[zaloguj się]
[pdf]

RECES (38) sb m

reces (38), [ryces].

-s (8), -ss (1); -ſs-, -ss-, -ſz- (18), -s- (9) [w tym 8 r. z tekstu transkrybowanego].

Oba e jasne.

Fleksja
sg pl
N reces recessy
G recessu recessów
D recessowi
A reces recessy
I recessem recess(a)mi
L recessie recessi(e)ch

sg N reces (6). ◊ G recessu (9). ◊ D recessowi (2). ◊ A reces (3). ◊ I recessem (4); -em (1), -(e)m (3). ◊ L recessie (8). ◊ pl [N recessy.] ◊ G recessów (1). ◊ A recessy (3). ◊ I recess(a)mi (1). ◊ L recessi(e)ch (1).

Sł stp brak, Cn: reces, Linde bez cytatu: reces.

1. praw. Odroczenie, odłożenie części spraw do następnego posiedzenia ciała ustawodawczego; też dokument zawierający tekst tego odroczenia; recessus re infecta, reditus causa non iudicata Cn (35)
a. O sejmie walnym Rzeczypospolitej (35): Diar 25; Gotowiśmy my i byli zawżdy i sąśmy teraz tego wszytkiego prosić u KJM, aby się temu, ku czemu ten sjem wedle recesu złożon jest, dosyć działo. DiarDop 118; O to WM chcecie targować z nami tem strawnem, abyśmy się z WM zgadzali na ten teraźniejszy reces. DiarDop 119, 118 [2 r.], 119; Przewroć Kroyniki wſzytkie Polſkie/ nie naydźieſz áby zá ktorego Krolá kiedy w Polſzce reces był. OrzRozm C2v; ActReg 20, 21, 74, 136; A iż od nas Poſłowie [...] prośili: ábyſmy tę wſzyſtkę ſpráwę Vniiéy/ która ſie ná tym Wárſzáwſkim Séymie toczyłá/ Receſsem náſzym ku wiádomośći ludzkiéy krótce podáli: przeto [...] SarnStat 1011.

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miasta – miejsca zgromadzenia sejmu (a. konfederacji) [reces + przymiotnik (8), przymiotnik + reces (1)] (9): ten pirwſzy reces piotrkowski chocieśmy ji mieli za dobry i za pewny dosyć jednak tak bezpieczny nie był, aby glozowan być nie miał od WM. DiarDop 118, 119; Ktemu [tj. z powodu upłynięcia terminu] w tych Recessiech warszawskim y Wislickim zlecaiąc namowę tego Receſsu nieodłozono [...] tych spraw [tj. niepłacenia dziesięciny] do Compositiey ActReg 20, 16, 19, 20, 21 [2 r.]; SarnStat 1020, 1052.

W połączeniach szeregowych (3): Tákże Conſtituciȩ/ vchwaly [!]/ y receſsy Séymowé wmocy zoſtáwuiemy. SarnStat 1062 [idem 1191], 1019, 1191.

Zwrot: »obwarować recesem« (1): zdało się Stanom oboiego narodu y obwarowali toRecessem, aby [...] potrzebom Rptey mogło się dogodzić ActReg 133.
Wyrażenie: »reces sejmu, sejmowy« (9:2): wszyscy się na to zgodzili, że nie o tym była i propozycyja i wota pańskie, o czem sejm być miał wedle recesu sejmu pośledniejszego Diar 25, 25 [2 r.], 27, 28; podle Conſtituciiey dawnéy przed pánowániém náſzym vczynionéy: y Receſsów Séymów przeſzłych [...] poſtánowienié niżéy opiſáné vczyniliſmy. SarnStat 851, 1003, 1019, 1021, 1062, 1191; [gdyż my niczego inego się upominamy, jedno tego, co nam Rzeczypospolita obiecała i pełne są rycesy sejmowe pisma o tym ListyZygmAug 1570/578].
Szereg: »reces a limitacyja« (1): Spráwiedliwośći niemamy/ obrony niemamy/ z Seymow też nic inego nieodnośimy/ iedno Reces/ á Limitácyą. OrzRozm C2v.
b. [O synodzie zboru ewangelickiego: Item, osobno było mówiono z starszym Feliksem o x. Lutomierzskiego, dlaczego a z ich-li dozwoleniem pieniądze od panów w Wielkiej Polszcze wyciągał? [...] Dał się winnym a obiecał, iż tego więcyj nie uczynią. O inszych rzeczach w liście albo w recesie znajdzie się. AktaSynod I 202.]
2. praw. Dokument stwierdzający przekazanie prawa własności [recessus Łac śr] (3): Stal ſzyę kup myedzi szlachetnyemy pany wyzy opyſzanymy y dali ſzobye opiſzacz wxzyegi prawnye przet wſzytkyemy prziſzyeſznyemi, yſz slachetny pán Aguſtin oſzowſky, przedal cząſtkye Imyenya swego na malym potleſzą y sdomoſtwem tak yako stoy wreczyeſzye ZapKościer 1588/78, 78 [2 r.].

Synonimy: 1. odkład, odłożenie; 2. cesyja.

PP