[zaloguj się]
[pdf]

MALUCZKI (299) ai

[KwiatKsiąż (4), Calep (4) możliwa też lekcja: malucki].

a jasne (w tym 8 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg
mNmaluczki fNmaluczkå, maluczka nNmaluczkié
Gmaluczki(e)go Gmaluczkiéj Gmaluczki(e)go
Amaluczki, maluczki(e)go Amaluczką Amaluczkié
Imaluczkim, maluczki(e)m Imaluczką Imaluczkim, maluczki(e)m
Lmaluczkim Lmaluczki(e)j Lmaluczkim, maluczki(e)m
V Vmaluczkå Vmaluczki(e)
pl
N m pers maluczcy, maluccy
subst maluczkié
G maluczkich
D maluczkim
A m pers maluczki(e)
subst maluczki(e)
I m maluczkimi
f maluczki(e)mi
n maluczki(e)mi, maluczkimi
L maluczkich
inne formy
sg f A a. I - maluczką; sg n D skostn - po maluczku

sg m N maluczki (42). ◊ G maluczki(e)go (5). ◊ A maluczki (25), maluczki(e)go (4). ◊ I maluczkim (10), maluczki(e)m (1) GórnRozm. ◊ L maluczkim (8). ◊ f N maluczkå (11), maluczka (1); ~ (attrib) -å (9), -a (1); -å : -a Mącz (4 : 1); ~ (praed) -å (2). ◊ G maluczkiéj (5); -éj (1) OrzQuin, -ej (1) MurzHist, -(e)j (3). ◊ A maluczką (17). ◊ I maluczką (8). ◊ A a. I maluczką (1). ◊ L maluczki(e)j (5). ◊ V maluczkå (3). ◊ n N maluczkié (19); -é (1), -(e) (18). ◊ G maluczki(e)go (3). ◊ A maluczkié (12); -é (1), -(e) (11). ◊ I maluczkim (9), maluczki(e)m (2); -(e)m BibRadz; -im : -(e)m RejPos (2 : 1). ◊ L maluczkim PaprPan (2), maluczki(e)m (1) RejPos. ◊ V maluczki(e) (3). ◊ pl N m pers maluczcy (3) KromRozm II, BibRadz, Mącz, maluccy RejPos (2) [może od malucki]. subst maluczkié (9); -é (1), -(e) (8). ◊ G maluczkich (24). ◊ D maluczkim (19). ◊ A m pers maluczki(e) (5). subst maluczki(e) (9). ◊ I m maluczkimi (6). f maluczki(e)mi (2). n maluczki(e)mi (5), maluczkimi (1) CzechEp. ◊ L maluczkich (6). ◊ sg n D skostn. po maluczku (11).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia
Intens. od „mały”:
I. Określa wielkości mierzalne: niewielki, nieduży, drobny (178):
Zwrot: »na maluczkim [czym] przestawać« = zadowalać się małą ilością (tu: jedzenia, spania itp.) (1): abowiem we wſzyſtkich ludźiach przirodzenie na maluczkich potporach przeſtaye ieſliże na potrzebę tylko wzgląd mámi KwiatKsiąż D2.
1. O rozmiarach przestrzennych; paululus Mącz, Cn; permodicus, pol(l)ulus, pusillus Cn (53): FalZioł I 113d; nátychmiaſt ſniego [jaja] wyſzedł málucżki wąż HistAl A6; Pátrzay ná ogrodnicżkę w málucżkim ogrodzye RejWiz 56, 148; Punctum [...], Punkt/ to yeſt rzecz máluczka która nie może dzielienia cierpieć dla ſwey máłośći. Mącz 331c; GórnDworz Y7v; HistHel B2; Oczko 7v; SkarŻyw 113, 497; CzechEp 299; A mógłże ſye ten záwrzeć w ták málucżkim grobie/ Którego nie mogłá część obiąć tego świátá? PudłFr 61; SkarKaz 82b, 84a.

maluczki na czym [= pod jakim względem] (1): málucżki ná ćiele/ ále w Boſtwie nieogárniony w iey ſię żywoćie zámknął SkarŻyw 111.

W połączeniu z dem. (20): FalZioł I 94b; RejWiz 46, 153v; vbogi lepak nic inego niemiał/ chybá iedurną owiecżkę málucżką [unam parvulam] Leop 2.Reg 12/3; BibRadz Gen 19/20, 3.Reg 18/44; Arctophylax, [...] Maluczka gwiazdeczká nád ſrzednią gwiazdą/ które koniámi zową Mącz 15a, 31a, 223a, 330d, 376a, 466c; RejPos 270v, 337v; SkarŻyw 508; GrabowSet N4v; w ták máluczkim robaczku/ táka ſię moc ziáwiłá. SkarKaz 84b. Cf »maluczka(-i) sztuczka, kęsek«.

