[zaloguj się]
[pdf]

KACERMISTRZ (24) sb m

a jasne (w tym 1 r. blędne znakowanie), e prawdopodobnie pochylone (tak w kacerski).

Fleksja
sg pl
N kacermistrz kacermistrzowie
G kacermistrza kacermistrz(o)w
D kacérmistrzowi kacérmistrz(o)m
A kacermistrza kacérmistrze
I kacérmistrz(e)m kacérmistrzami
L kacermistrzach

sg N kacermistrz (4). ◊ G kacermistrza (2). ◊ D kacérmistrzowi (1). ◊ A kacermistrza (4). ◊ I kacérmistrz(e)m (2). ◊ pl N kacermistrzowie (1). ◊ G kacermistrz(o)w (5). ◊ D kacérmistrz(o)m (1). ◊ A kacérmistrze (2). ◊ I kacérmistrzami (1). ◊ L kacermistrzach (1).

Sł stp w innym znaczeniu, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Przywódca, głowa kacerzy; twórca herezji; kaznodzieja kacerski; haeresiarcha falsarum de Deo et rebus Divinis opinionum insignis seminator vel magister, pravi alicuius de Deo vel religionibus dogmatis primus auctor Cn (24): BielKron 193; Kácermiſtrzem ſą nie tylo Miniſtrowie/ ále y inni iády Heretyckie podáiący/ z ktoremi bárzo oſtro piſmo towárzyſtwá zákázuie. SkarŻyw 59 marg; iáko drzewo ſtáre ze pnia wyćięte/ trudno ma zákwitnąć: ták kácermiſtrz trudno ſię nawroćić do Kátholickiey wiáry ma SkarŻyw 119, 59, 372, 394, 545; nic inſzego nie roſkázuie Pan tymi ſłowy/ iedno áby ſię nikt nie czynił kácermiſtrzem/ to ieſt wodzem y herſtem iákichkolwiek ſekt/ kácerſtw/ y odſzczepieńſtw. WujNT 98; ták też przyidą przed ſkończenim świátá ktorzy ſię czynić będą Chriſtuſámi y kácermiſtrzámi/ y wiele vczniow poćiągną zá ſobą. WujNT 174; Ale to náprzećiw kácermiſtrzom mowi: Iácy byli oni/ ktorzy ſkoro ſię okrzćili/ vrząd nánczánia inſzych ſobie przywłaſzczáli WujNT 792; Haeretykowie nie od Chriſtuſá, ále od ſwych kácermiſtrzow, przezwiská miewáią. WujNT 845 marg, 444, 820, 825; SkarKazSej 681b.

W połączeniu z imieniem wlasnym [imię + kacermistrz (5), kacermistrz + imię (2)] (7): A gdy ſzye prziwrocziel do poznanya myal ſnym rozmową okolo wyary ydacz skazanya od doctora Pawla kaczermiſtrza LibMal 1554/188v; SkarJedn 196; Kácermiſtrzá nieiákiego Boniwillá/ z błędu wywiodł SkarŻyw 544; ZAſmákowáłá dźiś bárzo/ Wiklefá kácermiſtrzá nánká/ łákomym Kátholikom/ y ſkąpym Nowowiernikom/ z ſtrony nie dawánia dźieśięćin LatHar 126, 330; WujNT 56, 859.

W charakterystycznych połączeniach: kacermistrza(-ow) gubiciel, nauka; od kacermistrza przezwisko mie(wa)ć (3); kacermistrzem być, czynić się (2).

Szereg: »kacermistrz, (albo) arcyheretyk« [szyk 1 : 1] (2): nowe árcyhaeretyki ábo kácermiſtrze z hordámi ſwemi/ káżdego niemal wieku/ ná grunty kośćielne wypnſzcza. WujNT 859, 845.

Synonimy: arcyheretyk, arcykacerz, herezyjarcha, sektmistrz.

ZCh