Fleksja
|
sg |
pl |
| N |
kupiå |
kupie |
| G |
kupiej, kupi, kupić |
kupi |
| D |
|
kupiåm |
| A |
kupią |
kupie |
| I |
kupią |
kupiami |
| L |
kupi, kupiéj |
kupiåch |
| inne |
sg a. pl G - kupi
|
sg N kupiå (16); -å (11), -(a) (5). ◊ G kupiej (25), kupi (10), kupić (1) OpecŻyw; -ej ComCrac, ConPiotr (2), RejJóz, GroicPorz, UstPraw (3), Mącz (2), RejAp (3), BielSat, KuczbKat, PaprPan, SarnStat (2); -i ZapMaz, RejWiz, VotSzl; -ej : -i BierEz (1 : 1), LibLeg (1 : 1), GliczKsiąż (1 : 2), BielKron (2 : 2), KlonFlis (2 : 1); ~ -ej (2), ~(e)j (23). ◊ A kupią (27). ◊ I kupią (16). ◊ L kupi (17), kupiéj (2) ZapMaz, WyprPl; ~ -éj (1), -(e)j (1). ◊ pl N kupie (23); -é (4), -e (4), -(e) (15); -é Mącz; -é : -e SarnStat (3 : 4). ◊ G kupi (39). ◊ D kupiåm (2). ◊ A kupie (50); -e (13), -é (8) SarnStat (13 : 8), -(e) (29). ◊ I kupiami (43). ◊ L kupiåch (2). ◊ sg a. pl G kupi (4).
1.
Przedmiot handlu, towar;
merx BartBydg, Mącz, Calep, Cn; promercalia (pl) Calep; mercimonium Cn [w tym: (32)] (224):
ZapWar 1507 nr 1988;
ZapMaz II Ł 7/91;
BierEz S3v;
OpecŻyw 83v;
MetrKor 40/825 [2 r.];
BartBydg 89b;
Tho thesz V. C. M. oznaymvyą ysz andreas Carcocandella Greczyn yedzie do Moſkwy skąpyą [!] Cessarſkv LibLeg 9/53v,
9/53v,
11/93,
94v [3 r.],
95,
98 (
16);
Y od tey drugiey kupiey/ iuż dam za was myto RejJóz Cv,
B;
SeklKat I2;
Diar 79;
Nye żáłuye prace áni dálekyey drogi/ by tylko kupyą dobrą á pożytecżną odzierżał. GliczKsiąż M,
M,
M6 [3 r.],
M8v;
GroicPorz b4;
RejWiz 69,
140;
Leop Ez 27 arg,
24;
A gdyby kupiec álbo krámárz zá iaką kupią pieniędzy drobnych bráć niechćiał/ táki kupią tráći do nas. UstPraw E3,
A2,
E,
E3 [3 r.],
F3,
F4v,
I4v,
K;
RejFig Aa7;
Drugie miáſtá ſą Indiyſkie ku południowi/ z ktorych też wielkie kupie idą ná morze BielKron 268v;
kazał pobráć dźieſięć okrętow Maurſkich s kupiámi BielKron 454,
222v,
268v,
269,
277v,
281 (
30);
Tua merx est, tua indicatio est, Twoyá kupia yeſt/ ty też zácenić maſz. Mącz 85c,
88d,
103b,
217c,
239a,
245a (
15);
RejAp 151,
151v,
152v;
á ći zboyce wźiąwſzy pánnę y przywieźli ią do iednego miáſtá [...] a miedzy iną kupią poſádźili ią ná przedań. HistRzym 20;
BielSat N4v;
KuczbKat 330;
RejZwierc 70v;
BudBib I 421d marg;
StryjKron 637;
ReszPrz 72;
Calep 656b,
858b;
vſtáwiamy: áby Woiewodowie w ſwych Woiewództwách cénę kupi [praetia mercantiarum JanStat 278]/ y innych przedáynych rzeczy poſtánawiáli SarnStat 286;
O Suknách Pruſkich y injch kupiách. SarnStat 1122 marg,
214,
275,
286,
387,
511 [2 r.] (
57);
PowodPr 82;
VotSzl D2v;
Miey ſobie ſtátek (ia rádzę) wárowny. Nie zwierzay drewnu ládá iáko kupiey KlonFlis E4v,
D4v,
H3v.
