[zaloguj się]
[pdf]

NABRAĆ (234) vb pf

Oba a jasne; w formach fut i imp e oraz o jasne.

Fleksja
inf nabrać
praet
sg pl
1 m nabråł(e)m m pers
2 m -ś nabråł m pers -ście nabrali
3 m nabråł m pers nabrali
f nabrała m an
n subst nabrały
plusq
pl
3 m pers byli nabrali
imperativus
sg pl
2 nabierz nabierzcie
conditionalis
sg pl
2 m byś nabråł m pers
3 m by nabråł m pers by nabrali
impersonalis
praet nabråno, nabrało się
con by się nabrało
participia
part praet act nabråwszy

inf nabrać (11). ◊ fut 1 sg nabiorę (1) RejZwierc, nabierzę (1) BudBib. ◊ 2 sg nabierzesz (4). ◊ 3 sg nabierze (8). ◊ 1 pl nabierz(e)m (2). ◊ 3 pl nabiorą (4) BibRadz, RejZwierc, BudBib, SkarKaz, nabierzą (4) GlabGad (2), Mącz, SkarJedn. ◊ praet 1 sg m nabråł(e)m (1). ◊ 2 sg m -ś nabråł (1). ◊ 3 sg m nabråł (36). f nabrała (6). ◊2 pl m pers -ście nabrali (2). ◊ 3 pl m pers nabrali (41). subst nabrały (2). ◊ plusq 3 pl m pers byli nabrali (2). ◊ imp 2 sg nabierz (17). ◊ 2 pl nabierzcie (7). ◊ con 2 sg m byś nabråł (1). ◊ 3 sg m by nabråł (4). ◊ 3 pl m pers by nabrali (1). ◊ impers praet nabråno (1), nabrało się (1). ◊ con by się nabrało (1). ◊ part praet act nabråwszy (75).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

1. Wziąć do jednorazowego użytku pewną (przeważnie dużą) ilość czego; o płynach: naczerpać; accipere, ferre, sumere Vulg; capere PolAnt [w tym: czego (pl (23), sg rzeczownika bezpostaciowego (36), wiele czego (1)] (65): Nabierż iagod bzowych zmieſzay ie z gliną prziſypawſzi ſoli, nadziałayże iakoby chlebice chleba FalZioł IV 2c, II 20c, V 112; BielŻyw 25; RejRozpr H2v; [Anektanab] wziąwſzy s ſobą złotá ile mógł nábráć [et tulit aurum quantumcunquae portare potuit] [...] zbiegł precz z Egiptu HistAl A2; kilká ich [chłopiąt] przybyeżawſſy práwie ręce wnich pogrążywſſy/ onych [jabłek] ná korzec y więcey nabrali. GliczKsiąż Iv, Iv; Offiárował y ćielcá zá grzech. [...] á nábrawſſy krwie iego/ omoczył w niey pálec ſwoy/ y dotknął ſie rogow ołtarzowych w koło Leop Lev 8/15; Y wyćiągnął Cherub rękę z pośrzodku Cherubinow do ogniá ktory był między Cherubiny y nábráł [!] [et sumpsit] á dał w ręce onemu vbránemu we Lniáne odzienie Leop Ez 10/7, Lev 8/23, Ez 10 arg; RejZwierz 116v; Thedy Abimelech nábrawſzy owiec/ wołow/ ſług y ſłużebnic/ y dał ie Abráhámowi BibRadz Gen 20/14, Gen 21/27, Ex 28/5, 1.Reg 15/21; BielKron 105v, 262; SienLek 55, 123, 175v; Widząc Ionáshas wodę iádowitą nábrawſzy iey ſzedł dáley. HistRzym 63v, 17; RejPos 39v; RejZwierc 163; BudBib 1.Reg 15/21, Is 56/12; gdy trochę winá poćiekło/ ſam málucżkie nacżynie poſtáwił/ y nábrawſzy winá/ potroſze go wkáżdą becżkę/ [...] wlewał. SkarŻyw 497, 226; nábráli rozdżek pálmowych [acceperunt ramos palmarum]/ y wyſzli náprzeciwko iemu/ á wołáli; Hoſánná WujNT Ioann 12/13.

