, Eccli 34/27; BiałKaz E2v; Ale powiedz że mi to proſzę ćię/ iáko może być właſnym y pierworodnym/ ieſliſz ſie on nie właſnie/ ieſzcże przed wſzyſtkimi rzecżámi z iſtnośći Bogá oycá ſwego vrodził/ á vrodził procż wſzego cżáſu? CzechRozm 60, 186v, 232, 238, 247; PaprPan Aa4v; Co ieſliże [Quod si] karząc złodźieie nieruſza nas nie tá ginących ludźi ſzkodá/ á cżemu nas ruſzáć ma gdybyſmy mężoboyce tákźe [!] karáli? ModrzBaz 28, 31 v, 32, [41 ]v, 45v, 66v, 67v; SkarJedn 335; Ieſliſz Cedár ſą ćiemnośći/ á świát ten ieſt ćiemność: ſprzyiaymy tego Blezylli/ iſz zćiemnośći/ przenioſłá ſię do świátłośći/ á zá gorącey wiáry pocżątki/ wzięłá doſkonáłey roboty zapłátę SkarŻyw 196, 36, 40, 98, 127; KochTr 21; CzechEp ktv, 41, 100, 141, 201, 283; NiemObr 9; A ia trudno mam być żyw/ ieſliże muſzę Stráćić lepſzą częsć ſiebie/ á owſzem duſzę. KochFr 42, 91; PudłFr 26; ArtKanc N4, S; KmitaPsal A4v; PaprUp E; ZawJeft 39; GrabowSet C4, E4v, 14; OrzJan 45, 46, 57, 67, 69 [2 r.] (14); LatHar 246, 513; A ieſliżeś wźiął/ przeczże ſię chlubiſz iákobyś nie wźiął? WujNT 1.Cor 4/7, Luc 12/26, Ioann 1/25, 6/23, 8/46, 13/17, 1.Cor 15/12 (11); WysKaz 37; JanNKar Dv, E2, E2v; Ieſliż tedy mowi ś. Auguſtyn/ przez Słowo wſzytko vczyniono y ſtworzono: pewnie Słowo ſámo vczynione nie ieſt. SkarKaz 486a, 156a; GosłCast 45.

W wypowiedzeniu nadrzędnym występują: już (2), oto (1), pewnie (4), zaiste (1), zaprawdę (1).

Połączenia: »jeśliże ... coż jest (mnimacie, rzeczemy)« (3): A ieſliſz więc [Si autem] niepráwość náſzá/ ſpráwiedliwość Boſką záleca/ coſz rzecżemy [quid dicemus]? Leop Rom 3/5, Hebr 10/28; OrzJan 118.

»jeśliże ... tedy« = si Modrz (40): FalZioł I 64b; GlabGad K7v; LibLeg 10/155v; A yeſliż to prawdá (yákoż yeſt/ bo Kryſtus nye omylna práwdá) tedy to błąd okrutny/ áby Luter [...] krzeſćiyańſtwo ták dawno záſzłe y od Bogá opuſſczone oáwyećił KromRozm I Fv; BibRadz Num 22/20, 34; OrzRozm C3v; OrzQuin Dv, Hv [2 r.]; SarnUzn C5, C7v, D3, E3v, E5, F3, H4v; RejPos 88, 253, 291, 292; RejPosWiecz² 91 v; BiałKat 306, 328v; KuczbKat 180; BiałKaz E4; CzechRozm 22v, 131; Bo ieſliże z máiętnośći ſwoich woynę dla Rzecżypoſpolitey służyć winni/ tedyć záprawdę pożytki znich wźięte nie ná zbytek obrácáć/ ále ná potrzebę Rzecżypoſpolitey chowáćby mieli. ModrzBaz 119v, 27v, 57, 96, 99v, 110, 127; CzechEp 199; OrzJan 24; WujNT 52, 104, Gal 3/18.

»jeśliż ... toć tedy« (1): Ieſliż tedy żywi ſą/ toć tedy w vcżćiwym więźieniu/ iáko ty wymyślaſz/ nie śiedzą. LatHar 330.

»jeśliże ... więc« (2): ModrzBaz 57; Ieſliż tego więcey ma być To ſię ſmućić/ to weſelić. Więc rácżey ſtąd vćiekaymy MWilkHist H4v.

»jeśliże ... wżdy« (1): ieſliżeś ośiwiał/ wżdybyś ſie też iuż miał przećwicżyć. RejZwierc 127.