W przekładach łacińskich dem. (5): Locellus, [...] Máluczkie mieyſce Mącz 196c, 330d, 345a, 376a, 466c.

W przeciwstawieniach: »maluczki ... wielki (3), nieogarniony« (4): BibRadz Esth 10/6; BudNT Iac 3/4; SkarŻyw 111; w ktorych [prorokach wiara chrześcijańska] byłá iáko dąb wielki w málucżkim żołędźiu. SkarKaz 277a.

W porównaniach (2): Oto máluczki obłoczek iáko dłoń człowiecza wyſtępuie zmorzá BibRadz 3.Reg 18/44; RejPos 270v.

W charakterystycznych połączeniach: maluczka(-i(e)) bata, Betlehem, chałupka, drzewko, grob, gwiazdeczka, kamyczek (kamień) (3), kołaczki, krolestwo, latorosłka (2), listeczki, miasteczko, miejsce, naczynie, nasienie, obłoczek, ogrod, oliwka, owieczka, pieseczek, podpłomyk, promień, robaczek (2), rudel, rzecz (2), (i)skierka (2), stolik, wąż, ziarno, ziemia, zrzodło, żabka, żołądź; tylko (chyba) jeden, (jedurny) maluczki (2).

Wyrażenie: »maluczka(-i) sztuczka, kęsek, odrobina, trocha« = minutia, ramentum Mącz (2 : 1 : 1 : 1): MurzHist DH4v; Mącz 223a, 345c; tenći téy odrobiny máluczkiey z koſzá ſwego dośiągnie/ á tobie ią vkaże/ y poda OrzQuin F4v; Nie może ſie też [Chrystus] zákryć áni cáłym będąc w málucżką ſtucżkę chlebá zmieśćić CzechRozm 264v.
a. O długości: krótki (1): Ma ná ſobie wełnę żołtą málucżką á miękką iáko iedwab. BielKron 269.
b. O wysokości; tu o wzroście ludzkim: niski (6): bo był nie vrodliwy/ málucżki/ koſmáthy/ rozoki/ thwarzy dołkowátey. BielKron 301v; Ieſt ſerce Aiáxowo w tym málucżkim ćiele PaprPan Cc2v, Cc2v.

W połączeniu z dem. (1): Nálazł ſie wnet Hethman woyſku żydowſkiemu málucżki Dawidek/ ktory zábił onego okrutnego Goliaſzá RejPos 167.

W przeciwstawieniu: »maluczki ... wielki« (1): Máluczki Dawid/ iáko wielkiego Goliatá poráźił? OrzJan 33.

Szereg: »maluczki i cienki« (1): Homines paululi et graciles, Máluczcy ludźie y ciency. Mącz 285a.
c. O szerokości: wąski (2): Weśćie do niego ieſt [...] málucżka śćieſzká [semita Vulg] miedzy ogniem á wodą/ ktora ledwo ieſt ná ſtopie nogi cżłowiecżey. BudBib 4.Esdr 7/8.
Szereg: »maluczki, barzo wąziuczki« (1): Szedłem potym ná gorę thą ścieſzką málucżką/ A iáko ſámi wiecie iż bárzo wązyucżką. RejWiz 110.
d. O grubości, przekroju: cienki (2): Abowiem co od ogniá nie mogło być ſpráwiono/ to od málucżkiego promieniá ſłonecżnego [ab exiguo radio solis Vulg] zágrzáwſzy ſię roztopiło. BibRadz Sap 16/27.
Wyrażenie: »o maluczki włos« = omal (1): ták iż o málucżki włos Rzymiánie wſzytcy nie zginęli. GórnDworz Z3.
2. O czasie: krótki, krótkotrwały; parvus, pusillus PolAnt; exilis Vulg; minimus Modrz; momentosus Cn (31): MurzOrt Bv; kthorych pánowánie málucżkie było/ á zámieſzánia pełne. BibRadz 4.Esdr 12/2, 4.Esdr 12/30; RejPos 126v; y wſzytkę przeſzłą moię pracę zá málucżką roſkoſz vtráćiłam SkarŻyw [237].