nabrać u kogo (1): Tym [o młodzi szłacheckiej] wolno w Mieśćiech nábráć v Kupcá rżeczy/ á nie zápłáćić/ gwałt vczynić/ pánnę wźiąć GórnRozm L3.

nabrać co [= naczynie, w które się nabiera] (3): Korcżak wody z morzá nabierz BierEz D4v; Y ſzłá/ y nábráłá wody fláſzę/ á nápoiłá dźiećię. BibRadz Gen 21/19, Gen 24/16.

nabrać w co (10): A gdy záśię wzgorę chćiáłá/ Co mogłá w garść ich [małpa orzechów] nábráłá BierEz Q3v; á potym nabrawſzy oney wody ciepło w ſikawkę w puſzcżaiże tham FalZioł I 29c; LibMal 1547/135v; Zefir/ nálazł w iednym kámieniu wydrożonym throchę wodi/ [...] á nábrawſzy iey w przyłbicę ſwoię [et implens galeam suam] przinioſl przed Alexandrá. HistAl H4; GliczKsiąż Iv; BibRadz Gen 43/11, 2,Mach 4/41; weźmi káżdy ſwoy kadzidlnik [...] ty Chore y twoiá radá wſzytká/ nabrawſzy w nie ognia [hausto cras igne Vulg Num 16/7] włoſzcieſz kadzidłá BielKron 41, 157; RejPos [340].

nabrać do czego [= w jakim celu] (1): Y nábrał Abráhám drew (do) cáłopalenia y nákładł ná Izáháká ſyná ſwego BudBib Gen 22/6.

nabrać dla czego [= w jakim celu] (1): Paweł pożwala nabrać przipraph dlia od miený RejKup p6v.

nabrać skąd (10): FalZioł IV 32b; LibMal 1547/135v; Wnet ći trzey śrzodkiem woyſká Filiſtyńſkiego ſſli/ y nábráli wody z cyſtherny Betlehemſkiey Leop 1.Par 11/18, Ex 9/10, Deut 1/25; BibRadz Iudic 14/9, Ez 10/2; BielKron 299; Mojżeſz/ záwołał ná Aaroná: wezmi rychło kádzielnicę/ á idz prętko nábierz ogniá z ołtarzá SkarŻyw 492, 492.

nabrać czym (1): Panie mily/ anij ty máſs cżymby wody nabrál/ a też ſtudnia ieſt glęboká OpecŻyw 49v.

Zwroty: »nabrać pełne ręce, pełną garść, pełno w ręce« [szyk zmienny] (2:1:1): I rzekł Pan do Moizeſſá y Aaroná: Nábierzćie pełne ręce popiołu z piecá [tollite plenas manus cineris de camino]/ á niechay Moizeſz przed Fáráonem rzući go ku niebu. Leop Ex 9/8; á nábierz pełnę garść twoię węgla rozpálonego [et imple manum tuum prunis ignis]/ [...] wyſypże ie ná miáſto. Leop Ez 10/2; BibRadz Ez 10/2; ręce go [popiołu] nábierzćie pełné/ To wáſze z Troiéy dźiedźictwo zupełné. GórnTroas 13.

»nabrać sobie« (4): I rzekł Pan do Moizeſſá: Nábierz ſobie [sume tibi] rzeczy wonnych/ [...] y udźiáłaſz rzecz wonną Leop Ex 30/34, Ex 30/23; BielKron 33v; Ty lepak nábierz ſobie pſzenice/ y ięcżmieniá/ y bobu/ [...] á poſtaw ie w nacżyniu iákiem / y nácżyniſz ſobie z nich chleba BudBib Ez 4/9.

a. Zwrot: »nabrać w małżeństwo« (1): Sálomon nábrał w małżeńſtwo ábo w mieſzkánie/ cudzego nabożeńſtwá białychgłow PowodPr 39.
2. Wziąć ze sobą w drogę wiele (z subiektywnym podkreśleniem wielości) (63):
a. Zaopatrzyć się w wiele rzeczy [czego (pl a. sg rzeczownika bezpostaciowego) a. wiele czego] (48): Nabierzcie wołow y oſlow nabierſcieſz pieniędzy Bo ſnadż lepiey wſzytko ſtracyć niż pozdychać w nędzy Iedzcieſz wſzytci RejJóz L8v; BielKron 408; RejZwierc 64; wśiádayćie/ ſzukayćie Krolá niebá y ziemie/ ktory ſię teras národził: iedzćie rychło/ pokłońćie mu ſię/ nábierzćie dárow/ oddayćie mu vpominki SkarŻyw 26.