B. Na podstawie nieprawdziwości, nierzeczywistości wniosku dowodzi się nieprawdziwości założenia [w tym: w antepozycji (52), w postpozycji (6)] (58): SeklWyzn E; MurzHist K2v; LibMal 1554/181v [2 r.], 189; Ieſliż ták yeſt/ iż wyele dobrego Luter/ Melánchton/ y ini ći nowi nápiſáli/ czemubyſmy dobrego nye náſládowáli/ á złe odrzucáli? KromRozm I [L3]v; Ty ſlowá Ducha Swiętego/ byłyby konietznie nieprawdziwe/ złoſliwe/ y Dyábelſkie/ ieſliże ták iako ty powiedaſz/ ieſt małżeńſtwo nietzyſtość. KrowObr 221v, 19, 93v; Leop 1.Cor 15/15, 32; BibRadz 1.Cor 15/15, 17, 19, 29, 32; OrzRozm O2v; OrzQuin Aa4v; SarnUzn C2v, D4; BiałKaz F3v; CzechEp 194; A ieſliż ia mocą Beelzebubá wyrzucam czárty: ſynowie wáſzy czyiąż mocą wyrzucáią? WujNT Matth 12/27; Ieſliż wſzytko ćiáło okiem: gdźież ſłuch? WujNT 1.Cor 12/17, Luc 11/18, 19, 1.0or 15/15, 19, 29, 32, Hebr 7/11.

Połączenie: »jeśliże ... tedy« (20): LibMal 1554/189; I coby to był zá ſin/ mowi Apoſtoł/ ktorego oćiec niekarze? ieſliże was niekarze/ tedy nieieſteśćie Synowie ále bękártowie. KrowObr 238v, 56v, 74, 84v, 92, 179; RejWiz 97; Leop 1.Cor 15/13, 14, 16; BibRadz I 371b; GrzegRóżn C3v; OrzQuin Kv, N4 [2 r.]; SarnUzn C8v; BiałKat 111; KuczbKat 50; RejZwierc 9v, 235; CzechRozm 181v; CzechEp 199, 245; IWujNT 1.Cor 15/14, 16.

»jeśliż ... toć. tedy« (1): Ieſliż ieſt wodá máteryą Krztu ś. iáko tu wyznawaćie: toć tedy nie Pan Chriſtus ieſt máterią Krztu świętego/ cośćie wyżſzey powiádáli. WujJud 163.

A. Wyłączającej lub uwydatniającej typu:

B. Uwydatniającej typu: jeśliże co (a. ktory, kiedy) (tedy) to (a. teraz) = przede wszystkim, zwłaszcza (5): IEſliż kiedy czás był/ zacné Rycérſtwo Polſkié/ którégoby wam trzebá było rádźić o máiętnośćiach wáſzych [...] teraz záprawdę czás táki ieſt OrzJan 5, 122; GosłCast 6.

Połączenie: »jeśliże ... tedy« (2): OrzQuin R3v; Bo ieſliże czo może ozdobić poććiwego cżłowieka/ tedy ſtała á ſtatecżna myſl RejZwierc 85.

C. Ograniczającej typu: jeśliże nie tamto, to przynajmniej to = może tamto, a na pewno to (16): Rzekł młodzyeniec/ á iáko ia ſie nie mam lękáć/ A ieſliże nie vmrzeć/ pewnie mi przyſtękáć. RejWiz 180; RejZwierc 256v; OrzJan 23, 86, 133.

Połączenia: »jeśliże ... ale wżdam« = si Vulg (1): proſili/ áby ie wyrwał od bezbożnego Nikánorá/ [...] ácż ieſliże nie dla nich/ ále wżdam dla teſtámentu kthory był dan oycom ich Leop 2.Mach 8/15.

»jeśliże ... (wżdy) przynajmniej« (3): ſtáray ſię o to [...] ábyć żaden dźień nie vpłynął/ bez [...] modlitwy/ ieſliż nie długiey/ przynamniey nabożney y gorącey. LatHar 2, +10; JanNKar D3.

»jeśliże ... tedy« (6): Diar 86; RejWiz 85; ieſliże nie Krolá/ tedy boy ſye Bogá OrzRozm G2; RejZwierc 244v; ActReg 148; KochFragJan 4.

»jeśliże ... to« (1): Nie lepieyże łotrowi cżyni ſie inym żywić/ Niżli [...] przywodzić proſtaki w więtſze pogorſzenie/ Ieſliże nie ſzalone to márne ſtworzenie. RejWiz 162v.