W połączeniu z partykułą „aby” (1): o gdźieſz bych iáto mogł aby na maluczką filkę poczuć w ſobie łaſkę a miłośc bożą MurzHist H4v.

W przeciwstawieniach: »długi, wieczny ... maluczki« (2): pilnieyſzychmy tego málucżkiego cżáſu ſwego omylnego niżli tego wiecżnego RejZwierc 115v; ktorego [ciała] roſkoſzy kroćiuchne y ſkryte ſą/ á z wielkośćią złego pomieſzáne/ á boleśći záśię gorzkie ſą/ á długie z máluczkiem odpoczynkiem. GórnRozm A3.

W charakterystycznych połączeniach: krolestwo [= okres panowania] maluczki(e)(-a), odpoczynek, omieszkanie, panowanie, rozkosz.

Wyrażenia: »na maluczką filkę, na maluczkiej chwili« = na krótko (1 : 1): MurzHist H4v; Być mi ieſzcże sfolgował ná málucżkiey chwili. RejWiz 170.

»po maluczkiej chwili« = po chwili (1): Po málucżkiey chwili ták mowić pocżęłá WisznTr 31.

»maluczki czas« (6): RejPos 125, 125v [2 r.], 126v; RejZwierc 115v; O málucżki cżás proſzę Eneaſu miły/ Iedno żeby ſie wiátry ty vſpokoiły. PudłDydo B5.

»na maluczki czas, za maluczki czas, maluczki czas [A]« = krótko, przez krótki czas, w ciągu krótkiego czasu, na krótko; in momento parvo PolAnt; minimo momento Modrz; aliquantisper Calep [szyk 12 : 1] (9 : 2 : 2): Biel- Źyw 135; BibRadz Is 54/7; RejPos 264 [2 r.], 275v, 321, 321v, 322; A bárzo łácniucżkie lekárſtwo ná to ieſt/ iedno málucżki cżás sćirpieć/ áż ſie złe kęs odwlecże RejZwierc [782]v; nie ieſt to rzecż wierze podobna/ áby poiednánie ich [...] miáło być ſzcżere/ ktorzi zá málucżki cżás bárzo wielkie rozruchy miedzy ſobą wſcżynáią ModrzBaz 27; Oczko A2v; WerGośc 257; Aliquantisper ‒ Naczas maluczky. Calep 52a.

»po maluczkim czasie« = wkrótce (1): po máluczkim czáſie [tempus adfuit quo Vulg]/ ſłonce [...] roziáśniło ſię BibRadz 2. Mach 1/22.

»po maluczkim czasie a« = już niedługo, wkrótce (coś się stanie) (1): Ieſzcze po maluczkim czáśie [Adhuc unum pusillum est]/ á ia wzruſzę niebo BibRadz Agg 2/7.

»co maluczki czas« (1): gdyż máło nie co máluczki czás ináczey niż pierwéy/ zda ſye nam być lepiéy. Oczko 2.

3. O wieku ludzkim: młody, niedorosły (o dzieciach); parvulus Vulg, PolAnt; infantulus Vulg (52): TarDuch B; Leop Deut 1/31, Tob 4/21; KochZuz A4; Támći był Beniámin málucżki BibRadz Ps 67/28; iż iáko od dzyećińſtwá ſwego/ ták ſie iuż pocżął ſtháráć o zbáwienie náſze/ [...] w nędzy á w niedoſtátku ofiáruiąc mu [Bogu] ono málucżkie á niewinne cżłowiecżeńſtwo ſwoie. RejPos 19v, 31v, 33; SkarŻyw 55, 111, 140, 192, 250 (8).

I sg w funkcji okolicznika czasu: »maluczkim« = w dzieciństwie (3): SkarŻyw 371, 580; Odſzedł ćię tu málucżką z mátką twą w młodośći KołakCath C2.

W połączeniu z dem. (12): RejFig Bb3; Quem ego puerum in manibus gestavi meis Któregom ya máluczkim chłopiątkiem piáſtował. Mącz 440d; PaprPan Hh2v; SkarŻyw 224. Cf »maluczkie dzieciątko«.

W przeciwstawieniach: »maluczki ... wiele, wielki« (2): chociaś málucżkie/ ále rozum wielki RejWiz 35v; Iedną málucżką duſzą ták wielé vbyło. KochTr 8.

W charakterystycznych połączeniach: brat maluczki (-a, -e), chłopiąt(ecz)ko (2), coreczka, dziewczątko, pacholę, siostra, syn (4).

