Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: REFORMOWANIE

Następne hasło: [REFORSTATOWY] »

REFORMOWANY (8) part praet pass pf i impf

pf (5) [znacz. 1., 2. [BzowRóż], a., 3.], impf (3) [znacz. 2. SarnStat].

reformowany (7), reformowan (1).

e oraz oba o jasne; -ån; -an-.

Fleksja

sg
m	N	reformowån, reformowany	f	N	reformowanå
	G	reformowan(e)go		G

pl
N	m pers	reformowani
N	subst	reformowané
G		reformowanych
I	n	reformowan(e)mi
L		reformowanych

sg m N reformowån (1), [reformowany]; ~ [(attrib) -any]; ~ (praed) -ån (1), [-any]. ◊ [G reformowan(e)go.] ◊ f N reformowanå (1). ◊ pl N m pers reformowani (1). subst reformowané (2). ◊ G reformowanych (3). ◊ [I n reformowan(e)mi. ◊ L reformowanych.]

[Składnia dopełnienia sprawcy: reformowany od kogo, przez kogo.]

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. reformat.

Znaczenia

1. pf Zmieniony; odnowiony (4)
- a. Przywrócony do stanu wcześniejszego (2)
  - α. [O budynku: wyremontowany]
  - β. O zakonie bernardynów jako tych, którzy powrócili do ścisłego przestrzegania reguły św. Franciszka (2)
2. impf i [pf] Zmieniany (zmieniony) na lepsze, ulepszany (ulepszony) (3)
- a. [O protestanckim (luterańskim a. kalwińskim) wyznaniu religijnym]
- b. O instytucjach (tu: szkołach) (2)
3. pf praw. O tzw. oprawie żony: zabezpieczony na majątku męża (1)

1. pf Zmieniony; odnowiony (4):

Wyrażenie: »kościoł (jest) reformowany« = katolicki budynek kościelny zmieniony w zbór protestancki (prawdopodobnie kalwiński) (2): Powiedzieli ci to posłowie [tj. delegacja do Rady Koronnej]: Acz i w innych rzeczach, ale i w tych wątpliwość mamy, coście WM [senatorowie] napisać raczyli o święceniu kapłanow a o restauracyjej kościołow reformowanych in ritum zasię Romanum. Diar 56, 57.

a. Przywrócony do stanu wcześniejszego (2):

α. [O budynku: wyremontowany: Kamienica murowana wielka, stara, przez p. starostę dzisiejszego dobrze a ochędożnie reformowana. LustrWpol I 115.

Szereg: »reformowany i ozdobiony«: pałac na samym wierzchu miasta [Toledo], od Karola V, cesarza, reformowany i ozdobiony DiarPeregr 89.]

β. O zakonie bernardynów jako tych, którzy powrócili do ścisłego przestrzegania reguły św. Franciszka (2): [św. Bernard] ztámtąd [tj. z Jerozolimy] przyzwány/ á nád klaſztory Włoſkiemi przełożony o trzyſtá ich reformował/ y do ſzcżerośći Reguły S. Fránćiſzká chowánia przywiodł (od ktorego potym ći reformowáni w poſpolitey mowie/ Bernárdini álbo de Obſeruantia názwani ſą) SkarŻyw 462.

Zestawienie: »bracia reformowani« = bernardyni (1): [Jan Kapistran] prośił Páná Bogá/ áby iáki znák niewątpliwey świątobliwośći iego [tj. św. Bernarda] pokázáć mu racżył. y nálaſł świeżą krew znoſa onego ćiáła świętego płynącą: ktorą on ze cżćią wielką zbieráiąc/ poſłał do bráćiey reformowánych/ ktore obſeruantes zowią do Prouincyey Koleńſkiey. SkarŻyw 463.

2. impf i [pf] Zmieniany (zmieniony) na lepsze, ulepszany (ulepszony) (3): ſłuſzny zwyczay który był chowan zá czáſu dobréy pámięći Witowdá wielkiego Kśiążęćiá Litewſkiégo/ w Litwie/ Zmódźi/ y w Ruśi/ nienáruſzenié niech będźie chowan: y ile będźie mogło bydź wedla zwyczáiu Krześćiáńſkiégo niech będźie reformowan. SarnStat 1078; [BzowRóż kt].

a. [O protestanckim (luterańskim a. kalwińskim) wyznaniu religijnym:

Wyrażenie: »kościoł(ek) reformowany«: UstKościel A3, A4v; Boć y oni [duchowni protestanccy] nie zowią ſie áni zwáć mogą Miniſtrámi kośćiołá powſzechnego: ále Miniſtrámi iákiegoś kośćiołá reformowánego (á rádniey deformowánego) y ſłowem prawdy (wedle Kálwiná) odrodzonego y wypolerowánego (z prawdy) WujPosŚw 1584 556.]

b. O instytucjach (tu: szkołach) (2): Z Miſtrzów álbo Bákáłarzów promowuiących, nie ma bydź wiele wyćiągano: á Akádemia [Krakowska] niech będzie reformowána. SarnStat 198, 201.

3. pf praw. O tzw. oprawie żony: zabezpieczony na majątku męża (1):

Wyrażenie: »dobra reformowane« (1): Quarta non obſtante reformatione Reginalis, ma izdz z dóbr reformowánych [...]. Nie poddáiąc ktemu pod tę Opráwę miáſtá Wárſzáwy SarnStat 367.

Synonim: 1.a., 2. odnowiony.

Cf NIEREFORMOWANY, REFORMOWAĆ