[zaloguj się]
[pdf]

NIEUCZCIWIE (14) av

nieuczciwie (9), nieutciwie (3), nieućciwie (2); nieuczciwie OrzRozm, Mącz (2), GórnDworz, ModrzBaz, CzechEp, SkarKaz; nieutciwie KromRozm I, GroicPorz (2); nieućciwie KrowObr; nieuczciwie : nieućciwie BielKron (2:1).

W pisowni łącznej (12), w rozłącznej (2).

Pierwsze e jasne; końcowe e prawdopodobnie jasne (tak zwykle w -e, tak też Cn).

Sł stp, Cn notuje, Linde brak.

Niegodnie, wbrew ustalonym obyczajom; irreverenter Mącz, Cn; indignis modis Cn (14): Synowie Heli nieucżćiwie ſie záchowáli przy domie Bożym/ s cżego ie ociec łágodnie karał. BielKron 62v; Irreverenter, Nievczćiwie nieobyczáynie/ z proſtá. Mącz 479d.
Wyrażenie: »najmniej nieuczciwie« (1): Boże vchoway by był miał ieden drugiemu w on cżás co przykrego powiedzieć/ ábo iáko naimniey nieucżćiwie záchowáć ſie przećiwko białeygłowie GórnDworz H7v.
Szeregi: »nieobyczajnie, nieutciwie« (1): ieſlibym kogo obaczył v Sądu nieobyczáynie/ nieutćiwie/ á nie wedle práwá/ y iákimkolwiek obyczáiem/ nie przyſtoynie ſye záchowuiącego/ ták przećiw ſtronie iáko przećiw Sądowi GroicPorz g3v.

»nieutciwie a nieporządnie, tak jako się godzi« (1): y winámi ná to vłożonymi karzą káżdego/ ktoby ſye nieutćiwie á nieporządnie ták iáko ſye godźi ſpráwował GroicPorz i4v.

a. Bez poszanowania; obelżywie, uwłaczająco, grubiańsko (3): Po ołtarzách nievczćiwie depcą/ y ine y ſámym domom ſzlácheckim y ludzkim nieprzyſtoyne poſtępki záczynáią. SkarKaz 456b.

W połączeniu szeregowym (1): Ná które [ustawy i zwyczaje kościelne] ſye oni śmyele/ nye vtćiwye/ á bez wſſelkyego wſtydu y boyáźni Bożey tárgáyą. A ták zelżyli y obrzydźili ludźyom wſſyſtek obrząd koſćyelny KromRozm I O.

Szereg: »nieprzystojnie i nieuczciwie« (1): żebyż piorem y gębą tárgáć ſię miał nieprzyſtoynie y nieucżćiwie/ ná Páná y odkupićielá moiego CzechEp 73.
b. Niemoralnie, nieobyczajnie, bezwstydnie; inhoneste Mącz, Cn (6): KrowObr A3v; vcżynił [Noe] wielkie gody ná których ſie ſam vpił y vſnął/ iáko martwy leżał bez zákrycia nieucżćiwie. BielKron 6; Ktoby to wysłowił/ co ći broią rozśiadſzy ſię po fali káżdy z ſwoią/ gdy po komorách y po komnátách biegáią/ y tám y ſám chodzą/ gráią/ y nieucżćiwie ſię dotykáią [reditur, lusitatur, palpatur]? ModrzBaz 54v.

W przeciwstawieniu: »nieuczciwie ... uczciwie« (1): Inhoneste optavit parare hic divitias, potius quam in patria honeste pauper vivere, Woláłá ſie tu nieucżćiwie bogáćić/ Niżli domá vczćiwie w vboſtwie żić. Mącz 266d.

Szeregi: »marnie a nieuczciwie« (1): A ták gdyż Kśięża/ [...] márnie á nieucżćiwie bes Małżeńſtwá w Polſzce żywią/ gwałcą przednieyſzy grunt Korony Polſkiey OrzRozm H3v.

»sprosnie a nieućciwie« (1): powiadał też w Argentoraćie więtſzą połowicę kápłánow/ ták ſproſnie á nie vććiwie żyć zniewiáſtámi/ gorzey niż chłopi kárcżemni/ ſkąd zły przykład á pogorſzenie z ſiebie dáią BielKron 201.

Synonimy: nieobyczajnie, nieprzystojnie; a. grubie, sprosnie, sromotnie; b. sprosnie, sromotnie, wszetecznie.

Cf NIEUCZLIWIE, UCZCIWIE

KK