kupia czego [= towar będący czym] (5): Abowiem kupiey ich iuż nie będzie nikt więcey kupował od nich/ kupiey złotá y ſrebrá [merces auri et argenti PolAnt Apoc 18/12]/ y kámienia drogiego RejAp 151; náſzy mieli pełne okręty kupi rozmáitych rzecży BielKron 460v; Któré to kupie zboża y rzeczy przerzeczonych [quas quidem merces, frumenta et res JanStat 854]/ ieſli przerzeczeni kupcy álbo obywátele Zakonniczy wioząc ie zechcą przedáć SarnStat 1077 [idem (2)], 1111, 1121.
W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy kraju (2): ComCrac 12v; Vmyſlił był iecháć do Mełchy wyſpu ná wſchod ſłońcá/ gdźie ieſth ſkład wſzytkich kupi Indyiſkich BielKron 448.
W charakterystycznych połączeniach: kupia dobra (3), szacowna; kupi targ; kupi dać, nabyć; kupiej dostawać; kupiej składanie, stracenie (5), wnoszenie (2), (przy)wożenie (3), wywiezienie; kupią (po)brać (3), mieć, nosić, oddać, przedawać (rozprzedać) (8), składać (5), tracić (3), wozić (powieźć, wywozić) (14), wykładać, wziąć; o kupią się zgodzić; po kupią jeździć (zajeżdżać) (3); z kupią być, chodzić (chodzenie, iść, pojść, przechodzić) (7), jechać (przejeżdżać, przyjeżdżać) (13), ruszać się; kupią trybować; na kupi oszukać, stracić; kupie idą (przychodzą, wchodzą, wychodzą) (11).
Wyrażenia: »kupia droga« [
szyk 2 :
1] (
3):
Ieſt też ſkład v nich wielki/ gdzie ze wſzytkiey Moſkwy kupie drogie bárzo cżęſto przychodzą. BielKron 294,
264,
278.
»kupie kupieckie« (3): Item/ ieſli Furmánie y Woźnice kupie kupieckié [merces mercatorum JanStat 850] zá pieniądze wioząc/ mytá y mieyſcá myt przeminą SarnStat 1074, 1100, 1113.
»kupowanie kupi« (1): Téż v Sędźi y w Sądách/tákże przy kupowániu kupi albo przedawániu [circa ... mercantia [!] emendas vel vendendas JanStat 855] [...] ſłuſzny zwycżay [...] niech będźie chowan. SarnStat 1078.
»kupie obce« (1): Exoticae merces, Kupie obce to yeſt z dalekich ſtrón. Mącz 111c.
»port wielkich (a. rozmáitych) kupi« (2): Są też miáſthá inne/ iáko Elbiąg/ Gdańſk/ w ktorym port ieſt rozmáitych kupi BielKron 291v, 26v.
»skład kupi, z kupiami« [szyk 6 : 1] (6 : 1): Eden ma ſkład kupiecki wſzelkiey kupi. BielKron 264, 270v, 448; A w tymże przywileiu táż Królowa dáłá wolność ná Skład foli/ y wſzelákich kupi SarnStat 1047, 960, 968, 983.
»tania kupia« (1): Obácżyć to máyą rodzicy iż zá tanyą kupią máłe też pyenyądze idą. GliczKsiąż M5v.
Szeregi: »dobra i kupie« (
1):
Miſtrz y Zakon [...] wſzyſtki dobrá y kupie [omnia bona et merces JanStat 902] któréykolwiek máteriiéy będącé/ któré zá dopuſczeniém Bożym ná Morzu potonęły/ iáko właſné z onégo vtonienia zá práwem ſwym brał SarnStat 1118.
»majętność albo kupia« (2): A ktory niema maiętnoſczy Albo kupiey nad piendz ſeth zlotych. Then pieſſego wezbrogiei przecziwko nawalny Tureczky moczy wyprawy. ConPiotr 30v, 31.
»rzeczy i (albo, a) kupie« [szyk 19 : 4] (23): MetrKor 40/818, 825; LibLeg 7/33v; ComCrac 12v; SeklKat Fv; ieſli kupié álbo rzeczy iákié [si aliquas merces aut aliquas res JanStat 1119] powieźie/ z których cło iákié ma przyść SarnStat 253, 270, 286, 511, 692, 694 (18).
