[zaloguj się]
[pdf]

NIEPODŁY (32) ai

niepodły (31), niepodł (1).

W pisowni łącznej (14), w rozłącznej (18).

e oraz o jasne.

comp niepodlejszy (14); -ej- (2), -(e)j- (12). [Często bez funkcji porównawczej.]

Fleksja
sg
mNniepodły, niepodlejszy, niepodł fNniepodlejszå, niepodł(a) nNniepodłé, niepodlejszé
Gniepodł(e)go, niepodlejsz(e)go G Gniepodł(e)go, niepodlejsz(e)go
Dniepodł(e)mu D D
Aniepodł(e)go, niepodlejsz(e)go, niepodlejszy Aniepodłą, niepodlejszą Aniepodlejsz(e)
Iniepodłym Iniepodłą I
pl
G niepodlejszych

sg m N niepodły, niepodlejszy (4), niepodł (1) Calep. ◊ G niepodł(e)go, niepodlejsz(e)go (3). ◊ D niepodł(e)mu (1). ◊ A niepodł(e)go, niepodlejsz(e)go (6), niepodlejszy (1). ◊ I niepodłym (2). ◊ f N niepodlejszå (4), niepodł(a) (1). ◊ A niepodłą, niepodlejszą (2). ◊ I niepodłą (1). ◊ n N niepodłé, niepodlejszé (3); -é (1), -(e) (2). ◊ G niepodł(e)go, niepodlejsz(e)go (1). ◊ A niepodlejsz(e) (1). ◊ pl G niepodlejszych (1).

Składnia comp: niepodlejszy jako kto (4), nad kogo (1), między czym (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Niezły, taki sam, równie dobry, jeśli nie lepszy; non malus Mącz (14): tedy nyechayże ſobye dobrze [matka] rozważy/ áby táką [mamkę] yednáłá coby y żywotá byłá dobrego/ y rozumu nyepodłego. GliczKsiąż D5v; MYedzy inſſym złym wychowánim [...] nyepodleyſſa ieſt zarázá á ſkázá/ yáko kochánye á pyeſſcżenye GliczKsiąż E4, I3v, K8v, L6v; Bonus Poeta et Orator non malus, Dobry Poetá y Wymowcá nie podły. Mącz 26a; SienLek 185v; káżdy s nich ieſth ſámocżwart niepodleyſzy ſtroy máiąc iedno iáko ieden ták y drugi BielSpr 52; PaprPan Iv, Cc2; SkarŻyw 292; KochJez B4v; ReszPrz 110; MA też dobry obywátel veriſsimae gloriae ſtudio voluptates contemnere, gdyż ieſt niepodleyſza cnotá/ Placitis abſtinuiſſe bonis. Phil I3.
Szereg: »jesli nie znaczniejszy, tedy nie podlejszy« (1): k temu koſzty/ wſzędy miedzy wſzyſtkimi/ ieſli nie znácżnieyſze/ tedy nie podleyſze. GostGospSieb +3.
2. Dobry, niezły; wyróżniający się; non obscurus PolAnt; non vilis Calep; non ignotus Vulg (18): á to wezmi na ſwitaniu z wodką mlecżową á z boragową dla ſtholczow/ ieſt to rzecż nie podła możeſz wierzyć na takie niemoczy gorącze FalZioł I 32b, I 12a; RejWiz A9; RejZwierz 77; Stáráłem ſię o mieſce nie podleyſze w Rádźie/ Ale mi Niebo było ku wielkiey zawádźie. Prot Bv; BudNT Act 21/39; PaprPan H4v, Aa4v; Ieden ſąſiad iego nie podły/ iednym ſłowem nieucżćiwym wkráść ſię weń chćiał: ták ſię obruſzył nań święty młodzieniec/ iſz go pięśćią w ſzyię przy inych ludziách zacnych vderzył SkarŻyw 459; Ten potym ſtolicę tę/ tákiemuż iáko ſam był/ niepodleyſzemu cżárnokśiężnikowi Ianowi Grácyanowi Grzegorzem ſzoſtym názwánemu [...] przedał CzechEp 423; GórnRozm H4v; Bonus – Dobry. Dobrotliwoſcz. Aliquando [bonum sumitur] pro non vili, quia (ut Donatus ait) boni non sunt viles Nie podł. Calep 135a; Przetoć theż y on Agezylaus Krol Lácedemońſki to ſobie zá ſławę niepodleyſzą miał/ [...] iednák nikomu w podeymowániu prac nievſtępował. Phil S2; Nie podłą rzeczą gniéw móy Gréciia zápłáći GórnTroas 18.
Wyrażenia: »niepodłego domu, stanu« (1:1): SkarŻyw 290; Bowiemeś ty źiemiánká [...] Tyś też moiá gębuśiu nie podłego domu ZbylPrzyg A4.

»moc niepodła« = niemała ilość, znaczna ilość (1): A Czáſu woyny będźiemy potrzeby wſzyſtkié koſztem ſwym odpráwowáć [...] Item/ Dźiał woiennych moc niepodłą ku potrzebie Króleſtwá Polſkiégo SarnStat 125.

a. W funkcji rzeczownika: człowiek wybitny, dobrze urodzony (1): Nie ledá ſkim w towárziſtwie chadzaj Nie podłego w domu zá ſtoł ſadzay BielKom F4.

Synonimy: 2. dobry, niepośledni, niezły.

Cf PODŁY

JB