Wyrażenia: »maluczkie(-a) dzieciątko (a. dziecię, a. dziat(ecz)ki, a. dzieci, a. dziecina)« = parvulus Vulg [szyk 13 : 6] (19): OpecŻyw 30v; Leop Matth 18/2; RejZwierz 113v; á przynieſli ie do domu Páńſkiego w Sylo dzieciątkiem ieſzcze máluczkiem [et puer erat valde puer] BibRadz 1.Reg 1/24, Luc 18 arg; BielKron 93, 377v; RejPos 16 [2 r.], [278], 283v, 332; WujJudConf 170; CzechRozm 140v; SkarŻyw 299; CzechEp 92; IVż go tu znáią y máluczkie dźieći PudłFr 36; ArtKanc L2v; GosłCast 42.

»w maluczkich leciech« (1): iſz ono dziećię nieládá ſtátek w ſwych málucżkich lećiech pokazáło SkarŻyw 371.

Szereg: »maluczki i młody« (1): Oględáy tu iakotz pán Iezus malucżkié ij mlodé dzieciątko po tey drodze ijdzie OpecŻyw 30v.
a. W funkcji rzeczownika (7): Leop Prov 7/7, Is 9/6; Málucżcy prośili o chleb/ ále żaden nie był co by go im vłomił. BibRadz Thren 4/4; RejPos 15; á cżtery cżęśći będą wam zá naſienie polne [...] y dla wychowánia málucżkich waſzych. BudBib Gen 47/24.

W połączeniu szeregowym (1): Y roſkażeſz ſie zeydź ludowi thák mężom iáko y niewiáſtom/ máluczkim/ y goſćiom ktorzy z tobą mieſzkáią BibRadz Deut 31/12.

W przciwstawieniu: »maluczki ... w leciech doskonały« (1): Stał ſię iáko málucżkim iuſz w lećiech doſkonáły SkarŻyw 354.

4. O tekście: krótki (21): Iużeſmy iákmiarz o wſzyſtkich nazacznieyſzych náukach przipomnieli/ y o nicheſmy maluczką zminkę vczynili KwiatKsiąż K; Do czytelniká/ s ſtrony tey figurki/ máluczka roſpráwá/ iáko iey rozumieć. SienLek 34v; tedyby ią [Bibliję] máłucżkiemi kſiąſzkámi przećiwko tám tym przezwáć mogł RejAp 88v; RejPos 46v [2 r.] 156, 212, 214, 247v, 300.

W połączeniu z dem. (6): Tantula Epistola, ták máluczki liſtek. Mącz 440c; RejPos 221v, 250, 280 [2 r.]; CzahTr K2.

W przeciwstawieniu: »maluczki ... wielki« (1): iáko on/ ácż málucżkiemi á krotkiemi ſłowy/ á wſzákoż wielkie á poważne rzecży/ tobie obiecowáć racży. RejPos 201.

W charakterystycznych połączeniach: maluczki(e)(-a) książki, listek, przedmowa, rozprawa, słow(k)o (12), wierszyczek, zminka.

Szeregi: »maluczki, (a) (barzo) krotki (a. krociuchny, a. krociuczki)« (5): Iż oni nędzni ludzye [...] bárzo málucżkiemi á krociuchnemi ſłowj [...] wołáią do niego/ s pokornym á z wiernym ſercem ſwoim RejPos 214, 201, 214v, 274v; CzahTr K2.

»maluczki a barzo prosty« (1): iedno ták ná málucżkie ſłowá á ná bárzo proſte wyſłucháni byli. RejPos 214v.

5. O ilości: nieliczny (16): Niébóiśię maluczká trzódo/ Boć śię vpodobało oicu waſzemu/ dać wám króleſtwo MurzNT Luc 12/32; OrzList a4v.

W połączeniu z dem. (4): OrzList a4v; nie lękay ſie ty nic málucżkie ſtadko moie RejAp 66v; ArtKanc I20v, O.

W połączeniu z rzeczownikiem jednostkowym w sg w znacz. coll. (2): Y ktoż wzbudźi Iakobá gdyż ták málucżki ieſt? BibRadz Am 7/2, Am 7/5.

W przeciwstawieniach: »wielki (2), gęsty, okwity, wielkość ... maluczki« (4): Ampla suppellex, Et Curta supellex contraria, Okfity á máluczki ſprzęt domowy. Mącz 75b; RejZwierc 265; záiſte ten ták wielki gęſty lud ktory bęcży iáko roy pſzcżoł w málucżki ſię pocżet obroći [multitudo haec magna convertetur in minimam Vulg] BudBib Bar 2/26[29]; CzechRozm 255v.

