Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NIEOBRONNOŚĆ

Następne hasło: NIEOBROSŁY »

NIEOBRONNY (9) ai

W pisowni rozłącznej (5), w łącznej (4).

e oraz oba o jasne,

Fleksja

sg
m	N	nieobronny	f	N	nieobronnå
	A			A	nieobronną

pl
N	subst	nieobronn(e)
D		nieobronnym
L		nieobronnych

sg m N nieobronny (5). ◊ f N nieobronnå (1). ◊ A nieobronną (1). ◊ pl [N subst nieobronn(e).] ◊ D nieobronnym (1). ◊ L nieobronnych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów); poza tym XVII w. s.v. obronność.

Znaczenia

1. Pozbawiony obrony (5)
- a. Bezbronny (1)
- b. Nie ufortyfikowany (1)
2. Przed którym nie można się obronić, nieuchronny; konieczny (2)
3. Nie dający się usprawiedliwić (2)

1. Pozbawiony obrony; improtectus, indefensus, intutus Calep (5): Intutus – Nie beſpieczni, nie obronni. Calep 558a, 514a, 525b; [Cervus F40 298v].

a. Bezbronny; imbellis Modrz (1): nieſkońcżone krzywdy ludźiom nie obronnym bywáią cżynione ModrzBaz 102; [gdyż ony [owce] z przyrodzenia ſkromne ſą nie obronne Cresc 1571 511].

b. Nie ufortyfikowany; immunitus Cn (1):

Wyrażenie: »ziemia nieobronna« (1): Wyćiągnę ná ziemię nie obronną [terram villarum]/ poydę ná ſpokoyne mieſzkáiące bezpiecżnie BudBib Ez 38/10[11].

2. Przed którym nie można się obronić, nieuchronny; konieczny (2): A iż nam thego było napilniey potrzebá/ ábychmy [...] ná taką zbroię y ná táką obronę ſie zbieráli/ iákobychmy mogli záwżdy pocżćiwie ſtać przećiwko themu okrutnemu Hetmánowi [= diabłu]/ w tym ſrogim boiu/ á nieobronnych pokuſach iego. RejPos 70v; cżęſtokroć widamy/ gdy wdzyęcżny przyiaciel ábo iáki miły dobrodzyey komu zeydzye s ſwiátá tego/ że to ieſt nieobronna rzecż temu ták mdłemu á ták zgwáłconemu przyrodzeniu náſzemu/ áby ſie zátrwożyć nie miáło RejPos Ooo2.

3. Nie dający się usprawiedliwić; inexcusabilis Mącz (2): Inexcusabilis, in Bibliis tantum legitur, Nieobronny który nie może być wymówión. Mącz 75c, 2a.

Synonimy. 1. niebezpieczny, nieobwarowany, nieomurowany; b. niewarowny; 3. niewymowny.

Cf OBRONNY

ZZa