[zaloguj się]

MIECHIERZ (113) sb m

miechierz (69), mechierz (22), miecherz (8), męchierz (5), mecherz (4), męcherz (3), męchyrz (2); miechierz: mechierz : miecherz : męchierz : mecherz : męcherz: męchyrz FalZioł (69 :22:7:‒:1:–:‒), GlabGad (:1:1:5:3:1:), SienLek (:::::2:2).

Teksty nie oznaczają é lub oznaczają niekonsekwentnie.

Fleksja
sg
N miechierz
G miechierza
D miechierzowi
A miechierz
L miechierzu

sg N miechierz (6).G miechierza (45).D miechierzowi (6).A miechierz (11).L miechierzu (45).

stp: męchyrz, Cn brak, Linde XVI–XVIII w.

Narząd wewnętrzny w postaci workowatej, tj. mogący się powiększać w miarę napełniania (113):
a. Pęcherz moczowy (112): tho picie vzdrawia roſpadliny w nerkach y wmiecherzu FalZioł I 6d; gdi ich wiele w lekarſtwo wezmie/ tedi mechierzowi ſzkodzą kiedy okroſtawieie FalZioł I 70a; Też miecherz piecżony [wieprzowy] pomaga gdy gi kto z ije [!] czo nie może wody zatrzymać. FalZioł IV 3d, ++2c, ++3b [6 r.], + +6b, [*7]v [3 r.], I 6c (97); Gdy wiele á cęſto [!] vrynę puſzcża znaią niedoſtatek męchierza. GlabGad C6; Cżemu zwierzęta ſtradaiące płuc niemaią też mecherza. GlabGad Ev; A tak kapuſta [...] żołądek laxuie [...], wypuſzcżaiąc one wilgoti z niego iedne wychodem drugie przez męcherz GlabGad 13, A8v [2 r.], Ev, E6v, Fv [4r.]; Ale iż w tych dwu mieſtcách w lędźwiach y w męchyrzu/ kámień ſwe ſchowánie ma/ tákież y piaſek/ ſłuſzno tu rzecz o tym mieć SienLek 105, 107, 115v, Sss4.

W charakterystycznych połączeniach: miechierz słaby, zatkany, zły; bolączka (bolenie, boleść) miechierza (6), kamień, łupienie, moc, niedostatek, owrzedzenie (z(e)wrzedzenie) (7), rana (2), trestanie, zatkanie (4), zaziębienie; w miechierzu boleść (bolączka, bolenie) (4), kamień (18), kłocie (2), owrzedzenie, rana (5), rozpadlina (4), wietrzność; miechierzowi przyjemny, szkodzić (2); miechierz czyścić (3), otwierający, umocniać (2), zachowawać.

b. O macicy (1): bowiem macicza, to ieſt miechierz w ktorim płod przemieſzkawa: niemiewa w ſobie takiey wilgotnoſci iaka bywa przed pocżęciem. FalZioł V 15.

Synonimy: a. pęcherz; b. macica.

Cf MACHARZYNA, [MĘCHERZYCA]

MM