W charakterystycznych połączeniach: maluczki(e) (-a) kościoł, sprzęt domowy, stadko (4), trzoda.

Wyrażenia: »maluczka liczba« [szyk 1 : 1] (2): MurzNT 56; Weźmieſz też ieſzcze z nich nieiáką liczbę maluczką [paucos in numero] BibRadz Ez 5/3.

»maluczcy w liczbie« (1): Iſz weśćia tego świátá ſtáły ſię ćiáſne/ będąc pełne boleśći y prace/ málucżkie w lidżbie [pauci] y bárzo złe BudBib 4.Esdr 7/12.

»maluczki poczet« (4): RejPos 217v; Wſpomniſz też ſobie onego Gedeoná páſterzá proſtego/ iáko w málucżkim pocżcie wielkie woyſká poráźił RejZwierc 265; BudBib Bar 2/26[29]; CzechRozm 255v.

6. O wartości materialnej (4):
a. O pieniądzach (2):

W połączeniu z dem. (1): o málucżki dłużek/ iż mu nie miał ná then cżás cżym zápłáćić/ vbił go RejPos [249].

Wyrażenie: »maluczka rzecz« (1): á ieſli go kto kiedy ná tho [grę w karty] wyciągnie/ thedy hneth málucżką rzecż przegrawſzy przeſtánie: ále ktho gra pieniądzom nie folguiąc/ tám ſkępſtwo żadną miárą być nie może. GórnDworz M4v.
b. O wartościach wycenialnych w pieniądzach (2): Tenues opes, Máluczkie bogáctwá. Mącz 449a; JanNKar Bv.
II. Określa wielkości niemierzalne; oznacza niski stopień nasilenia cechy lub zespołu cech charakterystycznych dla danego pojęcia (wyrażonego lub podległego elipsie): angażujący mało wysiłku, łatwy do zniesienia; nieintensywny, nieznaczny, słaby, lekki, łagodny; skromny, drobny; niekiedy: prawie żaden, prawie nie istniejący; tenuis Mącz; levissimus Modrz (97): MurzNT 3v; O nędzny żywocie/ márna báńko śklána/ Co ſie tu záwżdy błyſzcżyſz iáko málowána/ Ktora málucżkim wiátrem záchwiawſzy ſie ſpada RejWiz 83v; Mącz 449a; GórnDworz F4; Pátrzayże iáko to ſobie máłucżkim ſtárániem zyednáć możeſz RejPos 222v; iż [Pan] tu wedle tych obietnic ſwoich táiemnice kroleſtwá ſwego/ y Boſtwá ſwiętego ſwego/ ludzyom málucżkiego rozumu/ rybitwom/ proſtacżkom miłośćiwie obiáwić racżył. RejPos 277, [249] [2 r.], 313; RejZwierc [782]v; Przeto też cżáſem zá málucżkim wieśći iákiey powienieniem [parva rumoris aura] ták ſię odmieniáią/ że ktorzi byli we cżći y w sławie/ hnet bywáią niesławni y nieucżćiwi. ModrzBaz 57, 66; GórnRozm H4v.

W połączeniu z zaimkiem nieokreślonym „jakiś” (2): GórnDworz L13; Práwo to wáſze tylko ná vczynek zły gdy ſię sſtánie/ káźń máłuczką iákąś [...] poſtánowiło GórnRozm C2.

W przekładzie łacińskiego dem. (1): pro meo modulo, Wedle mego máluczkiego przemożenia/ wedle mych śiłek. Mącz 228a.

W przeciwstawieniu: »wielki ... maluczki« (3): GórnDworz L4v; O moy miły Pánie málucżkać to zgubá twoiá byłá/ á wielką rádość ſwą opowiedáć racżyſz RejPos 169, [249].

Wyrażenia: »maluczka cząsteczka« (1): gdybym tą málucżką cżąſtecżką tálentu mnie zwierzonego hándlowáć nie miał CzechRozm A4.

»maluczka(-ie) iskierka, kropka, ziarneczko« [szyk 2 : 1] (1 : 1 : 1): MurzHist R3; GórnDworz L13; Wśiawſzy záś to máluczkie pokory Chryſtuſowey y podłego rozumienia o ſobie źiarneczko/ polewaymy ie áby roſło SkarKaz 83b.

