Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: (KOŹLEĆ)

Następne hasło: [KOŹLĘCE] »

KOŹLĘ (31) sb n

koźlę (29) [w znacz. 1.], koźlęta pl t (2) [w znacz. 2.]

-ź- (23), -z- (8).

o jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	koźlę	koźlęta
G	koźlęcia	koźląt
D	koźlęciu
A	koźlę	koźlęta
I	koźlęci(e)m	koźlęty
L		koźlętach

sg N koźlę (4). ◊ G koźlęcia (3). ◊ D koźlęciu (1). ◊ A koźlę (7). ◊ I koźlęci(e)m (2). ◊ pl N koźlęta (6). ◊ G koźląt (4). ◊ A koźlęta (1). ◊ I koźlęty (2). ◊ L koźlętach (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia

1. Młody kozioł lub młoda koza (29)
- a. W Starym Testamencie i w starożytności: koźlę jako zwierzę ofiarne (3)
2. astron. Małe gwiazdy w konstelacji Woźnicy, których wzejście wróżyło burze i deszcze (2)

1. Młody kozioł lub młoda koza; haedulus Calag, Cn; haedus Calag; caprigenum genus, haedillus Cn (29): Kozá gdy precż wychodziłá/ Koźlę w chlewie oſtáwiłá BierEz N2, N2, N2v [3 r.]; FalZioł V 32; SeklKat V2v; Zás gdy koźlę do owce przyſadzą/ vroſcye ná nyem myękka wełná álbo ſierchl. GliczKsiąż D4; A będzie mieſzkał wilk z báránem/ á lampart będźie leżał z koźlęćiem [cum hoedo] BibRadz Is 11/6, Ex 23/18, Tob 2/15; BielKron 14, 464v; Koźlęta lepſze niż Iágniętá/ wárzone zdrowſze niż pieczone: pieczone lepák niż ſmáżone.SienLek 7v, 114v; co potkał máłego/ álbo ſzcżenię/ álbo kozlę/ álbo kotkę/ tho wnet ſciął álbo zábił. RejZwierc 5v; CzechRozm 113v; Calag 97b; CzechEp 80; WujNT Buc 15/29; KmitaSpit A4.

W połączeniach szeregowych (3): Dał im obfitość oliwy s kámieniá twárdego/ [...] Cielcow/ koźląt/ młodych iágniąt/ bydlá rozlicżnego LubPs gg4; Mącz 271a; CzechEp 362.

W porównaniach (2): żonká mieſzka z námi/ Y z onymi máłemi/ ſwymi błazenkámi. Co ſkacżą by Kozlętá/ á záwżdy kugluią RejZwierz 135; BibRadz Iudic 14/6.

a. W Starym Testamencie i w starożytności: koźlę jako zwierzę ofiarne (3) :

W połączeniach szeregowych (3) : Będzieli tego potrzebá/ Cielce/ Báránki/ y Koźlęthá [et vitulos, et agnos, et hoedos]/ ná zupełną offiárę Bogu Niebieſkiemu/ [...] niechay im będą dáne ná káżdy dźień Leop 1.Esdr 6/9; BudBib I 36b marg [2 r.].

2. astron. Małe gwiazdy w konstelacji Woźnicy, których wzejście wróżyło burze i deszcze [pl] (2): KochPhaen 24; Niechći nie groźi/ bliſko Erichtoná Po práwey ręce koźląt pará oná Stráſzliwe známię/ przećiwne żeglarzom Y Márinarzom. (marg) Hoedi ſtellae ſunt in manu Agitatoris, qui et auriga et Erichton dicitur. (‒) KlonFlis B3v.

Cf KOZIEŁEK, KOZKA