[zaloguj się]
[pdf]

NIEPODOBIEŃSTWO (20) sb n

W pisowni łącznej (19), w rozłącznej (1).

Oba e oraz wszystkie o jasne.

Fleksja
sg pl
N niepodobieństwo
G niepodobieństwa
D niepodobieństwu
A niepodobieństwo niepodobieństwa

sg N niepodobieństwo (12). ◊ G niepodobieństwa (3). ◊ D niepodobieństwu (2). ◊ A niepodobieństwo (2). ◊ pl A niepodobieństwa (1).

Sł stp w innym znaczeniu, Cn notuje, Linde XVII w. (z Cn) s.v. podobieństwo.

1. To, co jest niemożliwe, nieprawdopodobne; impossibile JanStat; impossibilitas, incredibilitas Cn (18): ábowiem niemniey to trudna rzecż ieſt/ náleść s ták oſobnemi przymioty Dworzániná/ iáko też y tá/ doſyć vcżynić thákiemu vrzędowi: ále niepodobieńſtwá ia tu żadnego nie bacżę GórnDworz Kk3; Nie dáyże ſie vnośić niepodobieńſtwu áni mdłośći rozumu ſwego/ ále wſzytkę wiárę ſwoię poday w poſłnſzeńſtwo ſłowu á obietnicam Páná ſwego. RejPos 273; CzechRozm 155v; SarnStat 83.

niepodobieństwo czyje [= dla kogo] (1): iżby im byłá nic nie pomogłá męká iego/ by był nie wſtał z martwych [...]. Iuż też możeſz podeprzeć onego niepodobieńſtwá ſwego/ o ktorymći Prorocy powiedáli/ iż ciáło káżde wierne ma záſię z mártwych wſtháć RejPos 112.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym: aby (5), iż (3), żeby (1)] (9): Boć niepodobieńſtwo aby śię kto nie zaſtawiáł za pana Chriſtuſa/ ieſli znięm ieſt prawie a nie zdrádliwie MurzNT 61; RejPos [36]v, [73], 112, 270; Arbá niektorzi ſzáráńcżą przekładáią ále niepodobieńſtwo áby ták złe robaki miano ieść. BudBib II 59d marg, C9; BudNT Hhv; WujNT przedm 6.

W połączeniu szeregowym (1): Wiele ieſt inych plotek piſano v nich w Talmućie ktore tu opuſzcżam/ dla ich niegodnośći y bluźnierſtwá/ y niepodobieńſtwá. BielKron 464.

W charakterystycznym połączeniu: wielkie niepodobieństwo (2).

Szeregi:»dziw a niepodobieństwo« (1): WIelki dziw á wielkie niepodobieńſtwo thu dochodzi do vſzu twoich/ [...] iż pánienká w młodośći ſwoiey/ nigdy mężowi żadnemu powinowátha nie będąc/ ma pocżąć w żywocie ſwoim ſynacżká RejPos 270.

»niepodobieństwo i nieprzystojność« (1): Niech mi czárt zádáie iákie może wymyślić niepodobieńſtwá y nieprzyſtoynośći SkarKaz 160a.

W przen (1): A Pan mu [Szawłowi] odpowiedzyał: Iam ieſth Iezus/ kthorego ty przeſláduieſz. A twárda tobie ieſt rzecż przećiwko niepodobieńſthwu wſpák ſie obrácáć [durum est tibi contra stimulum calcitrare PolAnt Act 9/5]. RejPos 282v.
a. Figura retoryczna: hiperbola (1): Hyperbole ‒ Niepodobienſtwo; Est enim, Hyperbole figura, quum sententia aliqua fidem excedit augendae rei gratia Calep 494b.
2. Brak podobieństwa, inność, odmienność (2):

niepodobieństwo czyje do czego (1): Trzykroć P. Iezuſá zá krolá w vboſtwie y w nędzy witano. [...] Niewiem gdźie było więtſze niepodobieńſtwo ludzkie do kroleſtwá: y wiárá dobrych wyznawców więtſza. Zda mi ſię że tá v trzech Krolow. SkarKaz 520a.

Wyrażenie: »niepodobieństwo przeciw prawdzie« (1): Absonum fidei, Niepodobieńſtwo przećiw prawdźie. Mącz 402b.

Synonimy: 1. niemożność; 2. rozność.

Cf NIEPODOBNOŚĆ, PODOBIEŃSTWO

JB