Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NIEGOTOWOŚĆ

Następne hasło: NIEGROSZOWY »

NIEGOTOWY (30) ai

W pisowni łącznej (18), w rozłącznej (12).

e oraz pierwsze o jasne; -owy; -ow z tekstów nie oznaczających ó.

comp niegotowszy.

Fleksja

sg
m	N	niegot(o)w, niegotowy, niegotowszy	f	N
	A	niegotowégo		A	niegotową
	I	niegotowym		I

pl
N	m pers	niegotowi
A	m pers	niegotow(e)
I	m	niegotowymi, niegotow(e)mi

sg m N niegot(o)w (7), niegotowy, niegotowszy (4); ~ (attrib) niegotowy (2); ~ (praed) niegot(o)w (7) RejKup (2), ModrzBaz, SkarŻyw, CzechEp, LatHar, GrabPospR, niegotowy (1) KochPieś. ◊ A niegotowégo (2); -égo (1), -(e)go (1). ◊ I niegotowym (1). ◊ f A niegotową (1). ◊ pl N m pers niegotowi (8). ◊ A m pers niegotow(e) (4). ◊ I m niegotowymi WujNT (2), niegotow(e)mi (1) ActReg.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) w.

Znaczenia

1. Niechętny, nieskłonny; tu: w funkcji orzeczenia: nie mieć ochoty czegoś zrobić (2)
2. Nienależycie przygotowany do zrobienia czegoś lub do sprostania jakiejś sytuacji; nie umiejący czegoś zrobić (26)
- a. Do wojny lub bitwy (12)
- b. Do śmierci, sądu bożego (7)
  - W przen (1)
3. Nie zakończony, nie doprowadzony do pożądanego stanu (2)

1. Niechętny, nieskłonny; tu: w funkcji orzeczenia: nie mieć ochoty czegoś zrobić [cum inf] (2): SkarŻyw 473; Ale gmátwáninie/ mieſzáninie y Filozowſkim łápácżkam/ nie gotowem k woli/ od prawdy [...] odſtąpić CzechEp 139.

2. Nienależycie przygotowany do zrobienia czegoś lub do sprostania jakiejś sytuacji; nie umiejący czegoś zrobić; imparatus PolAnt, Modrz, Vulg, Cn; discinctus Cn (26): BudNT 2.Cor 9/4; Dobrze przeto Alexander Seuerus Rzymſki Ceſarz cżynił/ ktory ſtrzegąc tego áby kto będąc niegotow niewotował/ dawał cżás ku rozmyśleniu. ModrzBaz 26v; LatHar 197; WujNT 2.Cor 9/4.

niegotowy do czego (1): A cżem kto [...] do vwiárowánia krzywdy mdleyſzy/ álbo do vcżynienia niegotowſzy/ tern bárźiey podległ pod rázy y nábiegánia tey wolnośći. ModrzBaz 141.

niegotowy ku czemu (1): gdy on ieſth cżłowiek chory/ ku obronie zyeḿ nie gothowy/ proſili áby páńſtwo puśćił ſwemu ſynowi Zelimowi. BielKron 258v.

cum inf (1): Nie vmié ſyn ſzláchecki ná kón wśiéść: y w łowy Ná dźiki źwiérz z oſczepem iácháć niegotowy KochPieś 2.

a. Do wojny lub bitwy; inpreparatus Miech (12): MiechGlab 15; BielSpr 9; ſtraż miey y ná morzu Y ná źiemi: áby ćię łácni niegotowym Graekowie nie záſtáli. KochOdpr D; ActReg 103; owi záſię/ którzy ná nieprzyiaćielá niegotowi wyſzli/ z wielką pochwałą wprawdźie/ ále ćiężką náſzą ſzkodą vpádli OrzJan 122; VotSzl C3v.

niegotowy przeciw czemu (2): by záś iáko wáſzę Kró: M. niegotowégo przećiwko ſwéy mocy niezáſtał. OrzJan 90, 14.

W przeciwstawieniu: »niegotowy ... gotowy« (4): BielSpr 59v; StryjKron 270; ia com gotow wyiádę/ co nie gotow niemoże mi pomoc/ áż y on w łyká y ia z nim GrabPospR K3, K4v.

b. Do śmierci, sądu bożego (7): RejKup Cv; Tám więc potrzebá będźie ocknąć wſzytkim/ y myśli od doczeſnych rzeczy ná ſtronę odrzućić/ by nas niezdybano nie gotowe. LeovPrzep E3v; gdyż niewieſz iáko w ocemgnieniu Pan może cie roſkázáć poſtháwić przed ſobą/ [...] á ták niegotowego/ żebyś y vſt nie vmiał rozyewić ná nędzną wymowkę ſwoię. RejPos 248v; WisznTr 33; WujNT 1.Thess 5 arg.

niegotowy k czemu (1): ArtKanc R18v cf W przen.

Szereg: »gotowy i niegotowy« (1): Przez podobieńſtwo o dźieśiąći Pánnách [...] pokázuie co ſię ma dźiać ná ſądźie [... ] z gotowymi y z niegotowymi WujNT przedm 39.

W przen (1): á przedſięſmy nie gotowi/ z śmierćią k temu boiowi/ nie dbamy gdychmy zdrowi. ArtKanc R18v.

3. Nie zakończony, nie doprowadzony do pożądanego stanu (2): (did) Czart przyſedſzy mowy. (–) A ieſczes ten pan niegotow Proznom ſam latal zoblokow. RejKup H; kiedy ſie woyſká ieſzcże nie dobrze ſpráwią/ á nieprzyiaćiel bliſko nádieżdża/ thedy poſtawili náprzodku ieden vff mocny [...] iż byli iáko zaſłoná/ áby nieprzyiaćiel [...] nieprzekaźił Ordynku wſzego/ obacżywſzy nie gotową ſpráwę BielSpr 19v.

Synonimy: 1. niechętny, nieochotny; 3. niedokończony.

Cf GOTOWY