Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: RODZĄCY

Następne hasło: RODZENIE »

RODZĄCY SIĘ (24) part praes act

rodzący się (22), rodzący PatKaz II (2).

sie (15), się (7).

o jasne.

Fleksja

sg
m	N	rodzący się	f	N		n	N	rodząc(e) się
	G	rodząc(e)go się		G			G
	A			A	rodzącą się		A
	I	rodzącym się		I			I
	L			L			L	rodzącym się

pl
N	subst	rodząc(e) się
G		rodzących się
D		rodzącym się
A	subst	rodzącé się
L		rodzących się

sg m N rodzący się (7). ◊ G rodząc(e)go się (2). ◊ I rodzącym się (1). ◊ f A rodzącą się (2). ◊ n N rodząc(e) się (2). ◊ L rodzącym się (1). ◊ pl N subst rodząc(e) się (1). ◊ G rodzących się (2). ◊ D rodzącym się (1). ◊ A subst rodzącé się (4); -é (1), -(e) (3). ◊ L rodzących się (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

Znaczenia

1. Przychodzący na świat (17)
- a. O osobach (8)
  - α. O Chrystusie (3)
  - β. O Duchu świętym (1)
- b. O zwierzętach (3)
2. O roślinach: wyrastający (1)
3. Pochodzący, wywodzący się; mający w czymś swe źródło (5)
- a. O elementach ożywionej i nieożywionej przyrody (2)
4. Powstający (1)

1. Przychodzący na świat (17): ieſt ziemia poſrzodek nieba, matka wſzitkich rzecży rodzącich ſie BielŻyw 136; Aryſtoteles w pierwſzych Kſięgách ſwoich/ ktore nápiſał o Rzeczách rodzących ſie ná powietrzu/ [...] dowodźi [...] LeovPrzep a3.

a. O osobach (8): ſtradanye tey ſprauyedlyuoſzczy od adama przyſzlo na wſzytky podluk przyrodzenya rodzącze ſyą zbozego oſądzyenya PatKaz I 5v; Przykład przyrodnego mężoboyſtwá. Zábijácze dźieci ná kſtałt Beſtiey ſye rodzących. GroicPorz mmv marg, mmv; RejAp 126; BiałKat 226.

rodzący się z kogo (2): A przeto acz yey [Maryi] począczye byla [!] z oczcza y mathky/ przeſto ona nyewpadla wgrzech pyeruorodny yako yny ludzye zoczcza y matky rodzączy wpadayą PatKaz II 72v, 66.

Wyrażenie: »w grzechach się rodzący« (1): on [Syn Boży] będątz panem prawy^m/ prawu danemu ludziom w grzechach ſie rodzącym/ dobrowolnie ſie dlá ciebie poddál OpecŻyw 22v.

α. O Chrystusie (3):

rodzący się od kogo (2): Wſziſczy ktorzy niewierzą Ieſu Chriſta byc prawym bogiem/ wtorą perſoną rowną bogu oycu/ iednakiey mocy y chwali od wieku od oyca ſię rodzączą ſą odſczepieńczy y kacerze SeklKat P, O2.

rodzący się z kogo (1): Sin Boży tedy/ ſłowo ono rodzące śię z Bogá oycá wiecżnie/ ktore śię [...] człowiekiem ſtáło BiałKaz E2.

β. O Duchu świętym (1):

W przeciwstawieniu: »rodzący się ... pochodzący« (1): Chryſtuſów koſćiół thák wierzy Duch święty ieſt Bóg. [...] Nie ſtworzóny/ áni vczynióny. Nie rodzący ſye ále pochodzący. BiałKat c3v.

b. O zwierzętach (3): Galba, Máły robaczek w potráwie ſie rodzący Mącz 141d, 277d; Dryophyte – Zaby zeddzem ſie rodzące. Calep 342b.

2. O roślinach: wyrastający [gdzie] (1): Dźieśięćiná zupełnie ma bydź dawáná/ wyiąwſzy Rzepę/ mák/ kápustę/ cebulę/ czoſnek/ y iné rzeczy tym podobné ná ogrodźie ſie rodzącé [quae ... sunt ... in hortis JanStat 227]. SarnStat 185.

3. Pochodzący, wywodzący się; mający w czymś swe źródło (5):

rodzący się z kogo, z czego (3): [św. Jan] wiárę zálecáiąc/ iáko mátkę/ záleca też y wzywánie/ iáko z niey rodzącą ſię corkę: ktora ſię w tym żadnym nie naydźie/ ktory w ſobie wiáry tey w imię ſyná Bożego mieć nie będźie. CzechRozm 201v; [Jan Ponurzyciel o sobie powiedział:] Iam głos wołáiącego ná puſzcży etc. głoſem ſię zowiąc/ nie dla ſproſney zmyśloney X⟨iędza⟩ K⟨anonika⟩ Filozofiey/ około ſłowá/ tchu/ wiátru/ y vmyſłu mowiącego ſyná y Oycá/ y z mowy głoſu rodzące^go ſię ſyná: á záś z nich pochodzącego duchá: [...] ále iż [...] CzechEp 154, 255.

a. O elementach ożywionej i nieożywionej przyrody [z czego] (2): Lyncurium, Drogi kámień ze ſzczin oſtrowidzowych ſie rodzący Mącz 202a; owoce z niego [drzewa napojonego jadem] ſię rodzące [enascentes]/ y ſzkodźić będą pożywáiącym/ y naſieniu ModrzBaz 9v.

4. Powstający (1): Dzieie Apoſtolſkie/ zdádząc ſie gołą hiſtorią powiádáć/ y ſthoſowáć ono dziećińſtwo rodzącego ſie kośćiołá Leop *B4v.

Synonimy: 4. pochodzący, poczynający się.

Cf RODZIĆ SIĘ

DDJ