[zaloguj się]
[pdf]

NIEWIERNIE (23) av

W pisowni łącznej (21), w rozłącznej (2).

Wszystkie e jasne.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. wierny.

Nie tak jak być powinno, nierzetelnie, nieuczciwie, zdradziecko; infideliter Calep, JanStat, Cn; malitiose Mącz; perfide, perfidiose Cn (23): A żaſz iuż nie naſtały rozliczne chytroſći Zadny ſie nie zachowa ſtale w ſwym vrzędzie [...] Ieden z drugim niewiernie każdy ſobie gali Więcz każdy ſwoie ſprawy by na gorſze chwali RejJóz I; Rem alicuius malitiose gerere, Niewiernie cziyę rzecz ſpráwowáć. Mącz 144d; Iuż tám naydzie ony ſrogie dekretá ná ty wſzytki ktorzy nie wiernie ſtoią przy Pánu ſwoim/ á żywą w złośćiwym żywocie ſwoim. RejPos 164, 208v marg; Calep 533a; A ieſli/ czego Boże vchoway/ niewiernie vrząd ſwóy ſpráwowáć będźie: tedy karan bydź ma. SarnStat 574.

W połączeniach szeregowych (3): á zdrádliwie/ á łotrowſkie/ á niewiernie obchodziſz ſie z nim s tákim Pánem ſwym/ ſzukáiąc ſobie inych pánow/ przyſtawáiąc do nich/ cżyniąc im poſłuſzeńſtwo RejPos 74v; żeby Król Iego M. y káżdy mógł porozumieć/ iż pilnie czynił pilność w tym/ áby pieniądze Królewſkié próznie/ niewiernie/ y vtrátnie/ nie były ſzáfowáné. SarnStat 336 [idem] 411.

W przeciwstawieniu: »wiernie ... niewiernie« (1): A by nie iego figle nie znáćby żadnego. Kto wiernie kto niewiernie s Pánem ſie obchodzi RejWiz 136.

Zwroty: »niewiernie się ([z kim]) obchodzić« = zdradzać kogoś, sprzeniewierzać się komuś (7): LubPs T5v marg; RejWiz 136; Gdy ſię zemną będźiećie niewiernie obchodźić/ [Vos praevaricabimini]/ thedy ia was roſproſzę miedzy narody BibRadz 2.Esdr 1/8, Is 48/8; Frustra habere aliquem, Mamić kim/ Nie wiernie ſie obchodźić. Mącz 138b; RejAp 192v; RejPos 74v.

»niewiernie służyć« (1): RejJóz H4 cf »pod pokrywką a niewiernie«.

»niewiernie trwać [komu]« = nie dochować wierności komu, zdradzać kogo (1): A to bęndze waſz Pan prawy [...] A kto by mu niewiernie trfał Sczeptrum Krolewſkié iemu dał Abych go ſtarł yako racził Kogo bendze winnem baćził RejKup Zv.

»niewiernie się zachować« [w tymi komu (1), przeciw komu (1)] (3): ieſli byśię wtych rzeczach ktore śię chfáły pańſkiéi dotyczą/ poknął [!]/ abo na czyie grozy abo obietnice i namowy/ niewiernie śię przeciwko panu i práwdzie iego zachował MurzHist M2; RejPos 193; SkarJedn 214.

Szeregi: »fałecznie a niewiernie« (1): A iákie záſię ſproſne przezwiſká/ przeklęctwá/ y rozlicżne ſtráchy/ opowiáda fáłecżnikom á náiemnikom/ kthorzy fáłecżnie á niewiernie páſą tę ſwiętą trzodę iego/ dla pożytków ſwoich. RejPos 125.

»niewiernie i niesprawiedliwie« (1): A ieſli więc niewiernie y nieſprawiedliwie Oddał/ co w boiu doſtał y ná krwáwym żniwie: Przypłacał tego dobrze y zá to ſię wſtydźił KlonWor 17.

»pod pokrywką a niewiernie« (1): Iakos ty mnię pod pokrywką a niewiernie służył Zapomniawſzy moiey łaski ktoreyż hoynie vżył Czo ieſt ſproſny grzech v boga ſnadz y v wſzech ludzy Kiedy kto piękną poſtawą zdradnie kogo łudzy RejJóz H4.

»źle a niewiernie« (3): iż ſłyſzę nędzniku o thobye iż mi ſie złe á niewiernie záchowuieſz w tych ſpráwach twoich. RejPos 193; iż ieſlim ktorego oſzukał abo obfáłſzował/ á złe á niewiernie cżegomkolwiek od kogo nábył/ wrócę we cżworokroć. RejPos 351v; Poſłowie oni Papieſcy zle ſię á nie wiernie záchowáli SkarJedn 214.

Synonimy: nieprawie, niesłusznie, niesprawiedliwie, niestale, nieuczciwie, źle.

Cf WIERNIE

IM