Z nazwą w I [w tym: sb (44), ai (4); sb i ai (1)] (47): GroicPorz fv; á rácz vpor á złą rádę od niego odiąć/ ktorą rádę poſpolićie názywáią Komorną Rádą OrzRozm F2; WujJudConf 22; CzechRozm 7v, 16, 58, 100, 129v (15); (nagł) Erázmy Bárzy z Błozwie. (–) POſpolicie w tym kráiu borzmi názywáią/ Kogo chćiwym/ ochotnym do dobrych ſpraw znáią PaprPan M2v; z tych záſię Miaſt y wśi/ z ſtawa ſię tá obywátelow ſpołecżność/ ktorą nazywamy Rzecżąpoſpolitą. ModrzBaz 2v; Bo albo [choroba] od głowy per neruos póydźie/ po wſzyſtkim ćiele/ álbo w któryle kąt ćiáłá wpádnie/ co deſcenſámi názywáć zwykli Oczko 12v, 6, 14; Ale ieſzcże coś więcey przydáie: gdy y tym kśięgam ktore w bibliach Apokrifámi názywáią/ wiárę odeymuie CzechEp 136, 191, 211, 259, 301, 425 marg; CzechEpPOrz *2; GórnRozm B2v; LatHar 45 marg, 74, 87, 131, 177 marg, 662, 715; WujNT przedm 22, s. 310, 354, 452, 604, 607; A nurt záś krzywy y gośćiniec głowny/ Gdźie ma iść ſzkutá y dubas wárowny/ Wártem názywą Rotman iuż nie młody/ Co świádom wody. KlonFlis F2v. Cf Zwrot.

Z nazwą w N [w tym: sb (11), ai (1)] (12): á poſpolicie roſzcżka ktora poſledniey z drugiey wyroſcie bywa wyſzſza á tak dla tego nazywaią to ziele/ Sin nad oyczem FalZioł I 54d, I 127b; GroicPorz a3v; BibRadz I 481; StryjKron 542; CzechEp 327; A drugi záś brzeg názywáią Pláſki KlonFlis F2. Cf Zwrot.

Z nazwą w A [w tym: sb lat. (6), sb grec. (1), ai grec.] (8): Ciotká/ ieſt Oycowá álbo Mátczyná śioſtrá. Acz ty obiedwie Perſonie iednym Polſkim ſłowem Ciotká zową/ ále Láćinnicy roznoſć w tym máią. Bo śioſtrę Oycowę Amitam, á śioſtrę mátczynę Materteram názywáią. GroicPorz ff2v; Oczko 6; CzechEp 67; Pokázuie ſię z tych ſłow/ iż tám dźiatki Chriſtyáńſkie pirwey vcżono/ y w wierze ćwicżono/ ktore też Kátechumenos názywano NiemObr 147; LatHar + 12v, 694 marg, 697 marg; WujNT przedm 22.

Bez przytoczenia nazwy, której domyślne brzmienie byłoby równe wyrazowi pełniącemu funkcję dopełnienia bliższego [zawsze dodatkowo z etymologią] (3): KRewnoſć/ ieſt powinowácthwo iedney Perſony ku drugiey/ gdy iedná rodzi ſye od drugiey/ álbo dwie od iedney. A názywáią krewnoſć/ od ſpołecznoſći/ y iednoſći krwie GroicPorz ff; BibRadz I 1b marg; CzechRozm 16.

Z zaimkiem przysłówkowym lub wyrażeniem w funkcji przysłówka (6): BibRadz I 47b marg; IAko káżdy rzemięſnik w ſwoim rzemięſle muśi terminy ſwe mieć/ iáko ma názywáć nacżynie rzemioſłá ſwego/ ieſli ſie chce porozumieć s towárzyſzmi ſwoimi. SarnUzn B; KuczbKat 210 marg; CzechRozm 130; Dźiękuię tobie/ zá poſtánowienie [...] Sákrámentu Eucháryſtyiey (marg) Ták Grekowie Sákráment ćiáłá y krwie Páńſkiey názywáią. (–) LatHar 27, 375.

