[zaloguj się]
[pdf]

MARNOTRAWCA (28) sb m

Pierwsze i końeowe a oraz o jasne; -tråw- (23), -traw-(1) BielSat.

Fleksja
sg pl
N marnotråwca marnotråwcy
G marnotråwc(o)w
A marnotråwcę marnotråwce
I marnotråwcą
V marnotråwco

sg N marnotråwca (13). ◊ A marnotråwcę (1). ◊ I marnotråwcą (2). ◊ V marnotråwco (1). ◊ pl N marnotråwcy (5). ◊ G marnotråwc(o)w (4). ◊ A marnotråwce (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

Ten, kto lekkomyślnie trwoni i niszczy to, co posiada (przede wszystkim przez hulaszczy, rozwiązły tryb życia); kto już wszystko roztrwonił, zmarnował; prodigus BartBydg, Cn; decoctor Modrz, Cn; heluo Calep, Cn; consumptor luxoriosus, gluto, ultra modum largus BartBydg; lurco Calep; asotus, comedo, dissolutus, luxuriosus a. profusus a. sumptuosus homo, vappa Cn (28): BartBydg 124; Kiedy ſie Márnotráwcá tráfi iáki hoyny. To ſie zlecą do niego ſzukáiący woyny. BielSat C4 [idem BielRozm]; ModrzBaz 142 [2 r.]; KochOdpr C3; sſtał ſię był ták wielkim márnotrawcą/ że oná wſzyſtká máiętność iego/ hárzo w krotkim cżáśie zginęłá z dźwiękiem WerGośc 225, 215, 222, 255, 266 [2 r.]; BielRozm 22; PaprUp D3v; Calep [619]a; CiekPotr 11; KlonWor 74.

W połączeniach szeregowych (6): GroicPorz t, dd4; GórnDworz C6v; BielRozm 9; Calep 476a; Zápálcżywy koſtero/ kuflu nierobotny/ Márnotrawco/ leniwcże/ trądzie nieobrotny/ Vcż ſię ſkromnie vboſtwá ćierpieć chędogiego KlonWor 40.

W przeciwstawieniu: »rządny ... marnotrawca« (1): Oćiec hędzieli rządny/ to ſyn márnotráwcá BielRozm 4.

W charakterystycznych połączeniach: marnotrawca hojny (2), nikczemny, wielki; marnotrawcę karać (2).

Przysłowie: Pozno ſzczędźić záczyna márnotráwcá ná dnie. CiekPotr )?(3.
Wyrażenie: »syn marnotrawca« (1): Iáko przyiął ſyná márnotrawcę/ iáko Mágdálenę [...] y inne w nowym teſtámenćie grzeſzne. SkarKaz 348a.
Przen: Nawrócony grzesznik (3): y iuż teraz ſye wracam [do zboru świętego]/ [...] wracam ſye tedy z obcey kráiny do domu oycá ſwego/ iáko márnotráwcá inny/ wołáiąc ku Pánu Bogu/ Pater peccaui in coelum coram te. OrzRozm N; OrzQuin P3v [2 r.].

Synonimy: marnotrat, marnotratca, marnotratnik, marnotratny, utratnik.

Cf [MARNOSTRAWCA]

ZCh