[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOMIERNY (16) ai

Zawsze w pisowni łącznej.

Oba e oraz o prawdopodobnie jasne (tuk w nie-, po- oraz mierny).

Fleksja
sg
fN nNniepomiern(e)
Aniepomierną Aniepomiern(e)
Iniepomierną Iniepomiernym
pl
N subst niepomiern(e)
D niepomiernym
L niepomiernych

sg f A niepomierną (2). ◊ I niepomierną (1). ◊ n N niepomiern(e) (3). ◊ A niepomiern(e) (1). ◊ I niepomiernym (2). ◊ pl N subst niepomiern(e) (5). ◊ D niepomiernym (2). ◊ [L niepomiernych.]

Sł stp brak, Cn s.v. niemierny, Linde XVIII w.; poza tym XVII w. w innym znaczeniu.

1. Większy niż zwykle, wielki, ogromny, nieznający miary, granic; immoderatus, indispensatus Cn (16): RejWiz 16v marg, Cc7v; ieſli niełáſká ták wiele ſłodkiego dáć im mogłá/ coż łáſká? wierzę iż im muſiáłá dopiro/ thák niepomierną przynosić roſkoſz/ iákiey nikt ſnadź wypowiedziećby nie vmiał. GórnDworz C5; ábowiem śiłákroć poddánych bogáctwá niepomierne/ páńſthwá/ kſięſtwá/ Kroleſthwá/ y Monárchie gubią. GórnDworz Hh7v, Bb5v, Dd3v; Trzecia á ſłuſzna przycżyná do łákomſtwá y do złego żywotá/ niepomierne pijańſtwo. RejZwierc A6v; wypoćże s ſiebie ony pirwſze á zámotáne ſpráwy ſwoie/ á záwſtydawſzy ſie zá nie/ ieſli iákie niepomierne były RejZwierc 162, 36v, 61, 136v; WerGośc kt, 207.

W połączeniu szeregowym (1): á na thoż ſie tho ma vdáć nędzne/ niepomierne/ á niepobożne łákomſtwo twoie? RejZwierc 69v.

W charakterystycznych połączeniach: niepomierna(-y, -e) biesiada (2), bogactwo, chowanie, łakomstwo, miłość (2), moczygęba (2), pijaństwo (2), poswarki, rozkosz, sprawy.

Wyrażenia: »niepomierne jadło« = obżarstwo (1): iż żywot náſz niepomiernym iadłem y pićiem bywa vmnieyſzon. WerGośc 263.

»niepomierne picie, używanie wina« (1:1): gdyż tym obżyrcom á pijánicom ták ſie bárzo podobáią mieyſcá piſmá ſwiętego/ ktoremi iákoby ſie zálecać miáło/ według ich mnimánia/ niepomierne vżywánie winá RejPosWstaw 44; WerGośc 263.

2. [Niewymierzony: W tej wsi kmieci osiadłych 8 na rolach niewielkich a niepomiernych. LustrKrak I 105; LustrSand 30.]

Synonimy: 1. nieporownany, nieporządny, nieumiarkowany.

Cf [NIEPOMIERZONY], POMIERNY

JB