[zaloguj się]
[pdf]

KOBYŁKA (14) sb f

kobyłka (13), kobełka (1) Calep.

o prawdopodobnie jasne (tak w kobyła); a jasne; tekst nie oznacza é.

Fleksja
sg pl
N kobyłka kobyłki
G Kobyłki kobyłek
A kobyłkę kobyłki
I kobyłkami

sg N kobyłka (2). ◊ G Kobyłki (1). ◊ A kobyłkę (1). ◊ pl N kobyłki (7). ◊ G kobyłek (1). ◊ A kobyłki (1). ◊ I kobyłkami (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Dem. od „kobyła”; niekiedy hipokor.; equula Calep, Cn (3): gdy chłop iedzie w drogę/ Zrzebię zá nim rże goniąc/ Kobyłkę niebogę RejFig Dd4; Equula – Klaczka, kobełka. Calep 370a.
Przysłowie: A ták w zaiemći ſie ty kobyłki cżeſzą [= znajomi wspierają się wzajemnie]/ ále przedſię Bogá y cnoty prożno oſzukáć/ y ná Woytá y ná Poborczę wſzytkiego ſie ludzie dowiedzą. RejZwierc 39.
2. zool. Locusta viridissima L. (Rost); pasikonik albo Stenobothrus sp., dołczan, owady z rzędu szarańczaków (Saltatoria); może też gatunek chrząszcza żyjącego na drzewach, np. Cantharis sp., omomiłek; cantharida, cantharis Mącz; insectum expes quattuor alarum Cn [w sg w funkcji coll. i w pl] (10): Mrowká śrzod látá robiłá/ Zyto do iámy nośiłá: [...] A kobyłki nic niedbáły/ Ani ſie ocż prácowáły: Spiewáły lećie po łące BierEz Mv, Mv; Cantharis, vel cantharida, Robák nieyáky/ ná drzewie roſtący/ wſziſtek zielony miekce ſie po nim yakoby złoto á w nocy ſie ſwiéći Kobylkámi niektórzi zową Mącz 34a; MWilkHist Gv.

W połączeniach szeregowych (2): BielKron 92v; Y oddam wam látá ktore ziádłá ſzáráńcża/ chrząſzcż/ y kobyłká/ á gąśienicá [quos comedit locusta, bruchus, et chasil aliud locustae genus, eruca] BudBib Ioel 2/25.

W porównaniu (2): RejZwierc 257; obywátele iey [ziemie] (ſą) iáko kobyłki [et habitatores eius sunt ut locustae] (marg) Albo ſzáráńcża. (–) BudBib Is 40/22.

Wyrażenie: »zielone kobyłki« (1): Albo weźmi źielonych kobyłek/ y rowno ták wiele pſzczoł/ ſpal ie ná popioł SienLek 47v.
Szeregi: »chrząszcze a kobyłki« (1): potem ſpádli chrząſſcze á kobyłki ſpowietrza ktore wſſytki żywioły ich ná ziemi zniſſczyli. RejPs 155v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.].

»szarańcza albo kobyłki« (1): zdálichmy ſie przećiw im iáko Száráńcża álbo máłe kobyłki co ſkacżą po zyemi. RejZwierc 257. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

3. [Kółko, pętelka; fibulae circulus, fibula (circularis) Cn: tunc pallatoribus lopatnikom dant gr. 2 od kowania kobylek, czo klucze wissa nanich OpisŻup 100; á tám ſznur położ ná tych laſzcżkách/ obſzerz vcżyniwſzy kobełkę CygMyśl E3v.]
4. n-loc Miejscowość (1): yakom ya nayawschy szyą zamytho vmowyone vyescz (slyacheth) Robothlywą anna (de) ⟨skobylki⟩ kv ploczkv nawoszye nyeszyednalem lyothrow ZapWar 1527 nr 2534.

Synonimy: 1. klaczka, maciorka, świerzopka; 2. koniczek, szarańcza, świerczek, świerczyk.

Cf KOBYŁCZĘ

ZCh