[zaloguj się]
[pdf]

NABUDOWAĆ (29) vb pf

Oba a oraz o jasne.

Fleksja
inf nabudować
praet
sg pl
1 m nabudowåłem m pers
2 m m pers -ście nabudowali
3 m nabudowåł m pers nabudowali
f nabudowała m an
plusq
sg
3 m był nabudowåł
conditionalis
pl
2 m pers byście nabudowali
impersonalis
praet nabudowåno
participia
part praet act nabudowåwszy
inne formy
plusq sg 3 m i pl 3 m pers - nabudowali; impers plusq - było nabudowáno

inf nabudować (3). ◊ praet 1 sg m nabudowåłem (1). ◊ 3 sg m nabudowåł (9). f nabudowała (1). ◊ 2 pl m pers -ście nabudowali (1). ◊ 3 pl m pers nabudowali (5). ◊ plusq 3 sg m był nabudowåł (1). ◊ 3 sg m i 3 pl m pers (przy podmiocie szeregowym: był Achab/ i inſzy krolewie/ [...] nabudowali) nabudowali (1). ◊ con 2 pl m pers byście nabudowali (1). ◊ impers praet nabudowåno (3). ◊ plusq było nabudowáno (1). ◊ part praet act nabudowåwszy (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVII w.

Zbudować wiele (z subiektywnym podkreśleniem wielości):
1. Wznieść, postawić wiele budynków lub innych pomieszczeń; exstruere Vulg; instituere Cn [czego (pl) a. wiele czego] (23): Diar 73; I ták ſie byłá thá Regułá rozmnożyłá/ iż wkrotkim tzáſie klaſſtorow było nábudowano. KrowObr 135v; OrzRozm G2; Noách [...] cżynił ſobie okręt [...] w ktorym y komor nábudował BielKron 5; [król Gieza] wźiął krzeſt święty wiáry Krześćiáńſkiey/ y ſtárał ſie o to iákoby mogł lud ſwoy gruby á okrutny ktemu przywieść/ kośćiołow nábudowawſzy/ áby ſie pokrzćili. BielKron 299v, 84, 191v, 318v, 430, 441v; GrzegŚm A4v; BudBib Os 8/14; Strum F4; BudNT przedm c5v; Chábry [...] kośćiołow wiele fundował: kláſztorow nábudował SkarŻyw 356, 140; StryjKron 145; kiedybyśćie ná pográniczu Miaſt/ á Zamkow mocnych nábudowáli/ [...] nie tylkoby Tátárżyn w źiemię iść nie śmiał/ ále byśćie go y z iego źiemie wyprżeć zá czáſem mogli. GórnRozm M; Bo browáry y gorzałcżárnie ktorych wſzędźie nábudowano/ iuż nietylko zboża/ ále y ſáme wioſki y miáſtecżká wywárzyły. PowodPr 74.

nabudować dla kogo (1): [Wołodimirz] Spitalow też bárzo wiele dla vboſtwá y kalekow nábudował y nádał hoynie wielkim doſtatkiem. StryjKron 165.

nabudować komu (3): Y nábudował ołtarzow wſſemu rycerſtwu niebieſkiemu (Gwiazdam/ Słońcu/ y Mieſiącowi)/ w obu ſieniach kośćiołá Páńſkiego. Leop 4.Reg 21/5; OrzRozm Gv; BielKron 79.

2. Zrobić wiele przedmiotów z drzewa lub kamienia [czego (pl) a. wiele czego] (6): [Ezechijasz] wymyſlne bałwany/ ſłvpy/ obrazy/ ołtarze/ y kaplicze wyrzucił/ ktorich był Achab/ y inſzy krolewie/ odſwych dvchownych zwiedźieni/ nabvdowali/ dla ich lakomſtwa. SeklWyzn 2v.
Szereg: »nabudować i nastawiać« (1): dla tzegośćie teſz ták wiele ſthołow w kośćielech wáſzych nabudowali y náſtáwiali? KrowObr 77.
W przen (2): ſłup ieſt rzecż docżeſna á nie wiecżnie trwáiąca/ wolę ią thych ſłupow nábudować około ſiebie co ſie nigdy nie obálą á wiecżnie trwáć będą/ to ieſt/ ieden s cnothy/ drugi s ſpráwiedliwośći/ trzeći z dobroći á z miłoſierdzia/ cżwarty ábych tho káżdemu záchował co cżyie ieſth. RejZwierc 50.

nabudować przez kogo (1): A iżbyśćie też vmieli vchodźić chytrych ſámołowek ſzátáńſkich: ktorych on bárzo wiele/ [...] przez nacżynie y pomocniki ſwe nábudował. CzechRozm A2v.

Przen (2):

nabudować z czego komu (1): Ze z nich miecżow vrzędu świeckiego/ ſceptrow y kroleſtw świátá tego/ y koron Ceſárſkieh tobie nábudowáli. WujJudConf 85.

nabudować na czym (1): Niektorzy natych ſłowach pańſkich/ rozmaitych a potępionych błędów nabudowali MurzNT 91.

Formacje współrdzenne cf BUDOWAĆ.

Cf [NABUDOWANIE], NABUDOWANY

HJ