[zaloguj się]
[pdf]

NADAWAĆ (21) vb impf i pf

impf (18) [w znacz. 1.], pf (3) [w znacz. 2.].

Pierwsze a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); drugie a w inf jasne, w tematach praes -dåw-, -daj-, w praet pochylone.

Fleksja
inf nadawać
indicativus
praes
sg pl
1 nadåwåm nadåwåmy
3 nadåwå, nadaje nadåwają
praet
sg pl
2 f nadåwałaś m an
3 m nadåwåł m pers nadåwali

inf nadawać (2). ◊ praes 1 sg nadåwåm (1). ◊ 3 sg nadåwå (1) LibMal 1552/169, nadaje (1) SarnStat 987 marg. ◊ [impers con by się nadawåło cf NADAWAĆ SIĘ con 3 sg n]. ◊ 1 pl nadåwåmy (1). ◊ 3 pl nadåwają (1). ◊ praet 2 sg f nadåwałaś (1). ◊ 3 sg m nadåwåł (3). ◊ 3 pl m pers nadåwali (9). ◊ part praes act nadając (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) ‒ XIX w.

1. Dawać, darowywać na mocy aktu prawnego lub aktu łaski; dotare Cn (18): Subministro, Prziposługuyę/ Pomagam/ Dodáyę/ Nádawam/ Przikłádam. Mącz 222c.
Zwrot: »nadawać dary« (1): ONe zacne Kfiążętá gdy Herby dawáli/ Naprzod wſzelkiey dzielnośći w ludzyach doznawáli/ Doſwiádſzywſzy y męſtwá doſwiádſzywſzy wiáry/ A potym k wiecżney ſławie nádawáli dáry. PaprPan Gv.
α. Z dopełnieniem wskazuje obiekt nadania; obdarzać [kogo] (2):
Zwrot: »ustawicznie nadawać« (1): Perpetuare data, Vſtáwicznie nádáwáć kogo. Mącz 292d.
W przen [czym] (1):
Zwrot: »nadawać potwarzą« (1): lichwę y przybytek bráłáś/ nádawáłáś przyiaćiele twoie potwarzą [fraudabas proximos tuos cum oppresione PolAnt; avare proximos tuos calumniabaris Vulg] BudBib Ez 22/12.
a. O dobrach ziemskich [co komu] (1): Krolowie źiemſkie máiętnośći Rycerſtwu nádawáli. PowodPr 23.
b. O uposażeniu kościołów, klasztorów itp. i opatrywać, wyposażać; dotare Cn [kogo (3), co (8)] (11): Był [...] w Ieruzálem ſzpytal z kośćiołem pánny Mariey [...] ktory co dáley tho bárźiey nádawáli kupcy Niemieccy BielKron 346, 189; SkarŻyw 356.

W połączeniach szeregowych (2): BielKron 174; wiele ludźi zacnych [...] niemnieyſze nakłády cżynili [...] á przedśię hoynie żyli/ vbogie podpomagáli/ przyiaćioły bogáćili/ kośćioły nádawáli [ecclesias locupletasse] ModrzBaz 99v.

W charakterystycznych połączeniach: klasztory nadawać, kościoły (7), ludzie uczone, mnichy, szkoły, ubogie.

Szeregi: »budować i (albo) nadawać« (3): GliczKsiąż L; [starsi nasi] ku cżći onemu známienite Kośćioły budowáli y nádawáli WujJud A2v; ReszPrz 72. [Ponadto w polączeniu szeregowym 1r.].

»fundować i nadawać« (1): ſłużyli Chryſtuſowi[...] kośćioły wſzędzie funduiąc/ y nádáiąc: y złoto/ y śrebro ſwoie do nich/ [...] wnoſząc. SkarKazSej 681a.

»zakładać i nadawać« (2): prebendę S. Marćiná ná gornym zamku záłożył/ y wiele innych kośćiołow [Jagiełło] zákłádał y nádawał. BielKron 382, 364.

c. O przywilejach: ustanawiać [co komu] (2):
Zwroty: »listem nadawać« (1): tym liſtem naſzym tę wolnoſczy ym nadawamy y onych vſzywacz poſzwalamy ZapKościer 1582/33.

»wolności nadawać« (2): ZapKościer 1582/33; Litwie Król Polſki iáko nowym Krześćiánom wolnośći nádáie. SarnStat 987 marg.

2. Pf Dać, darować wiele (z subiektywnym podkreśleniem wielości [czego] (3):

nadawać komu (2): dlugoſchek schewczik nadawa mv karth falſchiwych obrzinanych ze thakowymy karthamy wyelye lyudzi poſkodzil LibMal 1552/169; ModrzBaz 131v.

Zwroty: »bogactw wiele nadawać« (1): W ktorey to [wierze] áż do śmierći ſwey ſtátecżnie trwáli/ A do Kośćiołow bogactw wiele nádawáli. KołakCath B.

»wiele dochodow nadawać« (1): Boć to niepodobna/ áby ći ktorzi to beneficia fundowáli/ mieli ták wiele dochodow ludźiom proznuiącym nádáwáć [ut tot proventus hominibus ociosis attribuerent] ModrzBaz 131v.

Synonimy: 1. α. obdarzać; b. fundować; c. postanawiać, uchwalać, ustanawiać.

Formacje współrdzenne cf DAĆ.

Cf NADAWAJĄCY, [NADAWANIE]

KCh