[zaloguj się]
[pdf]

OBA (1103) nm

o oraz a jasne (w tym w a 7 r. błędne znakowanie).

Fleksja
du
G obu, obuch
L obu
inne formy
du N m pers - oba, obaj; du N m an - oba; du N subst m - oba; du N subst f - obie; du N subst n - obie; pl N m pers i f - oba; du D m - obiema, oboma, obienam; du D f - obiema, obu; du D n - obiema; du D m i f - obiema; du A m pers - obu, oba; du A subst m - oba; - obie; du A subst n - obi(e); du A f zamiast L f - obi(e); du I - obiema

N m pers oba (188), obaj (3); oba : obaj LibMal (1: 1), ActReg (2:1), SarnStat (7:1); ~ -aj (1), -(a)j (2). m an oba (3). subst m oba (16). f obie (68). n obie (8). m pers i f łącznie oba ‘oboje’ (6) BierEz, OpecŻyw, RejKup, RejWiz, HistRzym, CzechRozm. ◊ G m f n obu (330), obuch (1); obu : obuch ZapKościer (4:1). ◊ D m obiema (83), oboma (1) OrzRozm, obienam (1) ActReg; ~ -e- (23), -é- (4), -(e)- (57); -e- : -é- SarnStat (2:4). f obiema (11), obu (1) OpecŻyw; ~ -e- (3), -(e)- (8). n obiema (3); -e-(1), -(e)- (2). m i f łącznie obiema ‘obojgu’ (4); -e- (1), -(e)- (3). ◊ A m pers obu (29), oba (17); -u OpecŻyw, BielŻyw, RejKup, Leop (3), KochZuz, OrzQuin, GórnDworz (2), KochMon, HistHel, SkarŻyw (2), KochSz (3), CiekPotr, PaxLiz, SkarKazSej; -a SienLek, BielSpr (4), BudNT, KochPhaen, SarnStat, CiekPotr, RybWit:, -u : -a BielKron (7:4), HistRzym (1:2), BudBib (1:1).subst m oba (13). f obie (141); -e (14), -(e) (127). n obi(e) (17). ◊ A f zamiast L f obi(e) (1) RejAp 187v. ◊ I m f n obiema (89); -e- (8), -é- (1), -(e)- (80); -e- : -é- PudłFr (1:1); -a (80), -å (1) BudBib, -(a) (8). ◊ L m n f obu (70).

Składania orzeczenia: oba (kto, co) są byli, obie (kto, co) są były (228), oba (kto, co) bylasta, będziewa, bychwa była (28); oba bylasta BielKom, LeovPrzep, GórnDworz, KochPs, GórnRozm; oba, obie są: oba byłasta BierEz (4:2), OpecŻyw (2:1), BielŻyw (4:1), RejJóz (2:2), RejKup (7:4), RejWiz (6:2), RejZwierz (3:2), BielKron (43:2), Mącz (3:1), RejZwierc (5:1), BudBib (7:2), PaprPan (10:1), ModrzBaz (10:1), PudłFr (1:1).

Składania przy dawki w N : oba ci oni (kto) (5); oba te (co) SarnStat (2), oba ony (co) (1) BielKron; te obie (co) (3) Leop, ModrzBaz, ZapKościer, ty obie (co) (3) LubPs, BielKron, Mącz.

Zawsze w składni zgody; w tym z rzeczownikiem lub zaimkiem w pl (471), z rzeczownikiem lub zaimkiem w du (212).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Liczebnik zbiorowy używany na oznaczenie dwóch elementów (osób, zwierząt lub rzeczy tego samego lub różnych rodzajów); jeden i drugi; uterque Vulg, Mącz, Modrz, Calag, Calep, JanStat, Cn; ambo Vulg, Mącz, Calep, Cn (1103):