nabrać dla kogo (1): On nábrawſzy ſkárbow dla vbogich ile rozumiał [...] táiemnie morzem z onemi trzemá mężmi świętemi wodą wyiáchał SkarŻyw 571.

nabrać od kogo (3): BielKron 87v, 452v; Od ktorych [Paweł od poganów] nábrawſzy żywnośći przyiechał do Rzymu. BibRadz Act 28 arg.

nabrać komu, czemu [= dla kogo, czego] (2): Nábierz świeżego śiáná dobytkom/ ná ktorycheśćie przyiácháli SkarŻyw 212. Cf »nabrać sobie«.

nabrać ku czemu (3): wody ſłotkiey która thám byłá na wyſpie nábráli ku piciu. BielKron 451v, 442, 451v.

nabrać na co [= w jakim celu] (1): A na bierz zlota na ſtrawe Bo tam mas miecz dlugą ſprawe. RejKup Hv.

W przeciwstawieniu: »opuścić ... nabrać« (1): Amázyaſz po zwycięſtwie opuśćił Bogá prawdziwego/ á báłwánow nábrał od Amálechitow/ y kochał ſie w nich BielKron 87v.

W charakterystycznych połączeniach: nabrać listow, mąki, naczynia, oręża, pieniędzy, pokarmu, przypraw, skarbow, spiże, strawy, towarow, wody (ku piciu) (3), złota (3), żywności (3).

Zwroty: »nabrać dosyć« (1): Gdy ſtąpił do ich [Kanibałów] źiemie/ był od nich wdźięcżnie przyięt y cżeſtowan/ thám nábrał żywnośći doſyć BielKron 443v.

»nabrać do rąk« (1): Nábierzćie ſtráwy do rąk wáſzych [Tollite in manu vestra] na drogę/ á idzćie ná ſpodkánie im BudBib Ios 9/11.

»nabrać sobie« (1): [Bóg rozkazał Noemu] A ty nábieſz ſobie [cape tibi] wſzego pokármu ktory iadáią/ y położyſz v ſiebie BudBib Gen 6/21.

»nabrać z sobą« [szyk zmienny] (12): gdiż [...] nie przijaciele do krainy w ciągnęli, ci ktorzy ſz [!] przednimi vciecz mogli, vciekli nabrawſzy z ſobą klinotow BielŻyw 15, 17; RejKup v8v; Noe máiąc iuż ſześć ſet lat/ według roſkazánia á obiáwienia Páńſkiego/ nábrawſzy s ſobą żywnośći y wſzytkich potrzeb/ [...] wſiadł w okręt BielKron 4v; A áby tym beſpiecżnieyſzy byli od wężow/ nábrał s ſobą Bocianow/ kthorzy s przyrodzenia ſą wężom nieprzyiacielmi BielKron 28, 12v, 30, 441v; A wy też pánowie podźćie Oręża s ſobą nábierzćie. MWilkHist B4v; SkarŻyw 187, 440; KmitaSpit C6v.

»nabrać wiele, wielkość [czego]« [szyk zmienny] (3:1): RejKup v4v, v7v; Potym Alonſus náwroćił ſie do Hiſzpániey nábrawſzy wielkość Pereł rozmáitego rodzáiu/ takież Kámienia/ y wiele inych rzecży. BielKron 444; Z wielką cżćią go Papieſz y Rzymiánie przyięli/ y wyieſzdżáiąc/ nábrał [!] liſtow Papieſkich wiele SkarŻyw 518.

W przen (2):
Zwroty: »nabrać obiema rękoma« (1): MOwiłem ći/ nie noś mi tych fráſzek/ doktorze/ Któré tám czáſem ſłyſzyſz w biſkupiéy komorze/ Bo fráſzek/ iáko ſam wiéſz/ mam ſpotrzebę domá: Státku tám ráczéy nábierz obiemá rękomá. KochFr 56.