W połączeniu z określeniem języka etnicznego [w tym: po jakiemu (4), językiem [czyim] (1), wedle jakiego nazwiska (1), z jakiego (języka) (1); w podmiocie: kto pl (n-ethn) (9), my [= Polacy] (1), język jaki (1)] (15): KuczbKat 210 marg; CzechRozm 58; ſtąd Grekowie ięzykiem ſwy^m śiárkę/ χα̃ον iákoby świętą názywáli. Oczko 6; CzechEp 327; A drudzy ze wśi y z máiętnośći źiemſkiey do miaſt ſię wyprowadzáli/ przedawſzy máiętność, w mieśćie ſię pieniędzmi żywili/ [...] á tákie Skrytobyłámi po Polſku náźywáno GórnRozm B2v; Zakonne te Doktory/ názywa ſ. Mátheuſz y Márek/ Scribas. ś. Lukaſz czáſem legis peritos, Zydowie Sopharim. LatHar 694 marg, +12v, 27 marg, 45 marg, 74, 131; y Apoſtołowie w onym pierwſzym kośćiele Mſzą wiewáli [!]/ ktorą y po dziś dzień Ruś y Słowiánie Służbą názywáią. WujNT 452, przedm 22, s. 310, 604.

W połączeniu z określeniem źródła pisanego [w tym: w czym (3); w podmiocie: pismo (22), kto (autor) (2)] (25): Krewnym kogo piſmo názywa. CzechRozm 154 marg, 7v, 16 [3 r.], 17v, 41, 41v [2 r.] (20); CzechEp 211, 301; Korbony/ to ieſt z Zydowſkie^go/ kośćielney ſkrzynki: ktorą cżáſem Gazophylaciu^m, w piſmie názywáią. LatHar 697 marg, 694 marg; WujNT 456.

W charakterystycznych połączeniach: językiem [czyim] nazywać, niesłusznie, po dziś dzień, po łacinie, po polsku (2), pospolicie (3), po żydowsku, wedle [jakiego] nazwiska, właśnie, z dawna, z zwyczaju [jakiego]; w Biblijach nazywać, w [którym] języku, w piśmie (2).

cum inf „być” (7): jakich przywilejów namnożyli w Rzeczypospolitej prawom naszym przeciwnych, co barzo złym Rzeczypospolitej być nazywamy Diar 74; KrowObr 24, 145v; RejFig Ee3; RejPos 82; CzechEp 92; Cżego też y on Chilo Lácedemońcżyk ieden s Philozofow pothwirdził/ názywáiąc być tego dobrym Krolem/ qui operam dat vt non metuatur. Phil S3.

Ze zdaniem dopełnieniowym w funkcji dopełnienia bliższego (1): Drogę żywotá zowie ieſliby ſię poddali Bábilońſkiemu Krolowi/ A drogę śmierći názywa tho ieſliby ſię mu ſprzećiwić chćieli. BibRadz I 393d marg.

