[zaloguj się]
[pdf]

MGNIENIE (28) sb n

-enie (26), -ęnie (2).

Pierwsze e jasne; teksty nie oznaczają -é.

Fleksja
sg
N mgnieni(e)
D mgnieniu
A mgnieni(e)
I mgnieni(e)m
L mgnieniu

sg N mgnieni(e) (9). ◊ D mgnieniu (1). ◊ A mgnieni(e) (3). ◊ I mgnieni(e)m (2). ◊ L mgnieniu (13).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. s.v. mgnąć.

Bardzo szybki, ledwie dostrzegalny ruch (28):

[W porównaniu: Oto/ Narodowie (iemu przyrownáni ſą) iáko kropla z wiaderká/ á iáko mgnienie ięzycżká v wági/ pocżytáne ſą Leop Is 40/15 (Linde).]

a. Ruch powieką; nictus (oculi) Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Cn; nictatio Mącz, Cn; vigilamen a. motus palpebrarum BartBydg; coniectus oculorum Mącz (28):
Wyrażenie: »mgnienie oka, okiem« [szyk 5 : 1] (4 : 2): Murm 14; Mymer1 5; BartBydg 68b, 98; Nictus, Mrugánie álbo mgnienie oczimá. Nictatio idem. Mącz 248b, 162b.
α. Ruch powieki stanowiący znak życzenia, rozkazu (4): GrabowSet V4; Vcżyń mię pobożnym y pokornym vcżniem twym/ [...] ábych vgadzał káżdemu mgnieniu twoiemu. LatHar 593;
Wyrażenie: »oka mgnienie« [szyk 1 : 1] (2): Leop 2.Mach 8/18; PAnie/ co burzliwe morze/ ſłowem ſkromiſz/ A vſpokoione oká mgnieniem gromiſz GrabowSet C.
Wyrażenie przyimkowe: »w mgnieniu oka« (1):
~ Szereg: »w jednym mgnieniu oka a w jednym skinieniu« (1): my záś w Wſſechmocnym Pánie/ ktory może [...] wſſyſtek ſwiát w iednym mgnieniu oká/ á w iednym ſkinieniu [uno nutu] zgłádzić/ ſwe duffánie pokłádamy. Leop 2.Mach 8/18. ~
β. Wyrażenie: »mgnienie oka, okiem« = czas potrzebny do mrugnięcia powieką, jeden moment, chwila; momentum Mącz, Calag; (unum) punctum temporis Mącz, Cn; horae momentum Mącz; tempus minimum Calag; momentum temporis Cn [szyk 12 : 6] (17 : 1): Mącz 230b, 331c; Augenblick. Mgnięnie oká/ et by mignął. Momentum. Tempus minimum. Calag 45a.
Wyrażenia przyimkowe: »w(e) mgnieniu oka, we mgnienie oka, w oku mgnieniu« = w jednym momencie; momento (temporis) Mącz, Cn; in puncto temporis, repente PolAnt; in momento (temporis), uno momento Vulg [szyk 9 : 4] (11 : 1 : 1): vkázáł mu [diabeł Jezusowi] wſzyſtki kroléſtwa tego świata w mgnieniu oka (marg) punktćiku czaſu (–) MurzNT Luc 4/5; Leop Sap 18/12, Dan 14/41, Lue 4/5, ZZ; BibRadz Thren 4/6; Momento temporis, W oku mgnieniu. Mącz 230b; co przez one ſześć dni [Bóg] ſpráwić raczył/ mogł we mgnieniu oká ſtworzić LeovPrzep G4v; BudBib Sap 18/12; SkarŻyw 252; Calep 671a.
~ Szereg: »barzo prędko (a. zarazem), (i) we mgnieniu (a. mgnienie) oka« = in momento, in ictu oculi PolAnt, Vulg (2): BudNT 1.Cor 15/52; Bárzo prędko/ we mgnienie oká/ ná trąbę oſtáteczną (ábowiemći zátrąbi) á vmárli powſtáną nieſkáżonymi WujNT 1.Cor 15/52. ~

»(jako) na mgnienie oka« = na moment, na krótki czas [szyk 1 : 1] (2): Gniewałem ſię iáko ná mgnienie oká in momento/ [...] álem ſię zmiłował nád thobą wiecżnym miłoſierdźiem/ mowi Pan BibRadz Is 54/8, I 1a marg.

Synonimy: a. mrugnienie; β. chwilka, punktcik.

Cf [MGNĄĆ], OCEMGNIENIE

ZCh