Poza związkami z rzeczownikiem (335): MetrKor 40/820; Ktora lepſzy owoc dawa/ Ogrodnik to rozeznawa: Aleć was obie miłuie/ Y iednáko opátruie. BierEz L4v, B2, D3, P, R, R2 (8); aby ſie oba weſelili/ ij ten tzo ſieie/ ij ten ien żnie. OpecŻyw 50v, 28, 139v, 150v, [155], 158v, 187, PatKaz III 123v; FalZioł I 9d, IV 3c, V 34; BielŻyw 7, 31, 161; Tak też moc wzroku gdy ſie z obu ocżu do iednego zbierze, pewniey rozeznawa y lepiej obacża niżli obiema. GlabGad B5v; LibMal 1543/69v, 1554/183v; RejRozpr E2; Lecz iż mądrzy gdy dwie rzecży a obie złe bacżą Tey ſie zawżdy czo mniey ſzkodzy wżdy ſie dzierzeć racżą. RejJóz F6, D6, F2, G2v, Iv, Kv, O4v; RejRozm 403; Niechać thu zoſtaną oba Kyedy ſye tak pobłáznili RejKup n5v, d6v, d7v, i2v, p7, q2v (9); KromRozm I M3v; KromRozm III C6v, I2v, P7v; BielKom E2v; GliczKsiąż C5v; RejWiz 23v, 39v, 55v, 61, 111 (8); ſzczęſliwſſego nád obu ſądziłem [et feliciorem utroque iudicavi] tego co áni ſie ieſſcze národził Leop Eccle 4/2, Gen 21/27, Iudic 19/24, 1.Reg 20/12, Prov 22/2, Eccli 20/27 (11); UstPraw D3v, G4v, H, H4, I2; Obu [starców] miłość opętáłá/ y niebácżna ſpráwá. KochZuz A2v, A2v; RejZwierz 11v, 12, 13, 21v, 136v, 138; Y przedſię ſzli obá ſpołu. BibRadz Gen 22/8, Gen 3/7, 22/6, 40 arg, Iudic 19/6, Zach 6/13; OrzRozm P2v; obá z gościem wywiedli żonę onego Lewity BielKron 52v, 3, 10, I2v, 16v, 61v (45); Vtriquae data petendi quod velit potestate, Dozwoliwſzy obiemá áby prośili oczby yedno chcieli. Mącz 430d, 110c, 222a, 353a, b; OrzQuin Y, Aa5; SarnUzn C7v, F2v, H2; (marg) Sálétrá: to ieſt ſól z nitrą. (...) przeto ią látinowie zową Salnitrum, obie weſpoł miánuiąe SienLek Vuu3v, 186v; LeovPrzep H2; Duch ſwięty opowieda/ co zá ſtan ieſt tey beſtiey/ y kto ná niey ſiedzi/ y co ſie z obiemá ná dokońcżeniu ſtánie. RejAp 139v; GórnDworz V7, Aa [2 r.]; kąty któré ſą między tymi równymi ſtronámi/ ſą téż równé: abowiém obá proſté ſą GrzepGeom G2, C3v, F, G3, G3v; HistRzym 21v, 27, 67, 74, 79, 80 (9); A gdy obádwá nie mieli mu cżym zápłáćić/ odpuśćił obiemá. RejPos 308, 47, 163, 227, 290 marg, 310v; BiałKat b2v, 183v, 251; BielSat B3v; gdy lat doroſły wydał zá mąż obie HistLan A3, A4, D3v; KuczbKat 145; gdy Doktor chorego lecży/ tho iuż obiemá dobrodzieyſtwo pożytecżne/ y Doktorowi bo pieniądze bierze/ y choremu bo zdrowie bierze. RejZwierc 94v, 95, 97, 105, 137v, 210v (9); do Turkow ſie vćiekł o pomoc/ á gdy ſie nabárźiey wyćiągnęli obá/ Turcy wźięli śmiałość/ rzućili ſie do Węgier BielSpr 57; KochMon 26 [2 r.], 31; znáć że ſie Márek po tym Páwłowym ſkarániu bárzo był popráwil [!]: ále cżynili obá [...] co ſie im naylepiey zdáło. WujJud 128v, 178v; Gdy ieden buduie á drugi pſuie/ coſz zá pożytek obá máią/ iedno próżną pracą? BudBib Eccli 34/25, Gen 21/27, 31, 22/6, 27/9, 12 (13); HistHel B3v, D3v; Strum B3; BudNT Luc 7/42; Nie wſtydał ſie też żony ſwey iáko y oná iego: choćiaſz obá byli nagimi. CzechRozm 88v, 40v, 89, 149v [2 r.], 159v, 219, 253v; MIeycieſz obá ná piecży zacnych przodkow dzyeie/ Proſzę niech ſie tu z moich wirſzow nikt nie ſmieie. PaprPan Cc4, Dv, F2v, H4 [2 r.], M2v, O4v (12); Obá [Władzislaw i Ludwik] woynę z Turki wiedli [utroque bella gesta sunt cum Turcis] ModrzBaz 127v, 60v, 70v [4 r.], 88 [3 r.], 89v, 90 (13); Cżym rożny rzezány obraz od malowanego/ niewiem: iáko tu drewno/ ták tám farbá. A obiema koniec ieſt/ áby znácżeły żywe oſoby. SkarJedn 237, 279, 344; Ieſli ią damy zá iákiego bogátego y zacnego/ á złych obycżáiow cżłeká: vdręcży nam corkę náſzę/ y ſámi zobu poćiechy mieć niebędziem SkarŻyw 103, 30, 188, 252, 332, 444 (11); ZapKościer 1587/71; StryjKron 350; CzechEp 144, 256, 287 [2 r.], 339; KochJez A4; KochEpit A3v; Napirwey loſy (chocia na tym máłe) Rzućić o przodek obiemá ſie zdáło. KochSz A4v, A2v [5 r.], B2v, B4v [2 r.], C, C2 [2 r.]; WerKaz 303; KochPam 82; Day Boże/ by iednáko miłość w obu trwáłá PudłFr 51, 76; BielRozm 13; GórnRozm B4; Przypuscił mię ad colloquium im p⟨raese⟩ntia/ administratoris Obienam tedy zalecił mutuam benevolentiam et amicitiae ac vicinitatis colendae studium imieniem Kr. IM. ActReg 180, 64, 128, 155, 182; Złodźiey mądry dłużey trwa niż niedbáły: wſzákoż oba vpádną GostGosp 20; GórnTroas 46, 58; Oycá poznáć niebieſkiego/ Rácż nam dáć y Syná iego: Y ćiebie Duchá świętego/ Od obu pochodzącego. LatHar 37, 559; WujNT Luc 7/42, Ioann 20/4, s. 447, 462; máią ſie obá [hetman koronny i hetman Wielkiego Księstwa Litewskiego] o obronie téy prowinciiéy/ y zádźierżeniu iéy przy ſpólnéy Rzeczypoſpo. oboygá narodu znáſzáć/ káżdy władze ſwéy nád ludźmi ſwégo narodu vżywáiąc. SarnStat 426, 75, 426, 1140, 1163, 1202 (11); Ślepy ślepego nie dobrze poprowádźi/ obá w doł wpadną SkarKaz 279b, 240a, 387a; CiekPotr 3; CzahTr Ev; PaxLiz Ev; zle ręce gdy iedná chorá, obie zdrowe być máią. SkarKazSej 669b, 662a [2 r.], 698b; Obá potrzebni (biádá mnie ná świećie) Y pan y kmiećie. KlonFlis C4, D2, G4 [2 r.]; SkorWinsz A3v; SapEpit B4; KlonWor 15, **2v [2 r.], 51, 52 [2 r.], 69; SzarzRyt D3.