Z wyrazem określającym w I [w tym: sb (442), ai (71), pron (poss) (2); sb i ai itp. (14)] (501): BierEz R3v, Sv; OpecŻyw 107v; BielŻyw 7, 65; RejRozpr Cv; RejKup bb4v; KromRozm III E3v; Diar 34, 41, 47, 59,74 (9); LubPs S5, Z2v; GroicPorz a2v; KrowObr A4v, B, B3v, B4v, C4 (38); Gdyż zdawná ſzcżęſliwemi takie názywáią/ Ktorzy z dáleká przyſzłych przygod przeſtrzegáią. RejWiz 173, 37v, 97v; Leop 3.Esdr 3/7, Ier 3/19, Mal 3/12, Hebr 2/11, 1.Ioann 3/1; OrzList d3v, e2; RejFig Ee3; Vczyniſz mi thę łáſkę/ iż gdźiekolwiek iedno przydźiemy/ brátem mię ſwym náżywáć będźieſz [dic de me: Frater meus est]. BibRadz Gen 20/13, I 2c marg, 6a marg, 163c marg, 196a marg, 283c marg (25); KwiatKsiąż F3, H; Mącz 175b; OrzQuin Y2v; Prot Cv; SarnUzn D6; RejAp 16v, 17, 51v [2 r.], 66v [2 r.], 192, 198v; bo thego názywáią cznotliwym cżłowiekiem/ pocżćiwym ſługą/ ktho ſie nailepiey obłowi. GórnDworz Hhv; Ale áby iego kupcem nie názywáli wſzitkie pjeniądze im wroćił/ á kazał tym mjáſto opráwowáć. HistRzym 11; RejPos 20, 29, 82, 88, 238v (10); RejPosWiecz² 95v [3 r.]; RejPosWiecz³ 96, [97] [2 r.], 99; BiałKat 61; Bácż iuſz co wyżſzey názwał duſzą żywą. Tho wneth niżey wykłádáiąc ſtworzenim żywym názywa. GrzegŚm 23, A3v; Abowiem dobre mienie/ á chociay y bogácztwo pobożne/ trudnoć to złym názywáć RejZwierc 69, 225, 232v; WujJud A6, 5, 45, 148v; WujJudConf 44v, 81 [2 r.], 118; RejPosRozpr b4, c2v; RejPosWstaw [21³], [110²]v; BudBib c3v, Prov 7/4, 3.Esdr 4/42, Sap 2/13, Bar 5[6]/43[44]; Ieſli zárobił ieden zá Tyydźień [!] groſzy Trzydźieśći: tedy iuż to názywáli nie złą robotą. Strum E2; Przecż go [Boga] iedynym y ſámym názywaſz? CzechRozm 3v; Te^go mowię Bogá ſáme^go iedynego wſzech rzecży ſtworzyćielá/ Pan náſz Iezus Chriſtus wzywał/ do ręku iego duchá ſwego oddawał/ bogiem ſwym y Oycem názywał/ iáko mieyſcá te świádcżą. CzechRozm 9v, A8v, 1v, 4, 4v, 6 (123); ANtygoná ácż żádnym wſzyſcy názywáli/ Ale mężnym fortunnym wſzyſcy go widáli PaprPan R3, A3; Ale poſpolity cżłowiek [...] tych ktorzi ſię krzywd ſwoich mſzcżą wielce waży/ y mężnemi ie á wielkiego ſercá ludźmi nazywa. ModrzBaz 68; Bo niedoſyć ći ieſt ná tem/ słyſzeć gdy ćię Krolem ábo Pánem názywáią [regem aut principem salutari] [...]: Trzebá żebyś rządźiłł/ ieſli chceſz być tym cżem ćię zową ModrzBaz 106v, 18v; SkarŻyw 30, 131, 398, 414; StryjKron 134, 492, 752; choćiaż ſię ći teráźnieyſzy nowi onymi zákłádáią y ſwoimi ie názywáią. CzechEp 129, *3v [2 r.], 7, 22, 26, 47 (98); CzechEpPOrz *2v, *3v; NiemObr 9 [2 r.], 10, 11, 12, 13 (53); ReszPrz 67, 96; ReszList 143, 147; PudłFr 53; Phil C, S3; OrzJan 115; Potym iż nieumieiętnie cżłowiek poſpolity śmiertelnymi ie [grzechy] názywa. LatHar 129, 65, 129 [2 r.], 186, 187, 254 (18); WujNT 30, 89, Mar 8 arg, Luc 13 arg, 20/44 (22); á ná pośmiéch ná iedno koláno klękáiąc/ królem żydowſkim názywáli. SiebRozmyśl C4v; PowodPr 61; GosłCast 43; SkarKazSej 681 a; KlonFlis H. Cf »nazwiskiem nazywać«, »nazywać [kim] sobie«, »tylko przezwiskiem nazywać«.