»siła z sobą nabrać« (1): Kłade ktemo wſſytky ſprawy Com czinił [...] Paczorky Suche/ Piatky albo Wtorky [...] A yeſli by tego mało Syłaċ ſię ſſobą uabrało [lege: nabrało] Ony Kaplicze koſtowne [...] RejKup aa8.

α. Załadować (13):

nabrać do czego (5): nálazł też tám wodę bárzo dobrą y ſlotką ku piciu/ ktorey do okrętow nábráli. BielKron 441, 440v, 446v, 451y, 452v.

nabrać na co (7): nabrawſzy na zwyerzęta pożywienẏa idzćye do zyemye Chánáan HistJóz D4v; Dał tedy nábudowáć okrętow doſtátek/ [...] ná ktore ſpiże y ludzi nábrał z Niemiec BielKron 191v, 13, 247, 424; BudBib Ios 9/4; SkarŻyw 286.

W charakterystycznych połączeniach: nabrać do okrętow (5), na konie (2), na okręty, na osła(-y) (2), na zwierzęta.

W przen [na co] (1): A iżby ſſánował duſſe Iáko oſlem ták ią kłuſſe Niemoże mu ták wiele dáć Iáko on ſmie nánię nábráć RejRozpr C.
b. Wziąć wielu jako współtowarzyszy drogi [kogo] (15): Krol Boleſław ſpráwiwſzy v Gdańſká ſłuſzne ktemu okręty/ żeglarzow ſpoſobnych nábrawſzy iechał ſam do Kroleſtwá Duńſkiego BielKron 352v; BielSat C4; Lecż záyrząc nie wierni Iudowie y nábrawſzy hultáiow niektorych mężow złośćiwych/ j zámieſzánie vcżyniwſzy/ ſtrwożyli miáſto BudNT Act 17/5; SkarŻyw [236]; BielRozm 22.

nabrać gdzie (1): Ian Páleologus Krol Grecki/ nábrawſzy w Cárogrodzie Biſkupow y vcżonych Grekow/ ziáchał ſię z Biſkupem Rzymſkim Ewgeniuſem Cżwartym SkarJedn 328.

nabrać skąd (1): [Turcy] ze wſzemi mocámi ciągnęli do Oſtromiá wodą y źiemią/ nábrawſzy z Budziniá ludzi y ſtrzelby BielKron 315.

W przeciwstawieniu: »puścić ... nabrać« (1): [Aleksander] do domu wolno puśćił ſtáre ſtrapione Rycerze/ á ná ich mieyſce inych młodſzych nábrał BielKron 126v.

W charakterystycznych połączeniach: nabrać biskupow, dziewek, hultajow, kapłanow, (złych) ludzi (2), mężow (2), przyjacieli (2), rycerzow, sług, służebnikow, towarzystwa, wojsk, żeglarzow.

Zwroty: »nabrać sobie« (1): Ionátás [...] przyćiągnąwſzy z woyſki wſzytkiemi/ ktorych ſobie nábrał ná pomoc z Syryiey do Aſzkálonu/ mieſzcżánie [...] z wielką vććiwośćią ſzli przećiw iemu BibRadz 1.Mach 11/60.

»nabrać z sobą« (6): Nábráłá też [Dydo] wiele towárzyſtwá y ſłużebnikow s ſobą/ puśćiłá ſie wodą s Tyru do Afryki. BielKron 75v, 54, 75v; BudBib 3.Reg 11/18; RejPos 251; WujNT Act 17/5.

3. Zdobyć przemocą wele (przeważnie jako łup wojenny); ferre Wulg [czego a. wiele czego] (72): MiechGlab 9; y wzyali plaſchcz, suknya nyewyeſzczią y ſchath byallich nabrali. pyenyedzi nyemogli trafficz LibMal 1543/77; BibRadz 4.Reg 7/8; iednych klenotow á pierśćieni nábráli Kártágińſcy piętnaſćie ſpądow BielKron 129, 246; BudBib Ez 38/12[13]; iáko ſie ráduią boiowniczy nábrawſzy pożythkow gdy dzyelą łupy ſwoye RejPos 15; ModrzBaz 116v.

nabrać od kogo (3): w ten cżás iednych pierśćieni piętnaśćie Spądow nábráli od Rzymian pobitych Poeni. BielSpr 44; Tám nábráli wiele korzyśći rozmáitey żydowie od ſwych nieprzyiacioł y wroćili ſie z weſelem do Ieruzálem BielKron [842], 237v.

