Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [NIEDOKOŃCZENIE]

Następne hasło: NIEDOKUCZENIE »

NIEDOKOŃCZONY (14) part praet pass pf

W pisowni łącznej (10), w rozłącznej (4).

e oraz pierwsze i trzecie o jasne; -koń- (2) KochPs, SarnStat, -kóń- (1) KochPhaen.

Fleksja

sg
m	N	niedokończony	f	N	niedokończonå	n	N	niedokończoné
	G	niedokończon(e)go		G	niedokończon(e)j		G
	A	niedokończony		A			A
	L			L	niedokończon(e)j		L

pl
N	subst	niedokończon(e)
G		niedokończonych
A	subst	niedokończoné
inne formy
pl G a. L - niedokończonych

sg m N niedokończony (4). ◊ G niedokończon(e)go (1). ◊ A niedokończony (1). ◊ f N niedokończonå (1). ◊ G niedokończon(e)j (1). ◊ L niedokończon(e)j (1). ◊ n N niedokończoné (1). ◊ pl N subst niedokończon(e) (1). ◊ G niedokończonych (1). ◊ A subst niedokończoné (1). ◊ G a. L niedokończonych (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. dokończyć.

Znaczenia

I. W funkcji właściwej (3)
- 1. Nie ukończony, nie doprowadzony do końca (1)
- 2. Nie spełniony (1)
- 3. jęz. Czas przeszły niedokonany (1)
II. W funkcji przymiotnika (10)
- 1. Nieogarniony, nieskończenie wielki (3)
- 2. Niedoskonały (3)
- 3. Wieczny (4)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

I. W funkcji właściwej (3):

1. Nie ukończony, nie doprowadzony do końca; affectus, inabsolutus, incompletus, inconsummatus, infectus, informatus, semifactus, semiperfectus Cn (1): Roki nadworné Sędźia Ziemſki może ſądźić: á niedokończoné. [zob. w] Sta. 415. Sta. 4. SarnStat 144.

2. Nie spełniony (1): Poſłáli thedy wſzytey známienithe poſły do Wenetow/ áby ſie ziednocżyli wſzytcy przećiw Turkowi przyiaćielſkim obycżáiem. (marg) Vmysł [= zamiar] dobry ále nie dokońcżony. (‒) BielKron 217v.

3. jęz. Czas przeszły niedokonany (1): Ano y wedle Láćiny fieret może być ták praeſens, ninieyſzy: iáko y imperfectum nie dokońcżony/ iáko Gramátycy vcżą. CzechEp 67.

II. W funkcji przymiotnika (10):

1. Nieogarniony, nieskończenie wielki (3): A owſſeyki ieſſcześ mie [Boże] poſádził w pokoioch páłácow ſwych nigdy niedokończonych RejPs 34, 179; Bo iego [Boga] miłośierdźié ieſt niedokończoné. KochPs 199.

W charakterystycznych połączeniach: niedokończone(-a) miłosierdzie, pałace, radość; nigdy niedokończony.

2. Niedoskonały (3):

Wyrażenie: »niedokończona (jest) wiara« (2): A iżby nam dał przykład/ iż nam zle chodzić w niedokońcżoney wierze/ gdiż Piotr nie práwie dowierzał/ iedno pytał/ Pánie ieſliś ty ieſt. RejPos 245, 255v.

Szereg: »niepewny a niedokończony« (1): A tu iuż potym to káżdy obacży/ komu ſie niepewne á niedokońcżone zdádzą dekretá y wyroki iego RejPos 335v.

3. Wieczny (4): których [kół na niebie] zámierzony Biég od wſchodu/ ná zachód ieſt niedokóńczony. KochPhaen 19.

W przeciwstawieniu: »doczesny ... niedokończony« (1): A s tego nędznego á omylnego żywotá docżeſnego [...] przeſtąpi do żywotá nigdy nie dokońcżonego RejPos 158v.

Wyrażenia: »czas niedokończony« (1): y krolowacz będzie nad nami [Syn Boży] przez wſſytki wieki doczaſow nigdy niedokonczonych. RejPs 121.

»żywot niedokończony« (2): Proſił [król] ábyś mu dał żywot nigdy niedokończony RejPs 30; RejPos 158v.

*** Bez wystarczającego kontekstu; imperfectus Calep, Cn (1): Imperfectus ‒ Nie zupełny, nie dokończony. Calep 510b.

Synonimy: I.1. niedokonany, niedoprawny, niedorobiony, niegotowy; II.1. nieogarniony.

Cf DOKOŃCZONY

AŻ