[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOKALONY (28) part praet pass pf

niepokalony (25), niepokalon (3).

Zawsze w pisowni łącznej.

e oraz oba o jasne; -kal- (11), -kål- (8); -kal- KrowObr (5); -kål- KromRozm II; -kal- : -kål- OpecŻyw (5:6), Leop (1:1).

Fleksja
sg
mNniepokalony fNniepokalona, niepokalonå nNniepokalon(e)
Gniepokalonégo G G
Aniepokalon(e)go Aniepokaloną Aniepokalon(e)
I Iniepokaloną I
L Lniepokalon(e)j L
V Vniepokalonå V
pl
N m pers niepokal(e)ni
subst niepokaloné
A subst niepokaloné

sg m N niepokalony (1). ◊ G niepokalonégo (2). ◊ A niepokalon(e)go (3). ◊ f N niepokalona (3), niepokalonå (3); ~ (attrib) -a : -å OpecŻyw (2:2); ~ (praed) -å (1). ◊ A niepokaloną (1). ◊ I niepokaloną (2). ◊ L niepokalon(e)j (2). ◊ V niepokalonå (1). ◊ n N niepokalon(e) (1). ◊ A niepokalon(e) (2). ◊ pl N m pers niepokal(e)ni (2). subst niepokaloné (2); -é (1), -(e) (1). ◊ A subst niepokaloné (3); -é (2), -(e) (1).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

W funkcji przymiotnika (28):
1. Niesplamiony grzechem, niewinny, bezgrzeszny, pozbawiony wszelkiej ułomności moralnej, doskonały; immaculatus Vulg (19): Bogoſlawieni ſą ci ktorzy ſą niepokaleni na drodze ktorzy chodżą w zakonie bożym (koment) Są niepokaleni [Ps 118/1], to ieſt bez grzechu. WróbŻołt nn5; KromRozm II b2.

niepokalony w czym (1): Fiat cor meum immaculatum in iuſtificationibus tuis: vt non confundar. Day miły panie aby ſerce moie było niepokalone w ſprawiedliwoſciach twoich abych niebył poſromoczon. WróbŻołt 118/80.

Wyrażenia:bibl. »droga niepokalona« = życie według przykazań boskich (3): ten ktory chodzi drogą niepokaloną [in via immaculata] tenći mnie będzie ſlużył. WróbŻołt 100/6, 100/2, gg8.

»łoże niepokalone« (1): [papież] vććiwe małżeńſtwo y iáko Duch Swięty mowi/ łoże niepokálone zowie y názywa wyſtępkiem nietzyſthym KrowObr 235.

Szereg: »święty a niepokalony« (1): gdy yą [Maryję] uyznauamy bez grzechu pyeruorodnego Theſz koſzczyol ſzpyeua ſzwyąthe a nyepokalone dzyeuyczthwo PatKaz I 8v.
W przen (2): o ſſcżęſné narodzenijé pierſi niepokáloneé/ Iezuſa karmily. OpecŻyw 17v; á iezli że też były niepokalone ręce moie wzięły ſluſſną zápłátę ſobie RejPs 24v.
a. Dziewiczy, nienaruszony płciowo, wstrzemięźliwy płciowo; incoinquinatus Vulg (8): OpecŻyw 41; ſzcżęſliwa ieſt niepłodna/ y niepokaloná/ ktora nieuznáłá łożá w grzechu Leop Sap 3/13.
Wyrażenie: »panna, dziewica, matka niepokalona« = Matka Boska [szyk 4:1] (3:1:1): panna boga pocżęla kriſtuſa porodzila/ panna niepokalona. OpecŻyw 21, 3, 13, 21; Zdrowáś morſka gwiazdo/ Boża mátko niepokálona/ y záwżdy pánno ſſtzeſliwa KrowObr 162.
Szereg: »czysta a niepokalona« (1): ktorą [pannę Maryję] krol niebieſki mnie [Józefowi] za oblubienice poſlubil/ a cżyſtą a niepokáloną zoſtawil/ ij duchem ſwiętym bytz brzemienną obiawil OpecŻyw 184v.
2. Pozbawiony wszelkiej wady cielesnej; niesplamiony; immaculatus Vulg (9) : Widziſs téż ocży moie bytz weſolé/ iaſné ij niepokaloné/ ale cżaſu męki moié/ vzrzyſs ié od żydow zawiązané/ niemotzné/ placżliwé/ krwią zaláné. OpecŻyw [79]v; prziymi mie za ofiarę niepokáloną/ dlá zbawieniá rodzaiu ludſkiégo/ aby ijm iuż ijch grzéchy dlá mnie odpuſcil/ wſſakos mily oytcże odpuſſcżál żydom ijch zloſci/ gdy tobie owce/ woly/ ij kozly offiarowali OpecŻyw 139v, [79]v; Oſmego dniá weźmie dwá báránki niepokálone/ y owcę rocżną krom plány [!] Leop Lev 14/10.

W połączeniu szeregowym (1): iáko Zydowie bráli Báránká niepokálonego ie<dnor>otznego y zdrowego z trzody KrowObr 184v.

Wyrażenie: »baranek niepokalony« = Chrystus, także w Sakramencie Ciała i Krwi Pańskiej (4): Ián krzciciél rzékl: Oto matka baranka niepokálonégo/ ktory oddálił grzéchy ſwiata OpecŻyw 184v; to ſie pełni vzywanie gdy pożywamy baranka niepokalonego. WróbŻołt V6v; KrowObr 184v, 191.
Szereg: »niepokalony i zdrowy« (1): Pan Kryſtus Syn Boży/ Báránek niepokálony y zdrowy KrowObr 184v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

Synonimy cf NIEPOKALANY.

Cf NIEPOKALANY, POKALONY

AK