[zaloguj się]
[pdf]

ROZCINAĆ (18) vb impf

rozcinać (18), [rozścinać].

roś- (12), roſ- (4), roz- (2).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf rozcinać
indicativus
praes
sg pl
1 rozcinåm
3 rozcinå rozcinają
praet
sg pl
2 m -ś rozcinåł m pers -ście rozcinali
3 m rozcinåł m pers rozcinali
imperativus
sg
2 rozcinåj
impersonalis
praet rozcinåno
con by rozcinåno

inf rozcinać (1). ◊ praes 1 sg rozcinåm (5). ◊ 3 sg rozcinå (2). ◊ 3 pl rozcinają (2). ◊ praet 2 sg m -ś rozcinåł (1). ◊ 3 sg m rozcinåł (2). ◊ 2 pl m pers -ście rozcinali (1). ◊ 3 pl m pers rozcinali (1). ◊ imp 2 sg rozcinåj (1). ◊ impers praet rozcinåno (1). ◊ con by rozcinåno (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Przecinać na co najmniej dwie części; dissecare Mącz, Cn; dividere, laniare PolAnt; disputare, distruncare, secare Mącz; concidere Calep; discindere, secare in frusta a. in partes Cn (9): Disputo, Roſcinam/ rozſiekuyę Mącz 333b, 377b, c, 467b; Calep 231a; [Rozſćinam/ Disseco, in frusta seco. Volck Yyy].

rozcinać co (3): Wźiął thedy wſzytko to [zwierzęta] y rośćiął ná poły [...]/ Sámych thylko ptakow nie rośćinał. BibRadz Gen 15/10.Cf rozcinać co na co; Zwrot.

rozcinać co na co [= aby coś wykonać z części] (1): Basanites, Lapis ex quo fiunt cotes, Kámień który roścynayą na osly. Mącz 23c.

Zwrot: »[co] na sztuki rozcinać« (1): Poſyłałem do was sługi moie proroki ktoreśćie wy poimawſzy pomordowáli/ y ćiáłá ich ná ſztuki rośćináli [laniastis corpora eorum] BudBib 4.Esdr 1/32.
Przen (1):
Zwrot: »[co] na poły rozcinać« (1): iáko ſie przed tem okázowáłá krolewſká możnoſć twoiá [Boże] kiedyś nápoły ſrogoſći morſkie roſćinął [!] RejPs 108v.
2. Zadawać cios czymś ostrym, zwykle bronią sieczną, zwykle też przez całą długość lub szerokość; secare Miech, Modrz [w tym: kogo (6), co (3)] (9):

rozcinać czym (2): Ten to [ryba miecz, tj. miecznik] ribę hakiem, ktori ma pod ſkrzelem: ine riby ſiecże/ orkęty [!] rozcina. FalZioł IV 36a; Wſzitkie ony rzeki ſą tak ribne, iż też Tatarzy ſtoiąc na brzegu ſzablami riby roſcinaią. MiechGlab 26.

a. Zabijać w ten sposób (7): BielKron 76v; RejZwierc 261; [...] mowiąc [jedna z dwóch kobiet rozsądzanych przez Salomona]/ że zchęćią cżęśći ſwey poſtąpi drugiey/ gdyby tylko dźiećięćiá nierośćinano ModrzBaz 89v; SkarJedn 373; Ná on cżás Gottowie/ Wándalowie/ Hunnowie/ [...] mordy wielkie y okrućieńſtwá cżynili: brzemienne rośćináli SkarŻyw [528], 172; [[mieszczanie] wywiódszy panny [...] które trzymały wiarę krześciańską prawdziwie, te panny w polu rozcinali Kaz 95].

W połączeniu szeregowym (1): [wierni chrześcijanie] ćierpieli pośmiewiſká/ bićia/ więźięnia/ y ćiemnice/ kámionowánie: rośćinano ie/ mordowano ie ReszPrz 25.

Synonimy: 1. rozrzezować, rozrzynać.

Formacje współrdzenne cf CIĄĆ.

Cf ROZCINANIE, [ROZCINANY]

KW, ~(LWil)