Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: MĘCZENNICTWO

Następne hasło: MĘCZENNICZY »

MĘCZENNICZKA (74) sb f

męczenniczka (42), męczeniczka (3), męczenniczka r a. męczeniczka (skróty) (29); męczeniczka Murm; męczenniczka : męczeniczka SkarŻyw (4 : 2).

e oraz a jasne.

Fleksja

	sg	pl
N	męczenniczka
G	męczenniczki	męczenniczek
A	męczenniczkę
L	męczenniczce
V	męczenniczko

sg N męczenniczka (3). ◊ G męczenniczki (51) [w tym skróty: Goski może od MĘCZENNICA, LatHar ++v, ++3v, ++4v, ++5, ++5v, ++6 może G pl od MĘCZENNIK]. ◊ A męczenniczkę (1). ◊ L męczenniczce (7). ◊ V męczenniczko (1). ◊ pl G męczenniczek (10).◊ sg a. pl G skrót (1).

Sł stp brak, Cn s.v. męczennik, Linde bez cytatu.

Znaczenia

Kobieta, która poniosła śmierć, często poprzedzoną torturami, za wiarę chrześcijanską (74)
- a. W funkcji nazwy dnia kościelnego (48)

Kobieta, która poniosła śmierć, często poprzedzoną torturami, za wiarę chrześcijanską; martyr Murm, Cn (74): To Ambrozyus ſługá Chryſtuſow [...] ku cżći tak zacney Męcżenicżki wypiſał SkarŻyw 71, 70.

W połączeniu z imieniem [imię + męczenniczka (17), męczenniczka + imię (3)] (20): Ták Iuſtyny S. Męcżenniczki iáko y tey vcżćiwey białey głowy cżárt wſzytką mocą ſwoią/ przywieść do niecżyſtośći [...] nie mogł. SkarŻyw 36, 20, 143 żp; SkarKaz 41b. Cf »panna i męczenniczka«.

W charakterystycznych połączeniach: wielka męczenniczka, zacna; grob męczenniczki; żywoty męczenniczek.

Wyrażenia: »męczenniczka Chrystusowa« (1): SLawnaś ieſt vrodą y rozumem/ ále ſławnieyſza wiárą/ nádźieią y miłośćią Bożą/ błogoſłáwiona Doroto/ oblubienico y męczenniczko Chryſtuſowá LatHar 459.

»święta męczenniczka« (3): SkarŻyw 36, 161; S. Lucya mátkę ſwoię chorą do grobu ś. męczenniczki Agáthy obiecáłá SkarKaz 41b.

Szeregi: »męczennik i (albo) męczenniczka« (2): Murm 2; Cżytáiąc żywoty S. Męcżennikow/ y Męczennicżek/ wielce krew ſwoię rozlać/ zá Páná ſwego prágnęłá SkarŻyw 161.

»panna (a. panienka), (i, a(l)bo i) męczenniczka« [w tym: w połączeniu z imieniem (16)] [szyk 9 : 8] (17): KrowObr 175; O Pánie Boże/ ktory nas rocżną pámiątką/ wielebney Cecyliey pánny y męcżennicżki twoiey vweſelaſz LatHar 468, 455, 456, 457, 458 [2 r.], 460 [2 r.] (16).

a. W funkcji nazwy dnia kościelnego (48):

W połączeniu z liczebnikiem głównym (4): Theodozyey/ y 12. innych białych głow śćiętych męcż. LatHar ++3, ++5, ++6v [2 r.].

W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (2): 40. pánien Antyocheń. męcż. LatHar + +6v, ++2v.

W połączeniu z imieniem [zawsze: imię + męczenniczka] (44): Goski A5v; Kointhy męcżennicżki. LatHar ++v, ++v, ++2, ++2v, ++3, ++3v (12). Cf »męczenniczka i panna«.

Szereg:»męczenniczka i panna« [w tym: w połączeniu z imieniem (31)] [szyk 22 : 12] (34): Agnieſzki mężennicżki y pánny. LatHar ++, ++ [2 r.], ++v [5 r.], ++2v [2 r.], ++3 [3 r.], ++4 [2 r.] (30); Ná święto Pánny y Męczenniczki. WujNT Vvvvv4v, 77 marg, Vvvvv3v; Dźiáło ſie y dan w Wilnie w dźién świętéy Pryſzki pánny y Męczenniczki/ Roku 1401. SarnStat [994].