Z orzeczeniem w du (29): [lew] ná wiecżerzą go [byka] pozwał. [...] Mamći báráná tłuſtego/ Sniewá go obá wſzytkiego. BierEz K4, A3; OpecŻyw 32; BielŻyw 75; RejJóz C7, P8v; RejKup d7v, n5v, p8v, q2; BielKom G4v; RejWiz 65, 75v; RejZwierz 8v, 41; przyſzły dwie niewieście ná ſąd przed krolá Sálomoná/ mowiąc iedná z nich: Mieſzkáłázwá ſámá (krolu miły) w iednym domu obie ſpołu BielKron 76v, 175; Mącz 509b; OrzQuin Tv; Powiádaſz s podźiwienim miły czytelniku/ iákobyſwá ſye tu obá s Cypryanem niezgadzáłá LeovPrzep H2v; GórnDworz E4v; RejZwierc 92; A to znákiem tobie (będzie) co przyidzie ná dwá ſyny ſwoie ná Choſniego y Pincháſa/ iednego dniá vmrzetá obá. BudBib 1.Reg 2/34, 4.Reg 2/6; PaprPan D2; ModrzBaz 64v; Obáſwá ſwych táiemnic ſobie ſye zwiérzáłá KochPs 81; W zaiem być matá obá wierni ſobie. PudłFr 48; WLOCH. Coż ty wżdy Wolnością zowieſz? Zebyſmy nie mówili o rżeczy ktorey obá nieznawá? GórnRozm A3.