Szereg: »maluczki a szczury« (1): co na harde [ludzie] przysłucha: albo ſię málucżkim á ſcżurym dowćipom przigadża KwiatKsiąż L2.
1. Mało ważny, nieważny, mający małe znaczenie, bez znaczenia, błahy, nieistotny (13): rowną rzecżą/ málucżkim poſtępkiem/ ono mnimánie dobre o ſobie [...] zádzierży GórnDworz M6v.

W połączeniu z partykułą „leda” (1): Ale ſzczęſcie y fortuná máiąc wielką moc w ſkutku woyny/ częſto z ledá málucżkich przyczyn vmysły y porády ludzkie [...] odmienia. StryjKron 175.

W przekładzie łacińskiego dem. (1): Quaestiuncula – Pitanie maliuczkie. Calep 884a.

W przeciwstawieniach: »maluczki ... wielki (3), poważny, siła, więcej« (6): RejWiz 56; GórnDworz Fv; Ale ieſt ich wiele tákiego przyrodzenia/ ktorzi z málucżkiey rzecży łácno biorą wielkie obráżenia. ModrzBaz 66, 91; SkarŻyw 207; SkarKazSej 691a.

Wyrażenie: »maluczka rzecz« = res exigua a. levicula a. quaelibet levis Modrz [szyk 7 : 1] (8):ná málucżkiey rzecży/ Więcey może vcżynić/ kto to ma ná piecży RejWiz 56, 146; GórnDworz Fv; ModrzBaz 62, 62v, 66; ále nas/ ktorym wnet máluczka rzecz rozerwánie cżyni/ náuczyć chćiał y przeſtrzedz. SkarKaz 609a; SkarKazSej 691a.
Szeregi: »maluczki i nienależyty« (1): Bo tám lud poſpolity nie rządźi: tylo w rzeczách málucżkich/ y nienależytych/ zdánia ich pytáią. Lecz rzeczy poważne do trzech ſię przy kśiążęćiu ſtaczáią SkarKazSej 691a.

»maluczki i nieważny« (1): ábyśćie obacżyli iáko dáleko rzecży z miáry ſwey wyſtąpiły/ od tákich przodkow pocżąwſzy/ ktore ſię ná pierwſzym wierzeniu málucżkimi y nie ważnymi zdáły ReszPrz 75.

α. [W funkcji rzeczownika: mało ważna sprawa [w odmianie niezłożonej]:

W przeciwstawieniu: »maluczkie ... wiele«: Kto wierny ieſt w maluczkiem (marg) nájmneiſzem ( —)/ i wwielu wierny ieſt/ a kto wmaluczkiem ieſt nieſprawiedliwy i wwielu ieſt nieſprawiedliwy [Fidelis in minimo et in multo fidelis est, et in modico iniustus et in multo iniustus est] MurzNT Luc 16/10 (Linde).]

2. Prosty, nieskomplikowany, nie rozbudowany (1): bacżyć nie mogę/ iákoby ſłuſznie Koſciołem Apoſtolſkim názwan być mogł/ ten kthory oprocż imion Sákrámentow/ máło ábo nic nie ma/ owſzem miáſto kilku málucżkich porządkow od bogá poſtánowionych/ od ludzi wymyſlonych zwycżáiow thák wiele náſláduie RejPosWstaw [1434]v.
3. Mało wart, niecenny, niegodny szacunku (10): Y proſzę pokornie/ áby w. W. moy miłoſćiwy Pan/ ten máluczki znák mey ku ſobie powolnoſći [... ] raczył wdźięcznie á łáſkáwie przyiąć. GroicPorz B2; Bo duſzy ktora ſtworzyćielá widzi/ málucżkie ieſt wſzytko ſtworzenie SkarŻyw 253.

W połączeniu z dem. (2): Twoimem tedy imienim ty máluczkie kxiążecżki przed ſię wziął KwiatKsiąż A4v; KochWrJan 18.

W przeciwstawieniu: »maluczki ... wielki« (1): SkarŻyw 207 cf »maluczka rzecz«.

Wyrażenia: »dar maluczki« [szyk 3 : 1] (4): StryjWjaz A2; Proſzę zá wdzięcżne prziymi dar ten moy málucżki BielSen 4; KołakCathOkuń A2; KołakSzczęśl A2v.

»maluczka rzecz« (1): Co nam ty málucżkie rzecży świeckie/ ktore ty wielkimi zowieſz/ obiecuieſz? SkarŻyw 207.

