[zaloguj się]
[pdf]

NIEMIŁOSIERDZIE (12) sb n

Zawsze w pisowni łącznej.

Teksty nie oznaczają é oraz ó; pierwsze e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w nie- oraz miłosierdzie).

Fleksja
sg
N niemiłosierdzi(e)
G niemiłosierdziå
A niemiłosierdzi(e)
I niemiłosierdzi(e)m
L niemiłosierdziu

sg N niemiłosierdzi(e) (1). ◊ G niemiłosierdziå (3). ◊ A niemiłosierdzi(e) (4). ◊ I niemiłosierdzi(e)m (3). ◊ L niemiłosierdziu (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII(XVIII) w. s.v. miłosierdzie.

Znaczenia
Brak litości [w tym czyje (7): pron poss (4), G sb i pron (3)] (12): Iezu ktorys tegoż zdraycze zdradliwego niemiłoſierdzie łaſkawie karał. TarDuch B8v; Leop 1.Reg 25 arg; BielKron 110; A gdy ten ſrogi kát [szatan] [...] okázowáć będzie ná cię iákie niemiłoſierdzie twoie/ [...] ápelluy pilno do miłoſierdzya Páńſkiego ſwięthegα RejPos [249]v, [249]; LatHar 164; A obácz zapłátę vboſtwá/ [...] á z drugiey ſtrony koniec y zapłátę doſtátku y roſkoſzy tuteczney/ z niemiłośierdziem złączoney. WujNT 263.

niemiłosierdzie przeciw komu (1): pytał Exerciſtá cżemu potępioná ieſt/ powiedziáłá: dla Luterſkiey wiáry/ y dla niemiłoſierdzia przećiw bráciey BielKron 212.

W połączeniach szeregowych (2): Aza nye pełno w was pychy/ łákomſtwá/ obżárſtwá/ piyańſtwá/ obłudnoſći/ zazdroſći/ nyenawiſći/ nyemiłoſyerdźya/ á ſnadź y nyedowyárſtwá/ y wſſelákyey złoſći á łotroſtwá? KromRozm I C3; SarnUzn B8.

Szereg: »okrucieństwo (a. okrutność) a (i) niemiłosierdzie« (2): poſłáłá do ſwych ſąſiad iego okrutność powiádáiąc y niemiłoſierdzie. BielKron 301v, 196.

Synonimy: nielitościwość, nielutość, okrucieństwo, okrutność, srogość.

Cf BEZMIŁOSIERDZIE, MIŁOSIERDZIE, NIEMIŁOSIERNOŚĆ

ASt