nabrać u kogo (1): [Bog kazał] ludowi ſwemu nápożycżáć ábo racżey nábráć v Egipcyanow (áby mieli od nich nagrodę iákąkolwiek zá robotę ſwoię) ſrebrá/ złotá/ nacżynia drogiego SkarŻyw 480.

nabrać z kogo, z czego (2): Zołdan Egipſki gdy był Rodys náiechał/ iedney miedzy ze złotem nábrał z tego ſłupá ná dziewięć ſet wielbłądow BielKron 269v; RejZwierc 116v.

nabrać gdzie (16): Leop 1.Reg 30/16; Zwyciężyli tedy Zydowie Amálechity/ [...] tám wielką korzyść otrzymáli ſrebrá/ złotá/ ſzat/ klenotow/ y zbroie nábráli. BielKron 31v, 55, 57, 57v, 178v, 257 (12); poſiędę tákie kroleſtwá/ w ktorych tyle trzy kroć tákich ſkárbow znaydę y nabiorę. RejZwierc 495; StryjKron 135, 762.

nabrać skąd (2): Y poſlal Krol Hiráin w onych okręćiech ſługi ſwoie [...] Ci gdy przypłynęli do ziemie Offir/ nábrawſſy ſtąd złotá czterzy ſthá y dwádzieśćiá cętnarow [sumptum inde aurum quadringentorum talentorum]/ przewieźli do krolá Sálomoná. Leop 3.Reg 9/28; BibRadz 4. Reg 7/8.

Zwroty: »nabrać dosyć« [szyk zmienny] (6): Nábráli doſyć złotá y inych ſkárbow z wielkim podziwieniem Alexándrowi pod namioty Perſkimi BielKron 124, 55, [852]v, 110, 246, 422v.

»nabrać korzyści« = ferre spolia Vulg [szyk zmienny] (11): Leop 2.Par 14/13; Tegoż roku Tátárowie wtárgnęli do Podola [...] wiele korzyśći nábráli. BielKron 401v, [842], 110, 192, 246, 250 (10).

»nabrać łupow, łupu« = capere spolia Vulg [szyk zmienny] (9:1): kxiążęta Ruſkie z ſwimi woyſki [...] nabrawſzi łupu [spolia referebant] zaſię ſie do ſwey ziemie wrocili. MiechGlab 51; Leop 1.Reg 30/16, 2.Par 14/13; BibRadz 1.Mach 11/51; BielKron 55; RejZwierc 116v; Ruſacy [...] odbiwſzy wielkie połony y łupow rozmáitych wobozie Pieciniſkim nábrawſzy/ sławne zwyćięſtwo [...] otrzymáli StryjKron 135, 375, 406, 502.

»nabrać mnostwo« (1): Burząc też y owcżárnie nábráli bydłá mnoſtwo beż licżby/ y Wielbłądow: y wroćili ſie do Ieruſálem Leop 2.Par 14/15.

»nabrać niemało« (1): [Olbrycht] wyieżdżał do Sáſkiey źiemie máiąc z ſobą więźniow doſyć/ nábrawſzy theż okupu niemáło od drugich miaſt BielKron 237v.

»nabrać okwitość« (1): nábrawſzy okwitość rozmáitych łupow/ dobytku y więźniow [...] do Litwy ſię wroćił. StryjKron 406.

»nabrać plonow (a. połonow)« = capere praedam Vulg [szyk zmienny] (6): Leop 1.Reg 30/16; Połowcy przyſzli bez wieśći pod Kijow/ máło go nie wźięli/ gdzie nábráli bárzo wiele plonow y ludzi BielKron 350, 325, 349v; KochProp 12; StryjKron 762.

»sobie nabrać« (1): [parobek] klyucza stharego kthori od komori goſpodarſkyey ſzyą przitraffyal oney [Sabinie] yeſth naziczil mowyacz [...] othworzs a pyenyedzi ylyecz ych potrzeba będzie ſobye nabierzs LibMal 1551/163.