D. Rozszerzającej typu: jeśliże nie więcej = tak (a. tyle) a może nawet więcej (3): dziſieyſzy Polacy [...] ze wſzytkiemi narody ſłuſznie ſie porownáli ieſliże nie przerownáli. RejZwierc 267v; KochFragJan 3; ſześćkroć ſto tyśięcy Ná polách Marátońſkich/ ieſliże nie więcey [...] poráził KlonWor 17.

E. Zdanie podrzędne wyraża czynność niepewną, możliwą, którą bliżej określa zdanie nadrzędne podając jej okoliczności (6): LibLeg 11/93v; OrzRozm R4; Bo ieſliż iáka zapłátá ieſt vczynkóm náſzym/ Nie cżyni thego Pan zá powinowáctwem vczynków/ iedno zá Obietnicámi ſwémi BiałKat 28v; A ieſliże ſą gdzie tácy ſynowie y corki/ Wierzę iż nie ſą ludzie lecż práwe iáſzcżorki. HistLan B3; LatHar +7v.

Połączenie: »jeśliż ... tedy« (1): Oſobliwy vrząd zakonu ieſt aby vczył/ Bo ieſliż oſkárża ábo potąpia tedy ſie to ſtawa dla grzechu/ nie z właſnoſći zakonu. BibRadz I 103c, marg.

A. Zależne (224):

B. Niezależne (38):

A. W pytaniu zależnym (88):

Połączenia: »jeśliże ... albo« (11): LibLeg 10/115; RejWiz 117; ſąd ten ſámemu Pánu należy ieſliż then dobrze ábo źle cżyni BibRadz II 90c marg, I 303d; OrzRozm Dv; GrzegRóżn H2v; RejAp 170; RejPos 161v; KuczbKat 70; RejZwierc 265v; WujJud 105.

»jeżeliż ... abo jeśli(ż)« = utrum ... an PolAnt, Vulg (3): Ieſliż kto będźie chćiał cżynić wolą iego/ rozeznać o nauce ieſliż ieſt z Bogá/ ábo ieſliż ią theż ſam z ſiebie mowię. BibRadz Ioann 7/17; WujNT Ioann 7/17.

»jeśliż ... bądź« (1): Zátym o Valerius głoſem odpowiedział/ że iemu nie ná tym ieſliſz ſłuſznie á práwnie bądź niepráwnie bywa ſkázowan ná ſmierć Phil S.

»jeśliże ... czy« (1): Powiedzże mi moy miły bráćie/ ieſliże to wolność czy niewola? RejZwierc 63v.

»jeśliże ... czyli (też)« = an ... an, utrum ... an Modrz (28): KrowObr C3; OrzList g4; OrzRozm B3; RejPos 74v, 261; Niechże ſobie rozmyſli ieſliże go do niebá podnioſą cżyli też thák w ziemi zoſtáć muśi RejZwierc 48, 63v; WujJudConf 260v; CzechRozm 40v, 41, 209v; ModrzBaz 71, 86, 89, 89v [2 r.]; SkarŻyw 31; CzechEp 11, 211, 296, 363; NiemObr 6; ActReg 28 [2 r.]; Phil P; WujNT 521; JanNKar D2 [2 r.].

»jesli ... jeśliż też« (1): Tego niewiem ieſli to ciż oycowie tych też ſpłodźili/ ktorzy ſię y v nas poiáwili: ieśliż też do inſze^go y cechu y ſeminiſty należą CzechEp 65.

»jeśliże ... jeśliże (też) ... (jeśliże)« (9): GliczKsiąż 17 [2 r.]; Myślę też ſobie [...] Kim ſye lepiéy zábáwiáć/ ieſliże Zofiią/ Albo ieſliże mądrą tą Philozophiiią PudłFr 44; JanNKar B3v [2 r.], D2v [3 r.].

B. W pytaniu niezależnym (3):

Połączenia: »czy ... jeśli ... jeśliże« (1): Proſzę/ ábyś mi znáć dał [...] cży mię ták probuieſz. Albo ieſli wiátr z żaglem twą wiárę zánieſie/ Albo ieſliże twoy ſlub z łodźiámi roznieſie/ Po morzu PudłDydo A4v.

»jeśliże ... czyli« (2): poſłał do Páná [...] pytáiąc go ieſliżeś thy ieſt iuż on nam obiecány Meſyaſz/ cżyli inſzego ocżekawáć mamy. RejPos 288; PudłFr 44.