[zaloguj się]
[pdf]

MIARKOWANIE (8) sb n

Oba a oraz o jasne, e pochylone.

Fleksja
sg
N miarkowanié
G miarkowaniå
A miarkowanié
I miarkowani(e)m
L miarkowaniu

sg N miarkowanié (2). ◊ G miarkowaniå (1). ◊ A miarkowanié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ I miarkowani(e)m (2). ◊ L miarkowaniu (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Ocena [czego] (1): A w tym ſzácunku/ rzeczy miárkowánié tym ſpoſobem będźie ſpráwiedliwé/ gdy kożdy/ lam będąc ſwych imion y rzeczy pánem/ ſamże téż ſzácowáć będźie máiętność ſwoię właſną OrzJan 124.
2. Utrzymywanie w odpowiednich granicach, nieprzekraczanie pożądanego stopnia; aequabilitas Modrz; medius modus Cn (5): ModrzBaz 64; áby té diſputáciae tákié miáły wżdy kiedykolwiek álbo miárkowánié iákié/ álbo téż wierę koniec iáki OrzJan 129.
a. O uczuciach i popędach; temperantia Modrz; moderatio, modus, temperamentum, temperatio Cn [czego] (3): gdyż tá [roztropność] ieſt wodzem y rządźićielką ſpraw vcżćiwych y wſzech cnot: ktorych poſpolićie cżterzy licżą miárkowánie popędliwośći/ ſpráwiedliwość/ ſzcżodrobliwość á męſtwo ModrzBaz 17v.
Szereg: »(tłumienie abo) miarkowanie i (lub) hamowanie« (2): Ma tedy káżda náſzá wola być stwierdzoná/ tłumieniem/ ábo miárkowániem lub hámowániem tákowych namiętnośći [Opprimendis ... aut temperandis et coercendis affectionibus]/ áby ták wiele mocy miáłá ku ſpráwowániu rzecży/ ile ſam rozum będzie potrzebował ModrzBaz 8, 5v.
3. Odpowiednie rozumienie, interpretacja; tractatio Cn [czego] (1): Item, tego pozwu modificatio y miárkowánié. SarnStat 533.
4. Umiarkowanie jako cecha [w czym] (1):
Szereg: »miarkowanie i cnota« (1): A toli odnieśli Polſcy Krolowie słuſzną miárkowánia we wſzem ſwego y cnoty ſwey [moderationis et virtutis] zapłátę ModrzBaz [16].

Synonimy: 2. hamowanie, powściąganie.

Cf MIARKOWAĆ

AL