[zaloguj się]
[pdf]

KRWAWNIK (39) sb m

-å- (10), -a- (5); -å- ForCnR, Mącz (3); -a- Calep, CzechEp; -å- : -a- SienLek (6:3) (Cn a jasne).

Fleksja
sg pl
N krwawnik krwawnicy
G krwawnika krwawników
D krwawnikowi
A krwawnik
L krwawniku

sg N krwawnik (19). ◊ G krwawnika (7). ◊ D krwawnikowi (1). ◊ A krwawnik (9). ◊ L krwawniku (1). ◊ pl N krwawnicy (1) [w znacz. 4.]. ◊ G krwawników (1) [w znacz. 4.].

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. bot. Achillea millefolium L. (Rost); krwawnik pospolity, bylina z rodziny złożonych (Compositae), stosowana w lecznictwie; stratiotes, millefolium Calep, Cn; herba sanguinalis a. sanguinaria a. militaris Cn (25): ForCnR D2v; Millefolium. Krwawnik. Wuntkraut. FalZioł I 80b; KRwawnik ieſt ziołko maiącze liſcie podobne liſciu włoſkiego kopru/ ma naſobie liſth barzo drobny á gęſty. FalZioł I 80c, +4a, I 80c [2 r.], d [4 r.], II 10a, V 7, 118; Mącz 133c, 240a; SienLek 51v, 98, 98v, 109, 123v, 162, 173; Stratiotes, Millefolium. Krwawnik. Frutex exiguus palmi altitudine, foliis avicularum pennas imitantibus, brevi admodum dissectoque foliorum exortu, σpακιώτης χιλιόφυλλον. Latini et militarem herbam appellant, propterea qnod vulnera omnia ferro facta [...] sanare dicatur Calep 1009b; [MILLEFOLIVM, Mirophyllon, Chiliophillum, Straciotes terrestris, Supercilium Veneris. Herba Cancri. Krwáwnik INſzé ieſt źiele v Dioſzkorideſá prawdźiwé Millefolium, to ieſt Tyśiąc Liſtków: ktoré wypiſuie Dioſcorides lib. 4. cap. 110. Któré źiele nie ieſt Krwawnik: á wſzákże iż Staciotem terreſtrem zową téż Mirophillon, może ie zwáć Millefolium, to ieſt Tyśiąc Liſtków/ któré ieſt Krwáwnik: A ták náſz Krwáwnik ieſt Millefolium, bo ná niém ták wiele liśćia że ich nie może zliczyć. UrzędowHerb 214b (Linde), 215a [2 r.]].
Zestawienie: »krwawnik biały« (2): Krwáwnik [errata dodaje: biáły] Millefolium. SienLek 231, X2v.
2. bot. Capsella bursa-pastoris (L.) Med. (Rost); tasznik pospolity, roślina roczna lub dwuletnia z rodziny krzyżowych (Cruciferae), stosowana w lecznictwie (8): Burſa paſtoris [...] á ieſt dwoiaki krwawnik/ ieden ieſt maiączi liſtki iako by kaletki albo taſzki/ á przeto ieſt rzecżono kaleta paſterſka FalZioł I 20c, I 20c żp, 20d [4 r.], 21b.
Szereg: »krwawnik albo tobołki« (1): Krwawnik albo Tobołki. FalZioł I 20c; [BVRSA PASTORIS, Thllaſpi. Tobółki, Káletki. STephanek wykłáda Krwáwnik/ á bárzo źle/ bo káżdy wié/ że inſzé źiele Krwáwnik/ á inſzé Tobółki/ [...] á téż Krwáwnik ieſt Straciotes terreſtris, álbo Mirofillon. UrzędowHerb 64a].
3. bot. Polygonum aviculare L. (Rost); rdest ptasi, wróble języczki, roślina roczna z rodziny rdestowatych (Polygonaceae), stosowana w lecznictwie (4): á ieſt dwoiaki krwawnik/ ieden ieſt maiączi liſtki iako by kaletki albo taſzki/ [...] á drugi ieſt ktory zową ſporiſzem/ ktore ziełe [!] kładzie ſie po ziemi maiącz liſtki iakoby ruta/ á naſienie ma około liſtkow/ ktory też zową ięzycżkiem wroblom FalZioł I 20c; Plinius we dwudzieſthych y w oſmych kxięgach piſze iże Poligonium ieſt krwawnik ktory przy ſamey ziemi roſcie FalZioł I 115b, I 115b.
Szereg: »krwawnik, sporyż« (1): Sanguinaria herba, Wſzelákie ziele kreẃ dobrą mnożące/ álbo też záſtáwiáyące/ yáko yeſt podrożnik/ krwawnik ſporyż/ które ziołá niektórzy lekárze zową ye Sangwinaria. Mącz 367b.
4. Okrutnik, morderca (2): CzechRozm 254; Ktemu Pan Chriſtus záwżdy Fáryzeuſze z morderſtwá y tám w tym kapitulum ſtrofował/ wylewánie krwie Prorockiey/ przodkow ich/ ná ocży wyrzucał/ y biedę zá to opowiádał: vkázuiąc ich być towárzyſzmi onych krwáwnikow ſtárych. CzechEp 165.

Synonimy: 2. kaletka, »kaleta pasterska«, tasznik, tobołki; 3. sporysz, »wroble języczki«; 4. okrutnik.

AKtt