Szereg: »niegodny i maluczki« (1): Tę tedy pracą niegodną moię y malucżką/ Pánu Bogu dla ktorego ſie cżći podięłá ofiáruiąc/ Wáſzey K. M. ią przypiſuię. SkarŻyw A2v.
4. O ludziach: zajmujący niską pozycję w hierarchii społecznej lub do niej przyrównanej; skromny, nieznaczny; pusillus PolAnt, Vulg; parvus PolAnt [z określeniem niskiej pozycji społecznej wiąże się często lekceważąca, pogardliwa (cudza lub własna) ocena ludzi ją zajmujących albo pochwalająca, zalecająca ocena ich pokornej postawy w tej sytuacji] [w tym w pl (44)] (49): Stáliſmy śię máluczkimi w pośrodku was. BiałKat 38v; SkarKaz 85b.

W połączeniu z dem. (3): Day też Pánie ćierpliwość tym málucżkim v świátá wzgárdzonym nędzniczkom/ po ktorych świát depce SkarKaz 85b. Cf Wyrażenie.

W przeciwstawieniu: »mędrkowie ... maluczcy« (1): NiemObr 143 cf Wyrażenie.

W charakterystycznych połączeniach: maluczki nędzniczek, wierny, u siebie.

Wyrażenie: »maluczcy prostaczkowie« (2): LubPs bb5v marg; Y to nie mnieyſza prawdá/ iż bog przed mędrkámi kryie táiemnice ſwoie/ á málucżkim proſtacżkom boiącym ſię iego obiáwia NiemObr 143.
Szeregi: »maluczki a uniżony« (1): Málucżkim á vniżonym sſtałem ſie ná zyemi LubPs bb3.

»maluczki, (i) wzgardzony« = parvulus et despectus PolAnt (3): BibRadz Ps 118/141; iż on ſądy ſwe y wolą zbáwienną chćiał zákryć przed niezbożnymi/ y w mądrosći wynioſłymi ludźmi/ co on przedſię wiernym ſwym málucżkim y wzgárdzonym obiáwia CzechRozm 149v; SkarKaz 85b.

α. W funkcji rzeczownika (30): MurzNT Matth 18/6, Mar 9/41 [42]; KromRozm II b2; KromRozm III B8v; A ták pátrzćie tego ábyśćie nie gárdzili namnieyſzym Z tych oto málucżkich Leop Matth 18/10, Matth 18/14; BibRadz II 12b marg; RejPos 153, 329 [2 r.]; RejPosWstaw [412]v; BudNT Mar 9/41 [42]; A ktobykolwiek zgorſzył iednego z tych málucżkich wierzących w mię: lepieyby mu iżby był vwiązan młyńſki kámień około ſzyie iego WujNT Mar 9/42.

W połączeniu szeregowym (1): Iż máluccy/ vbodzi/ á proſtacżkowie będą chwalić imię twoie Pánie. RejPos 288.

W przeciwstawieniach: »mądrzy (a. mędrcy, a. mędrkowie) (12), roztropni (3), rozumni (3), bogacze, chytrcy, filozofi, poważni ... maluczcy« (13): KromRozm II p2v; KrowObr C; BielKron 155v; RejPos 152, 235v, 287, 287v, 305v; Przyznawam tobie Oycże/ [...] iżeś te rzecży zákrył od mądrych y rozumnych/ á obiáwiłeś ie málucżkim. CzechRozm 9v; CzechEp 69 [2 r.]; wſzyſtki Filozofy wzgárdźił/ co w ſwey mądrośći vfáią/ ták to ſobie Pan zlubował/ by wſercách málucżkich przebywał ArtKanc K12, K12.

W charakterystycznych połączeniach: serca maluczkich; nic nie ważyć maluczkich; jeden z maluczkich (7), namniejszy (2); żaden.

Szeregi: »maluczcy i podli« (1): Gdyż tá Xiążętom świátá tego/ y mądrym y rozumnym nie bywa obiáwioná/ ále tylko málucżkim y podłym. CzechEp 69.

»maluczcy, to jest pokorni« (1): iż ſwe táyemnice zákrył przęd mądrymi y roſtropnymi/ á obyáwił ye málucżkim/ to yeſt pokornym KromRozm II p2v.

»maluczcy a prostaczkowie (a. prostacy)« [szyk 3 : 2] (5): á iż onę mądrość ich miał hoynie roźlać przez Duchá ſwego s. miedzy málucżkie á miedzy proſtaki RejPos 235v, 239, 287v, 288 [2 r.].

a. W stosunkach klasowych: niskiego pochodzenia, ubogi; minimus PolAnt (5): A tu obácż co ſie tu potym wielkiego zyáwiło z rozmowy á s tego zeſcia ſpołecżnego tych dwu málucżkich oſob/ zwłaſzcżá v ſwiátá RejPos 305v.

