« Poprzednie hasło: KROLEWIĆ | Następne hasło: [KROLEWNICZKA] » |
KROLEWNA (291) sb f
krolewna (290), krolowna (1) PatKaz III.
o pochylone, e oraz a jasne; krolowna z tekstu nie oznaczającego pochyleń.
sg | pl | du | |
---|---|---|---|
N | królewna | królewny | królewnie |
G | królewny | królewien | |
D | królewnie | królewnóm | |
A | królewnę | ||
I | królewną | królewnami | |
L | królewnie | ||
V | królewno |
sg N królewna (86). ◊ G królewny (70). ◊ D królewnie (25). ◊ A królewnę (45). ◊ I królewną (21). ◊ L królewnie (7). ◊ V królewno (20). ◊ pl N królewny (8). ◊ G królewien (4). ◊ D królewnóm (1). ◊ I królewnami (2). ◊ du N (cum nm) królewnie (2) BielKron 297; StryjKron 452.
Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.
- 1. Córka króla (270)
- 2. Władczyni, królowa
(21)
- a. O Matce Boskiej (15)
- b. O Astarte, bogini pogańskiej
(1)
- Przen
- a) Muza poezji lirycznej, Erato (1)
- b) Zwrot pieszczotliwy (1)
- Przen
W połączeniu z imieniem [krolewna + imię (26), imię + krolewna (25)] (51): GlabGad A3; KlerWes A, Av, A2; WyprKr 59, 103; Europá krolewná ſioſtrá Kádmuſowá [...] ſpodobáłá ſie Iupiterowi BielKron 48v, 55v, 58 [2 r.], 60 [3 r.], 303v, 336v (34); HistRzym 6v; PaprPan Ff3; Krolowa czyniąc doſyć obietnicy/ poſłáłá z inſzymi Pány Królewnę Edwigę do Polſki StryjKron 472, 472 [3 r.], 612; GórnTroas 6; SarnStat 601, 1224; KlonKr A4v.
W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej [krolewna + przymiotnik [w tym dodatkowo z imieniem własnym (14)] (21), przymiotnik + krolewna [w tym dodatkowo z imieniem własnym (2)] (5)] (26): OpecŻywPrzedm C3; OpecŻywSandP ktv; KlerWes Av; Ku naiaſnieyſzey Kxiężnie Izabelli Krolewnie Polskiey/ na ten cżas Krolowey Węgierskiey y Cżeskiey/ krotka przemowa. RejJóz A2; RejZwierz 49v, aa3v; WyprKr 1, 2v; [Papież] Elżbietę Węgierſką królewnę zá ſwiętą podnioſł. BielKron 183v, 188, 226v, 328v, 371v, L1112v; PaprPan Ddv, Ee3; SkarŻyw 159, 161 żp; A ták oſtáteczne ty dwie Polſkie Krolewnie Lechowego y Piaſtowego potomſtwá [...] były z ſkárbow y z Kroleſtwá dziedzicznego złupione StryjKron 452, 61, 427,452 [2 r.]; LatHar ++1v, ++4, 423.
W formule grzecznościowej: »jej miłość« (27): Wiprawa Krolewni Jei Miłośczi Catarzini Polskiei. WyprKr 1, 2, 2v, 15, 46, 48 (26); ActReg 169.
W porownaniu (2): RejWiz 32v; Leż [lege: łeż] záwżdy chodzi by Gęś oſzemłána/ A prawdá iáko krolewná vbrána. RejZwierc 216.
W charakterystycznych połączeniach: krolewna cna, cnotliwa, miła (3), szlachetna, zacna (4).
»krolewna niebieska« (9): OpecŻyw 10; Weſeli ſię Pan Bog przes wſzyſthki wieki/ iż Krolewnie niebieſkiey/ wſzyſtki ſą rzetzy poddáne. KrowObr 164, 146v, 163v, 164, 166v, 171v, 173v; BielKron 360.
Synonim: 2. pani.
Cf [KROLEWICA], [KROLEWNICZKA], KROLOWA
AK