[zaloguj się]
[pdf]

KRONIKARZ (54) sb m

kronikarz (53), krojnikarz (1) KochCzech.

krón- (1) KochJez, krojn- (1) KochCzech; a pochylone (w tym 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N kronikarz kronikårze
G kronikårza kronikårz(o)w
D kronikårz(o)m
A kronikårza
I kronikårz(e)m kronikårzmi, kronikårzami

sg N kronikarz (3). ◊ G kronikårza (1). ◊ A kronikårza (2). ◊ I kronikårz(e)m (1). ◊ pl N kronikårze (38). ◊ G kronikårz(o)w (4). ◊ D kronikårz(o)m (3). ◊ I kronikårzmi (1) BielKron, kronikårzami (1) StryjKron.

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Autor kromki, historyk; annalium scriptor Cn (52): Piſzą Kronikarze niepodobną rzecż BielKron 396v, 341, 368, 383, 395v; BielSat H; niemáſz tego cżłowieká/ kthoryby Kronikarzá w nieprawdzie wythknął GórnDworz Z6, F4v, X7; StryjKron 532; [car moskiewski] Czwartynaſty potómek Rzymſkiégo Céſarżá Auguſtá: Któż wié/ gdźie wźiął tego Krónikárzá. KochJez A3; WerGośc 232.

kronikarz czyj [w tymi ai poss (6), pron poss (19)] (25): Piſáli Kronikarze Polſcy/ iż pod tą gorą Wawel [...] Smok wielki w iámie ná ten cżás był BielKron 340v, 285, 336, 337v, 345v, 348v (20); StryjKron 185 marg, 385, 437; GórnRozm K4v; Czech z Lechem brátem/ któré nam y Czechom iuż zá napewnieyſzé przodki Kroynikarze náſzy podawáią KochCz A4.

W połączeniu z n-pers (2): Tegoż roku (náſz Kronikarz Miechowitá nápiſał) wrzod Gálliyſki [...] do Polſki przynioſłá iedná niewiaſtá BielKron 399, 347v.

W charakterystycznych połączeniach: kronikarze domnimawali się (1), piszą (a. pisali) (27); napisał kronikarz (2).

Wyrażenia: »kościelni kronikarze« (1): [Dzieje apostolskie] tylo niektore ſpráwy krotkich lat/ zwłaſzcżá świętego Apoſtołá Páwłá zámykáią: inne rzecży/ kośćielnym Kronikarzom y Doktorom zoſtáwuiąc. SkarJedn 85.

»nowi kronikarze« = współcześni historycy (2): Smieią ſie nowi Kronikarze ſtych ktorzy piſáli Wándálity być rzecżone od Wiſły/ álbo od Wándy Krolewny BielKron 336v, 419.

»starzy, pierwszy kronikarze« = dawni historycy [szyk 11 : 2] (11 : 2): Argentiná miáſto známienite w Alſáciey/ ták piſzą ſtárzy Kronikarze/ iż to miáſto byłá komorá Rzymſkich Ceſarzow BielKron 283v; iáko pierwſzy kronikarze piſáli/ nie rozumieiąc Cżeſkiey rzecży BielKron 345, 274v, 334 [2 r.], 335 [2 r.], 335v, 336v (13).

Szereg: »historykowie i kronikarze« (3): Tá tho ieſt Kingá o ktorey hiſtorykowie v Kronikarze piſáli BielKron 360, 127; StryjKron 380.
Wyrażenie przyimkowe: »według kronikarzow« (2): Było to od pocżątku ſwiátá według poſpolitych Kronikárzow lat 4443. Ale według Káryoná [...] lat 3443. BielKron 112, 335.
2. Urzędnik spisujący na bieżąco wydarzenia wagi państwowej (2): A Cádok [...] Y Achimelech [...] (byli) ofiárowniki/ á Seráiá piſárzem [Seraiah scriba] (marg) Abo kronikarzem ábo metrykárzem. a wła. pámiętnikiem. (-) BudBib 2.Reg 8/17.
Wyrażenie: »wierny kronikarz« (1): widzę że [sejmowe uchwały] długim rozmyſłem ſię ſtały. Ale wżdy tu wiernego trzebá Kronikarzá Prot C4v.

Synonimy: 1. dziejopisa, dziejopisek, historyk, latopiszec; 2. metrykarz.

MK