W połączeniu z dem. (1): Pátrzayże chociay tho málucżkie dwie oſobce były/ iedná pokorniuchna dzyewecżká/ á druga proſta á ſwięta bábecżká RejPos 305.

Wyrażenie: »maluczki stan« (1): Bo pátrzay czo ſie potym sſtáło/ á iáko ſie od ták málucżkich ſtanow potym zátrząſnęło wſzytko ſtworzenie RejPos 305.
α. W funkcji rzeczownika (2): MurzNT Matth 25/45; A ktożkolwiek iednemu z málucżkich moich da kubek wody źimney/ záprawdę powiádam wam/ iż nie ſtráći zapłáty ſwoiej. WujJudConf 112.
b. W stosunkach politycznych: mający małe znaczenie polityczne, słaby (1): iż to o Papieżach piſał/ ktorzy málucżkimi z przodku będąc/ znienacżká w pośrzodku páńſtwá Rzymſkiego wyraſtáć pocżęli/ á potym Papież gorę biorąc/ trzech Krolow poniżył. NiemObr 169.
c. Wobec Boga (6): KromRozm III G8; Ale á coż nam po thym gdy then narod ludzki/ W doznániu práwey prawdy ieſt bárzo málucżki. RejWiz 96v.
Wyrażenia: peryfr. »maluczka cząstka« = człowiek (1): Cżąſtko málucżka/ tu krotko żyiąca GrabowSet T3.

»maluczki w Krystusie« (1): Yákoby máluczkim w Kryſtuſye mlekám wam dał pić KromRozm II v2v.

α. W funkcji rzeczownika (2): yáką nocą nyewyádomoſci my máluczcy/ á ktorzy yeſſcze yákmirz śśyemy/ yeſteſmy ogárnyeni? KromRozm II ov; SkarKaz 81a.
III. W skostniałym wyrażenia przyimkowym: »po maluczku« = powoli; ukradkiem, ostrożnie; stopniowo; po cichu (11): Co widząc ieden ſtych ktorzy tam ſtali rzekł pomaluczku: muśi ten przy ſobie diábła mieć MurzHist Gv; A gdy mi to powiedał/ otom pomálucżku [paulatim Vulg] poglądał ná tego co przed nim ſtał. BibRadz 4.Esdr 6/29; Abowiem pamieć ludzka/ yż bywa przes ręce popuſzczana/ pomaluczku przechodzi/ y zaledwie ią iednego cżłowieka wiek zatrzimywa. KwiatKsiąż G4v; bo then zbrodzień nieborak/ chocia miał grzbieth bárzo zrániony/ wſzákoż przedſię pomálucżku ſzedł/ nie inácżey/ iedno iáko kiedy owo kto/ przechadza ſie z roſkoſzy GórnDworz P2, P6; RejZwierc 80.

Połączenia: »potym, zatym po maluczku« = trochę później (2 : 1): Potym pomálucżku [post pusillum Vulg] wyſzłá BibRadz Iudith 13/10[11]; Zátym pomálucżku [interveniente tempore Vulg] wſzedſzy złośćiwy zwycżaj miaſto zakonu ieſt chowan BudBib Sap 14/16, Iudith 13/10[11].

»za [kim] po maluczku« = nieco z tyłu (2): y thákże ſzli przed nią/ á pies zá nimi ſzedł po málucżku. BibRadz Tob 11/3; BudBib Tob 11/3.

*** Bez wystarczającego kontekstu (13): Forticulus, Máluczki/ Mocniuchny. Mącz 134d; Paulus, Máluczki/ Máleńki/ Troſzká. Mącz 285a; Pertenuis et praetenuis, Bárzo cienki/ máłuczki ſzczupluchny. Mącz 449a; Vesculus [...], Máluczki/ ſzczupluchny/ drobniuchny. Mącz 489d, 223a, 282b, 284d, 332c, 440c [2 r.], 449a; Calep 787b, [878]a.

Cf MALEŃKI, MALUCHNY, MALUCKI, MALUCZEŃKI, MALUĆKI, [MALUNDY], MALUSI, [MALUSIENIECZKI], MALUSIEŃKI, MALUŚKI, [MALUTENIECZKI], MALUTKI, [MALUTURNY], MALUTY

RS