Z wyrazem określającym w N (10): A tho ieſt imię ktorym go názywáć będą/ Pan ſpráwiedliwy náſz. Leop Ier 23/6, Ier 33/16; BibRadz II 103b marg; Abowiem ieſt/ y Bog prawdziwy/ y cżłowiek prawdziwy/ á tho oboie w iędnę [!] perſonę złącżywſzy/ tedy tho ieſt czo názywamy prawdziwy Kryſtus. RejPosWiecz² 91, 95v; GrzegŚm Av; CzechRozm 53v, 154, 198v. Cf »nazwiskiem nazywać«.

Z wyrazem określającym w A [w tym: lat. (5)] (7): BibRadz I 393d marg; Dobrze to baczę y pomnię że prze tę przyczynę Duchowne Práwo klątew Sądu ſwego názywa Medicinalem Excommunicationem OrzRozm I, I3v; Názywam Ewánielią/ Páná Chriſtuſowę/ ktora ieſt mocą Bożą ku zbáwieniu káżdemu wierzącemu. CzechRozm 90v; CzechEp 92, 357; Phil E3.

Z wyrazem określającym w V (1): Kiedy ſie nań rozgniewa/ názywa go/ ſmrodzie BielSjem 10.

Z wyrażeniem określającym przytoczonym bez zmian: Był też ten Socrates dziwnie cżyſtotą a ſprawiedliwoſcią y innemi cznotami obdarzon tak iż go inny mędrci nad cżłowieka naziwali. BielŻyw 46; z tego go [Platona] gwiazdarze naziwali więcey boſkiego niż ludzſkiego przyrodzenia BielŻyw 85.

Bez wyrazu określającego, którego domyślne brzmienie byłoby równe wyrazowi pełniącemu funkcję dopełnienia bliższego (1): Abowiem od Izááka potomſtwo twe názywáć będą [tj. potomstwo Izaaka będzie nazywane twoim potomstwem]. BibRadz Gen 21/12.

Z zaimkiem, zwykle przysłówkowym, lub z wyrażeniem w funkcji przysłówka (39): Diar 89; KrowObr A4; y było ná puſtyniách (marg) Ták názywano tę kráinę w Iudá iż máło byłá ośiádła/ gdźie tám Ian mieſzkał práwie iáko w puſzczy miedzy onymi ludźmi niczemnymi. (‒) BibRadz Luc 1/76, II 59d marg, 135d marg; iuż nie máſz ták ſproſnych przewiſk [!] iáko ich Duch ſwięty názywáć racży RejAp 13v, 14v; RejPos 71v, 163 marg, 180, 330, 336v marg, 345v; RejZwierc 33v; Boć to ieſt właſnie przydáwáć ſłowu Bożemu/ y vmnieyſzáć go/ á ná lewo ſie odchyláć/ fáłſzywe wymyſły/ y obłędliwe odſzcżepieńſtwá/ iádowite á záráźliwe náuki ſłowu Bożemu przećiwne/ ſłowem Bożym okrywáć/ y tym [tj. słowem bożym] ie názywáć. WujJud 76; CzechRozm 2v, 14, 58, 84, 93 (10); o Meſyaſzu Iezuśie ſynu ſwym rozmáitymi go názywáiąc ſpoſoby/ áż go też náwet názwał kámieniem CzechEp 285, 53, 99, 301; NiemObr 116, 118,172; ArtKanc 120; LatHar 122, 197, 264. Cf »tak i owak nazywać«.

W połączeniu z etymologią nazwy [od czego] (1): do oddalenia dwoiákiey kaźni docżeśney pomágáią. Naprzod oney/ ktorą (wziąwſzy ſłowo z Máláchiaſzá Proroká) [...] cżyścową od ocżyśćienia názywamy LatHar 285.

