[zaloguj się]
[pdf]

KŁUSAĆ SIĘ (17) vb impf

kłusać się (15), kłosać się (2), [kłuszać się]; kłusać się RejRozpr (4), RejWiz (5), BielSat, GórnDworz, RejZwierc, BielSen, SarnStat; kłosać się ActReg; kłusać się : kłosać się GórnRozm (1 : 1).

sie (14), się (3).

a jasne; teksty nie oznaczają ó.

Fleksja
inf kłusać się
indicativus
praes
sg pl
1 kłuszåm się, kłuszę się
3 kłusze się kłuszą się
imperativus
sg pl
2 kłusz się kłuście się
conditionalis
sg
3 m by się kłusåł
con praet
sg
3 m by się był kłusåł

inf kłusać się (4). ◊ praes [1 sg kłuszåm się, kłuszę się.] ◊ 3 sg kłusze się (4). ◊ 3 pl kłuszą się (3). ◊ imp 2 sg kłusz się (3). ◊ [2 pl kłuście się cf KŁUŚLIWY.] ◊ con 3 sg m by się kłusåł (1). ◊ praet 3 sg m by się był kłusåł (1). ◊ part praes act kłosząc się (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. s.v. kłusać.

1. Iść kłusem (o koniu) (10): Konie ſie buyno kłuſzą RejWiz 11v.
Przen (9):
a) O ludziach: biec, pędzić, śpieszyć się (niekiedy we własnym interesie) (8): Iużby ſie był z nim kłuſał vbogi nędznicżek/ Naydzye ſie więc do złego wnet ino chodnicżek. Ale gdy do dobrego muśi idź piechotą RejWiz 22v; pozowie y mężoboycę/ y one complices wſzyſtkie ná Seym; tu ći niebożętá kłuſác ſię muſzą/ y trawić ſię długo/ niż im do ſpráwy prziydźie GórnRozm Iv.

kłusać się na co (2): RejRozpr F2; Dobry on człowiek ná Trybunał kłoſáć ſię muśi GórnRozm Iv.

kłusać się skąd (2): Ma dwoie práwo zá ſobą Trudno więc náſſemu brátu Odzywáć ſie do powiatu Kłuſz ſie z miáſtá Benedikćie Boś iuż w trzećim interdikćie RejRozpr Cv, F2.

Zwroty: peryfr. »kłosać się za nastołkami [ = za siodłem]« = zabiegać o względy ludzi wpływowych (1): Ten tak teraz rzeczy przywiodł ze nie kłosząc się zanastołkami dodwulat doidzie kazdy sprawiedliwosci swey. ActReg 22.

»pieszo (a. pieszki) się kłusać« (2): bo y głodu ſie drugi námárł/ y pieſzo ſie ná zad (koniá y ſługi przed mieyſczem od ſiebie odeſławſzy) kłuſáć muſiał. GórnDworz S6; BielSat G3.

b) Wertować książkę w poszukiwaniu potrzebnego zagadnienia (1): iuż iest vitium nieládá, iáko iest ná przykład ten Státut, który ná obiecádło dźielą. Bo iednéy rzeczy ſzukáiąc, muśi látáć po Státućie [...]. To ták o kázdéy rzeczy muśi ſie kłuſáć czytelnik z myślą ſwą, tułáiąc ſie tám y ſám by ſzalony w Kánikułę. SarnStat *6.
2. Jechać konno; gradu tolutili vehi Cn (7):

kłusać się przez co (1): Wierę muśi podobno ſąſiádá náwiedzić. Kłuſzże ſie iuż náſz pánie przez polá przez gory RejWiz 73.

kłusać się skąd dokąd (1): Zá Ocean álbo Niepr vćiekáćby muśiał/ Y gdzieś z Polſki dáleko zá Tátry ſie kłuſał. BielSen 12.

W przen (3): Pátrz iż mu ſie nádęłá gębá iáko ſzkápie/ Gdy ſie owo z byſtrośći inochodą ſzłápie. Tákżeć też z iego cechu/ też ſie káżdy kłuſze/ Mnima iż nádeń nie máſz/ á iż ma trzy duſze, RejWiz I73v.

kłusać się na czym (2): Bo ſzkodá tey ſtárey duſſe Iż ſie ná złey ſzkápie kłuſſe RejRozpr F; RejZwierc 223v.

Przen (2):
a) Bywać, zdarzać się [przy czym] (1): A ták tuchwá mowiłá o ludzkiey młodośći/ Iáko ſie przy niey kłuſzą dziwne omylnośći. RejWiz 92.
b) Być wydawanym, pokrywać koszt (1): Częſto ſie kłuſſe połkopek Aż muſi wleſc w regeſtr chłopek RejRozpr H3.
3. [Kuleć, chromać: Kłuſzę ſię/ et Kłuſzam ſię/ Claudico, claudicando incedo. Volck Hhh3v.]

Synonim: 3. chramać.

Formacje współrdzenne cf KŁUSAĆ.

MM