[zaloguj się]
[pdf]

JĘCIEC (24) sb m

W przypadkach zależnych: jętc- (12), jeńc- (4), jęćc-(2), jęńc- (2); jętc- HistJóz, WróbŻołt (4), Mącz (4); jeńc- HistAl, KrowObr (2), SkarŻyw; jęćc- ZapWar (2); jęnc- LibMal; jętc-: jęnc- Leop (3 : 1).

Fleksja
sg pl
N jęciec jeńcy
G jęćca, jętca
D jętc(o)m, jęńc(o)m, jeńc(o)m
A jętce, jęńce, jentce

sg N jęciec (4). ◊ G jęćca, jętca (3). ◊ pl N jeńcy (1). ◊ D jętc(o)m, jęńc(o)m, jeńc(o)m (4). ◊ A jętce, jęńce, jentce (12).

Sł stp notuje, Cn: jeniec, Linde XVI w. s.v. *jętca; poza tym bez cytatu: jeniec.

Człowiek wzięty do niewoli na wojnie, niewolnik; więzień; captivus Mącz, Cn; ergastulus, insularius Mącz (24): yakom ya nyevypusczyl yączcza Slachathnego marczyna sz Rochalow podanego do vyesze ZapWar 1514 nr 2149, 1514 nr 2149; Wſtąpiłes miły panic na wyſokoſc wźiąwſzy z ſobą iętce [cepisti captiuitatem] WróbŻołt 67/19, V6, 67/7; yako tym yąnczom czyąſzko kthorzi wyąſthwye ſzyedza LibMal 1544/84; HistAl F6v; Ieńcy niekthorzy gdy długo v Ceſárzá w poimániu byli Vothum vtzynili KrowObr 135, 79; poimay ięńce [apprehende captivos] twoie ſynu Abinoemow. Leop Iudie 5/12; 4.Esdr 5 arg, Tob 13/12, Luc 4/19; y vciekł mi ięciec/ co s tego będzye? BielKron 85v; Insularius, Wyſepny. To yeſt proſty/ nieważny/ yęciec/ godny ná wyſpę w niewolą posłánia. Mącz 171d, 75d [2 r.], 313d; SkarKaz 635a.
Zwrot: »jentce odkupować« (1): Captivos ab hostibus redimere, Yentce odkupowáć. Mącz 35c.
Wyrażenie: »związane jętce« (1): Pan Bog rozwięzuie związane iętzce [Dominus solvit compeditos WróbŻołt 145/7.
Szeregi: »niewolnik, (albo) jęciec« (2): Ergastulum, Ciemnicá álbo wieża/ w którą niewolniki álbo yętce ſadzáyą. Mącz 107d, 107d.

»jęciec albo więzień« (1): ona ſie rozgnyewała dla tych ſlow/ mowyąc yż nye cbcyała myetz męża iętca albo więznya/ ale krola albo ſyna królewſkyego. HistJóz B3.

Synonimy: braniec, niewolnik, poimaniec, więzień.

JW