W połączeniu z określeniem źródła pisanego [w tym: w czym (6), u kogo (5), przez kogo (1); z podaniem lokalizacji (18); w podmiocie: pismo (Ewangelia św., list, Nowy Testament) (56), kto (autor) (61); pismo, autor + lokalizacja itp. (10)] (137): LubPs S5, Z2v; KrowObr 9v, 24v; OrzList e2; Dwoie tu náſienie wſpomina/ iedno wężowe/ co piſmá iáſzczorczim naſieniem názywáią BibRadz I 2c marg, I 196a marg, 358d marg, 408c marg, II 24c marg, 32b marg; KwiatKsiąż H; RejAp 51v [3 r.], 66v [2 r.]; RejPos 20, 163 marg, 180, 330; RejPosWiecz² 95v [4 r.]; RejPosWiecz³ 96 [2 r.], [97] [2 r.], 99; BiałKat 61; GrzegŚm A3v; RejZwierc 33v; RejPosRozpr b4; RejPosWstaw [21³]; CzechRozm 1v, 2v, 7v, 8 [2 r.], 8v (53); A w Pſálmie záś 19. v 8. o tymże piſmię świętym mowiąc/ á zakonem ie y przykazánim názywáiąc ták piſze CzechEp 112, 60, 199, 212, 222, 291 (21); iż Ian w Ziáwieniu Rzym Bábilonem názywa NiemObr 52, 9, 13, 38, 39 [2 r.], 57 [2 r.] (16); Phil S3; Páweł S. tenże Sákráment názywáiąc vcżeſtnictwem/ Ciáłá Páńſkiego y Krwie Páńſkiey/ tym ſámym doſyć o nim vcżćiwie mowi y piſze. LatHar 186, 122, 129, 197, 264, 379 [2 r.], 482 marg; WujNT Luc 20/44, s. 435; SkarKazSej 681a.

Z powtórzeniem tego samego wyrazu w dopełnieniu bliższym i w części określającej = nazywać rzecz po imieniu, nie fałszować (6): CzechRozm A8v; pomniąc ná ſwe wezwánie y powinowáctwo/ odpowiedam/ prawdę poproſtu mowiąc/ á złe też złym bez ogrodkow ábo winnikow názywáiąc: tákże prawdę prawdą: á nieprawdę nieprawdą. CzechEp *3v, 54, 89, 171; Ani zákázuie złego złym/ Iudaſzá zdraycą názywáć WujNT 30.

Z użyciem wyrazów o sensie przeciwstawnym w dopełnieniu bliższym i w części określającej = fałszować, kłamać (9): gdy kośćioł Dijabelſki [...] prorocy fáłſzywi náżywáią [!]/ kośćiołem ſwięthym krześćijáńſkim KrowObr C4; Biádá onym kthorzy názywáią [dicentibus] złe dobrym/ á dobre złym/ kthorzy kłádą ćiemność zá świáthłośći/ á świátłość zá ciemnośći BibRadz Is 5/20; Owa wy wſzyſtko opák/ ſtárym nowe á ſtáre nowym názywaćie. WujJud 5, A6; WujJudConf 81; BudBib c3v; CzechRozm 218; CzechEp *3v, 7.

Z wyrazem użytym przenośnie (81): Żywot też naſz martwym morzem naziwał BielŻyw 65; RejRozpr Cv; Diar 47, 101; A názywáią ty dwa miecza mocámi GroicPorz a2v; KrowObr 14v, 24, 24v, 109v, 153 (9); OBácżćie co nam za miłość dał Oćiec/ żeby nas y nazywano y żebyſmy byli ſynmi Bożemi. Leop 1.Ioann 3/1; BibRadz I 283c marg, 351a marg, 358d marg, 363c marg, 376b marg; O wyborna á znamienita okwitość Xiąk/ iako ie my zowiemy. A Cicero porządnie ie nazywa miłą a roſkoſzną cżeladką KwiatKsiąż H; RejAp 16v, 51v [3 r.]; RejPos 20, 29, 82, 261v, 338v marg, 346; GrzegŚm A3v, 10; WujJud 148v; RejPosRozpr b4, c2v; BudBib Prov 7/4; CzechRozm 1v, 28v [2 r.], 78, 108, 114 (11); V ſtárych ludźi to bywáło/ iż ilekroć ktorego Krolá Krolem miánowano/ tyle rázow go też zá rázem y ſtrożem ludu ábo Páſtyrzem názywano ModrzBaz 18v; SkarŻyw 131, 414; Dla tego náſzy popadwſzy niemáłą ſzkodę w ludu pieſzym/ á nie wziąwſzy Zamku/ ktory pierwey Swinim karmnikiem názywáli/ názad odciągnąć muſieli StryjKron 752; CzechEp 60, 142, 178, 289, 303 (9); NiemObr 34, 35, 37, 39 [2 r.], 44 (11); ReszList 147; A ćiáłá ich leżeć będą ná vlicách miáſtá wielkiego/ ktore duchownie názywáią Sodomą y Egyptem WujNT Apoc 11/8; SkarKazSej 681a.