»nabrać wiele« [szyk zmienny] (20): Leop 2.Par 14/13; BibRadz 1.Mach 11/51; Potym do Cylikás przyciągnął Achilles/ á tám wiele ſkárbow nábrał/ zábiwſzy krolá ich Ecyoná BielKron 57, 57v, [842], 178v, 192, 246v (15); A ták práwie ná głowę wſzytki był pogromił. Y nábrał wiele ſkárbow ſrebrá tákże złotá PaprPan Hh3; StryjKron 502, 762.

W przen [gdzie] (1): Iuż ono márne kſiążę ſwátá [!] thego [...] muśi biedáć/ nárzekáć/ á vciekáć/ gdy iuż mocnieyſzy przyſzedł/ á połamał zbroię iego/ w niwecz obroćił ony łupy iego/ ktorych on iuż był iſt/ á nábrał ich w onym przybytku twoim. RejPos 115.
a. Wziąć do niewoli, uprowadzić wielu [kogo a. wiele kogo] (24): [Tatarowie] Nábrawſzy ludźi/ dobytká/ y rozmáitey korzyśći/ ruſzyli ſie precż. BielKron 416, 349v, 350, 434; BudBib Is 39/7; nieprzyiaćiel cżáſem nábrawſzy ludźi y bydłá vchodźi na zad [hostis cum praeda pecorum et hominum discedit]. ModrzBaz 116v; StryjKron 375, 762.

nabrać od kogo (2): Więcżſze pocżty nas będą/ niz náſzych brodacżow/ Kiedy ze wśi nábierzem/ niewiaſt od oracżow. BielSat L4 [idem] BielSjem 27.

nabrać gdzie (3): Soliman Ceſarz Turecki mieśiącá Wrześniá obległ wiedeń [...] potym náprzodku Páździerniká odſtąpili nábrawſzy ludu w Rakuśiech BielKron [206]v, 319v, 371.

Zwroty: »dosyć nabrać« (2): Więźniow/ koni/ y inych rzecży doſyć nábrano Wołoſkich BielKron 422v, 418.

»gwałtem nabrać« (1): názbieráliſcie łotroſtwá tułáiącego ſie po ſwiecie miedzy ſię/ ktorym żon żadny dobry niechciał dáć/ áżeſcie ich gwałtem nábráli. BielKron 101v.

»siła nabrać« (1): Ták gdy iuż więźniow śiłá/ y roznych nábráli/ Iedne do Kriu/ drugie ná Metop záſłáli. KmitaSpit C5v.

»wielkość nabrać« (1): wiele ludzi pomordowáły/ ná wſi y w mieśćiech dziewecżek wielkość młodych nábráły/ kthore ku rycerſkim rzecżam ćwicżyły [o Amazonkach] BielKron 319v.

»więźniów nabrać« [szyk zmienny] (11): A gdyż złotá ani ſrebrá Litwá niemiáłá ná poſag/ miáſto tego więźnie wſzytki co ich w Polſzce nábráli/ wypuśćiłi. BielKron 371, 147v, 246v, 418, 422v; gdy nieprzyiaćiel wtárgnie w zięmię więźniow nábierze/ Zbierze Hetman álbo iáki Rycerſki pan pocżet/ odbije więźnie ony RejZwierc 94v; StryjKron 502, 517; KochJez B2; KmitaSpit B2v, C5v.

4. Otrzymać wiele (z subiektywnym podkreśleniem wielości) [czego (pl. a. sg rzeezownika bezpostaciowego)] (6): ći ſie nie przyználi/ Drudzy mu powiedzieli/ iż kogoś chwoſtali. [...] Ony kazał kiyem tłuc/ ći dárow nábráli. RejZwierz 20v; Przedłuży mu pan tedy żywotá/ Y Arábſkiégo nábierze złotá [et dabitur ei de auro Arabiae Vulg Ps 71/15]. KochPs 106; RejZwierc 94v, 95.

nabrać od kogo (2): MurzHist L4; Brátá iednego ná kazánie pánienkom klaſztornym poſłał/ on ſłuſzbę Bożą odpráwiwſzy/ od pánienek chuſtek dárownjch nábrał. SkarŻyw 251.

5. Zakupić (2):

nabrać czego skąd (1): Y poydą precz/ nábrawſzy ſłoykow y bániek/ y zioł z Apteki. MWilkHist C4.