»kupia, (albo, i) towar« (3): Mącz 217c; vkazáli Przywiléy [...] ná Skład Poznáńſki wſzelákich kupi y towárów miáſtu ich nádány SarnStat 969, 959.
W przen (5):
Ale náuká nie yeſt tákowa kupya áby nye byłá godná wyelkich pyenyędzy. GliczKsiąż M5v,
Mv,
M5v;
Nadroſzſza kupia ſtan cżłowieká złego/ Bo zá márną ſmierć záwżdy cená iego. RejZwierc 220v.
Szereg: »handle a kupie« (1): Rzućmy ſie do tych koſciołow náſzych/ á do tych záplugáwionych ſerc náſzych/ á wymiecmy z nich ty rozlicżne hándle á márne kupie ſwiátá tego RejPos 198.
2.
Transakcja handlowa, kupowanie, nabywanie;
mercantia BartBydg; emptio Mącz; mercatura Calag; mercatus Calep; mercimonium Cn (49):
ZapMaz II Ł 7/69;
BierEz A4,
B3;
BartBydg 89b;
ZapWar 1537 nr 2494;
Yako ſą roſne perſony/ ſtąny/ ſprawy/ vrzędy/ y kupie miedzy ludzmy/ tak ze też ieſt rozmayte kradzieſtwo miedzy niemy. SeklKat L2;
Ky czie Dyabel rządzy glupy Iż tak myſlyż otey kupy. RejKup f2v,
v8v;
GliczKsiąż I;
Więc frymárki/ pożycżki/ á rozlicżną kupią/ Ták więc w zaiem by ſzkápy párſzywe ſie łupią. RejWiz 31v,
23,
42;
Zęby Słoniowe/ y drzewo Hebenowe/ zámieniáli w kupi twoiey [commutaverunt in pretio tuo]. Leop Ez 27/15,
2.Par 1/17;
BielKron 261 v,
295,
450v,
454;
Metapho. Poprzedawam/ odbywam kupiey/ popuſzczam precz towáru do ludźi. Mącz 461d,
102c,
208d,
230c,
461c;
BielSat B3v,
C3;
HistLan F;
RejZwierc 234;
Calag 263a;
BielRozm 20;
Calep 254a,
654a,
694a;
WyprPl A3v;
GrabPospR L4v;
Ieſli zá żyto odnieśieſz nádźieie/ Wiátrem nádźiane/ wiátrći ie rozwieie/ Vcho y wiárę iáłową zbogáćiſz/ Ná kupi ſtráćiſz. KlonFlis H2,
D2,
D4v;
Zá rowno v mnie chodzą piiáni y głupi: Iednáko grzeſzy kto ich oſzuka ná kupi. KlonWor 69.
Zwroty: »kupie sprawować« (
1):
Piſał też do ſwoich ktorzy też tám zoſtáli/ áby kupie rządnie ſpráwowáli BielKron 454v.
»kupią wieść« (2): kupcy bogáći/ po wſzytkiey Europie kupie známienite wiodą. BielKron 283, 278v.
Szereg: »kupie a (albo) frymarki« [szyk 1 : 1] (2): puśćiliſmy ſie ná przeſpiecżny brzeg/ gdźieſmy wiele ludźi náleźli obieráiące ſie około kupiey á frymárkow/ tám cżyniliſmy ſnimi frymárki BielKron 447v, 453v.
W przen (6):
RejKup e4v;
Iáko márnie tráćimy wſzyſcy ná tey kupi/ Z iákiemi trudnoſciámi ſwiátá vżywamy/ A bychmy miernie żyli tedy wſzytko mamy. RejWiz 193v;
My nędzniki łupimy á on nas też łupi/ Y zda mi ſie ſtráćimy kiedy ná tey kupi. RejZwierc 244v,
231.
Fraza: »towar nie mojej kupiej« = towar, którym nie handluję (1): Acżći to towar zacny á nie moiey kupiey. PaprPan V3v.
Wyrażenie: »niepewna kupia« (1): Y nie káżdy go [szczęście] łápa/ tylko ów, co głupi A niewiádomy rzeczy/ w ták niepewnéy kupi GosłCast 66.
)].
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}