Z wyrazem użytym obelżywie (niekiedy będącym również przenośnią) (96): [Liszka mówi:] Wſzytki więc [kury] ná mię gdakáły/ Złodzieyką mię názywáły. BierEz R3v, Sv; OpecŻyw 107v; RejKup bb4v; KromRozm III E3v; KrowObr A4v, B3v, B4v, 1v, 9 (10); Mſzą też tę Sbiſzek miewał/ kthorą teraz báłwochwálſtwem Krowicki názywa. OrzList e2; Bo gdy wſtáłá od niego/ zrąbáłá pirwſzego/ Názywáiąc go zdraycą/ być ciáłá ſwoiego. RejFig Ee3; OrzRozm I3v; KwiatKsiąż F3; Mącz 175b; OrzQuin Y2v; Prot Cv; RejAp 17, 192; RejPos 346; RejZwierc 75v; WujJud 45; WujJudConf 81; Lecż to wſzytko głupie bárzo y nieopátrznie cżynili/ gdy y nas y inſzych wſzytkich zá iedne krześćiány pocżytáli/ y wſzyſtkich záraz báłwochwálcámi y bezbożnikámi názywali. CzechRozm 67v, 67v, 114, 159v, 267; SkarŻyw 30; Piecinig ſzydził zniego/ názywáiąc go żołwiem StryjKron 134, 492; CzechEp 22, 26, 47, 53, 64 (35); CzechEpPOrz *3v; Ieſli tedy X. A. Greki mędrkámi názywa/ niechayże ſam nie náſláduiąc ich mędrowáć przeſtánie NiemObr 142, 9, 11, 22, 68, 94 (9); ReszPrz 67, 96; ReszList 143; BielSjem 10; PudłFr 53; Phil C, E3; LatHar 254; WujNT Mar 8 arg, Luc 13 arg, Ioann 6 arg, s. 424, 509 marg, 603, Bbbbbb4.

W charakterystycznych połączeniach: bez alegoryjej nazywać, bez ogrodkow abo winnikow, bezpiecznie, bez wstydu i bojaźni bożej, czasem (2), często(kroć) (4), darmo, duchownie, głośno, gorzej, jaśnie, jawnie (2), lepiej, na wieki, niebogobojnie, niesłusznie, nieumiejętnie, niewłasnie, opak, pod podobieństwy, po dziecińsku, po prostu, (na)pospolicie(j) (7), po żakowsku, prawnie, prozno, prze nieobyczajność, prze [którą] przyczynę (dla [której] przyczyny, z [której] przyczyny) (3), (ani) przystojnie (2), [jakim, czyim] sposobem (3), śmiele, tysiąckroć (tysiąc razow) (2), umysłem, w duchu, wielekroć, z daleka, z dawna (2), zgodnie, znacznie, z osoby swej, z strony ducha; indziej nazywać, na karcie [ktorej], na ([ktorym], wielu, rozlicznych) miejscu (miejscach) (4), w kazaniach, w księgach, w liście, we mszej, w Nowym Testamencie, w Objawieniu (Zjawieniu) (2), w przedmowach, w rozmowach, (mało nie) wszędy (a wszędy (wszędzie)) (5); nigdy nie nazywać, nigdzie(j) (4).