[zaloguj się]
[pdf]

NIEPRZYRODZONY (10) part praet pass pf

nieprzyrodzony (8), nieprzyrodzon (2).

W pisowni łącznej (6), w rozłącznej (4).

e oraz oba o jasne.

Fleksja
sg
mN fNnieprzyrodzonå nNnieprzyrodzon(e), nieprzyrodzono
Gnieprzyrodzon(e)go G G
A Anieprzyrodzoną A
pl
N subst nieprzyrodzoné
A subst nieprzyrodzon(e)
I f nieprzyrodzon(e)mi

sg m G nieprzyrodzon(e)go (1). ◊ f N nieprzyrodzonå (2). ◊ A nieprzyrodzoną (1). ◊ n N (attrib) nieprzyrodzon(e) (1), (praed) nieprzyrodzono (2). ◊ pl N subst nieprzyrodzoné (1). ◊ A subst nieprzyrodzon(e) (1). ◊ I f nieprzyrodzon(e)mi (1).

Sł stp w innym znaczeniu, Cn notuje, Linde brak.

W funkcji przymiotnika (10):
1. Nienaturalny, niezgodny z naturą (9): Mnie ſámemu kátem być/ rzecż nie przyrodzona. RejZwierz 27v; servis ius est imposititium, Wſádzone álbo vſtáwione práwo/ to yeſt nieprzirodzone. Mącz 311a; Wednie ſpáć iż nieprzyrodzono/ przeto niezdrowo SienLek 11; KochAp 9.

nieprzyrodzon komu (1): Kopyta dany bydłu ku obronie, ale cżłowiek ma ręcze ktorymi ſie broni przeto kopyt nie potrzebuie, ani też paznochtow długich dla drapania w obronie, gdyż to iemu nie przyrodzono. GlabGad F3v.

Wyrażenia: »nieprzyrodzona chęć« = nadpobudliwość płciowa (1): Nieprzyrodzoną chęć ledas cżego niewiaſtam chciwem odeymuie FalZioł III 19d.

»nieczystości nieprzyrodzone« = wypryski na skórze (1): liſzaie y inſze niecżyſthoſci nie przyrodzone z ciała ſpądza. FalZioł III 41c.

»ogień nieprzyrodzony« = gorączka (1): Takieſz też otręby [w urynie] ſą ziarnka otrębam podobne/ ktore takieſz w febrze. Znamionuią od wſzytkiego ciała odriwać ſie/ dla gorączoſci ognia nieprzyrodzonego. FalZioł V 11.

Szereg: »zły a nieprzyrodzony« (1): Iako gdy krew będzie poruſzona złemi á nie przyrodzonemi wilkoſciami: cżyſci ią á precż z ciała wypądza/ iako gdy kolera/ albo flegma/ albo też melankolija przemnaża ſię á cżiſtą krew zaniecżyſcia FalZioł *7v.
2. Nie będący wytworem natury, sztucznie zrobiony przez człowieka; manu factus Cn (1): Offucia, a fuca fallaciae dicuntur, Zdrádá/ przipráwá niepewna/ nieprzirodzona fárbá. Mącz 261b.

Synonimy. 1. niesłuszny; 2. czyniony.

Cf PRZYRODZONY

JB