Zwrot: »nabrać na zapis« (1): Nábrał ná ſrogi zapis pan Ieżyná/ Poſtáwow ſukná KlonFlis Ev.
6. Napełnić (8):

nabrać do czego czego (1): Podnieś iedno miech wzgorę/ tedy wnet do niego/ Nábierzeſz pełno wſzędy powietrza wolnego. RejWiz 149.

nabrać co [= to co się napełnia] (3): Ingduvies, Obżárſtwo/ też podgárdłek álbo Gárdło u ptaków gdy ye nábierzą/ yáko gołębie gdy gołębięta kármić chcą. Mącz 170b; Strum N2. Cf nabrać co czego.

nabrać co czego (1): Tedy Kuſid nabrawſzy iednę ſunicę ziemie, drugą wody z Dunaia, trzecią trawy, do ſwych poiachał MiechGlab 59.

W przen (1):
Zwrot: »nabrać kości« = utyć (1): Iuż go téż wyzwolono z woiennych trudnośći/ Aby ſobie wytchnąwſzy znowu nábrał kośći. WyprPl B4.
a. O zabiegach leczniczych [w co] (3): Krew też zaſthanawia która znoſa płynie á tho gdy tey wodki w nos nabierzeſz á ręką zadzierżyſz. FalZioł I 10b; RejKup r3; Gargarizo, Máłym yeziczkiem glegotáć nabrawſzy wodi wuſtá/ chárcháć. Mącz 142c.
7. Wchłonąć w siebie, napełnić się [w tym: czego (13)] (14):
Zwroty: »w się nabrać« (5): á tak [płuca] gdy maią w ſię wiatru nabrąć [!] odymaią ſie, á zaſię wypuſzcżaiąc y ſciſkaią ſie. GlabGad E; picie zbytnie ſzkodzi [...] żyłam abowiem wſzytkie drżą dla zbytku ktorego w ſię nabierzą GlabGad G8, E8v, F5; WerGośc 228.

»nabrać wody« (3): Strum O2; A kácerſtwo deſzcżowi gwałtownemu podobne ieſt z ktorego prętko vlice y rynſztoki wody ná bierzą y [...] pędem wielkim rowy y doły cżynią: wſzákże wnet vſtáią SkarJedn 24; okręt gdy w ſię ták wiele wody nábierze/ że iey wylewáć niedoſtátcżą/ wnet zátonąć muśi. WerGośc 228.

W przen [w tym: czego (5)] (7): Vczynił tedy ſobie [kacerz Garibaldus] trzech Bogów: gdy nábrawſzy Duchá onégo Arriuſzá/ [...] wołał/ y vczył: Trzey ſą/ trzey ſą/ nie ieden ieſt BiałKat 111.

nabrać w co (1): śiłá młodych głowek/ Nábrawſzy w młody rozum niepotrzebnych ſłowek/ Teraz tym teraz owym myſl ſobie zákręći. RejWiz 7.

W porównaniu (1): [heretycy] tego czego iáko páiący iádu nábráli/ nierozumieią/ iáko wſzytko krzeſćiáńſtwo rozumie. OrzList e4v.

W przeciwstawieniach: »otrząsnąć, wyżenąć ... nabrać« (2): dobra zwykłoſc precż to wyżenie Czo zła nabrała. BielŻyw 143; ći ktorzy [...] ludźiom w duchownych potrzebách ſłużą/ [...] máią ſię ná wzor Páná ſwego iáko nawięcey mogą kryć y odwodźić/ áby proch ktorego miedzy ludźmi nábiorą/ otrząſnąć mogłi. SkarKaz 609a.

Zwrot:»w się nabrać« (2): GliczKsiąż I2v; Bo náuka kácerſka prętko powſtáie/ złego ſumnienia ludzi wśię nábierze/ á záśię prętko vſtáie SkarJedn 24.
8. Zebrać wiele podnosząc z ziemi (z subiektywnym podkreśleniem wielości) [czego] (4): BierEz Sv; RejFig Ee; ábych tym ſzaleńſzy był/ nábrałem podołek kámienia/ chodząc zá dźiećmi ciſkałem ná nie. BielKron 458; y nábrali [tulerunt] co z było vłomkow ſiedm koſzow ſpełná. BudNT Matth 15/37.

Formacje współrdzenne cf BRAĆ.

Cf NABRANIE, NABRANY

LW