Z rzeczownikim lub zaimkiem w du (212): OpecŻyw 147, [155]; Dziewiąta przycżyna cięſzkiego rodzenia, dla nieſluſznego dziecięcia z żywota wychodzenia/ á to iże obiema nogama [...] wychodzi FalZioł V 17c, IV 36v; Seneca [...] roſkazał Tobie obie żyle zaciąć mediany á krwi dał iſć aż do ſmierci BielŻyw 143, 15; Tak też moc wzroku gdy ſie z obu ocżu do iednego zbierze, pewniey rozeznawa y lepiej obacża niżeli obiema. GlabGad B5v; [Salomon wstąpił na garniec mleka] y padł by był by ſie był obiemá rękomá niezáchwaćił. March2 D4; MiechGlab 11; RejKup v4, Ddv; A nye tylko ty vrzędy ktore tu Páweł ná obu mjeyſcu ſpomina/ Kryſtus przez ápoſtoły koſcyołowi dał KromRozm III H; ybogi młodzyeniec znowu ſie przelęknął Aż witáiąc ná obie kolenie przyklęknął. RejWiz 32v, 126; lepieyći tobie o iednym oku wniść do żywothá (wiecżnego) niż máiąc obie ocży [quam duos oculos habentem] odeſlánym być do ogniá wiecżnego. Leop Matth 18/9, Mar 9/44; RejZwierz 113v; głodem ſtrapione obie woyſce będąc/ ruſzyli ſie precż/ Albrecht do Prági/ Polacy do Taboru. BielKron 388v, 31v, 96v, 146, 280, 314v (14); Nihil nostra interest, Nie namá do tego obiemá Mącz 430a, 167c, 509d, 511a; SienLek 168v; GórnDworz Tv; HistRzym 16v, 95v, 114v; RejPos 265v, 329; Gdy ſpráwiſz woyſko ná cżterzy gráni/ ruſz obie ſkrzydle thwoie iezdne BielSpr 21 v; BudBib Ex 30/4, 2.Reg 9/13; Strum C3; BudNT przedm cv; SkarŻyw 595; KochJez B3v; KarnNap B4; SkarŻywBog 357; KochFr 18; KochSz C2; ReszPrz 70; WerGośc 253; BielSen 8; ArtKanc F14v; GrochKal 8; GórnTroas 37; Lzą ſię zmieniły/ me źrzenice obie GrabowSet H2v, N2v; WujNT Mar 9/45, 47; JanNKar F2v; SkarKaz )(2v; CiekPotr 35, 37; Otoż ia obie ręce dawam pánu mému GosłCast 20; Ale gdy przyidźie przećiw wodźie płynąć/ Potrzebá żagle wydęte rozwinąć/ Záżywáć cżáſu poki wiátr po tobie Dmie w pole obie. KlonFlis E4v; GrabowSet H3.

W charakterystycznych połączeniach: obie kolenie (2), nodze (10) oczy (10), uszy (5), zrzenice (3).

Przysłowia: Boby to było nieco innego iedno chćieć záraz dwiema Pánom ſłużyć/ y ná obie nodze chramáćCzechRozm 241.

Ze oto ia przywiodę złe rzeczy ná Ieruzálem y ná pokolenie Iudá: iż kto ie kolwiek vſlyſzy/ zápiſzczy mu w obu vſſu [tinniant ambae aures]. Leop 4.Reg 21/12; BielKron 62v.

Zwroty: »obu uszu nie dawać« = być bezstronnym (1): [Aleksander Macedoński] żadnemu oſkarżáiącemu obu vſzu niedawał [qui nemini delatorum utramque sed unam tantum aurem pandebat]/ [...] á ſam potym iákoby będąc miedzy dwiemá vſzymá śrzedni/ wyrok czynił. ModrzBaz 21.

»mowić (a. rozbierać, a. uważyć itp.) na obie stronie« [szyk zmienny] (11): Sam o ſobie na obie ſthronie miernie mówić maſz, bo będzieſzli ſie chwalić nicżm [!] nie będzieſz będzieſzli ſie ganił, błaznem zoſtanieſz. BielŻyw 88; Krol z rádámi ſwymi tę rzecż rozbierał ná obie ſtronieBielKron 406, 107v, 108, 205v; Movere calculos in utramque partem, Nieyáką rzecz no [!] obie ſtronie vważyć. Mącz 233d, 89b, 333b, 388a; ActReg 134, 136.

»obu ręku potrzebować« = wymagać całkowitego poświęcenia się (1): rozdwoionymi będąc [...] dobrze vrzędu ſwego duchownego/ ktory obu ręku potrzebuie/ odpráwowáć nie mogą.SkarJedn 358.

»na obie stronie [= dwuznacznie] rozumieć, rozumiano« (1:1): Amphibolus, Niepewny co może być ná obie ſtronie rozumiano. Mącz 8a, 9b.

»słuchać uszyma obiema [= pilnie]« (1): ośieł [...] ſłuchał vſzymá/ Pilnie moich ſłow obiemá. BierEz Q3.

»wznieść, ściągnąć ręce obie« [szyk zmienny] (3:3): Wſweij ćieſkoſczy/ jedno wtobie Wſnoſſe panie ręczę obie RejKup p3v, r5v, Dd; GrabowSet E4; padł ná koláná/ á ku niebu obie Ręce śćiągnął do ſwego Bogá GosłCast 74, 20.

Wyrażenia: »oba końca« (13): March1 A4; RejWiz 31; BielKron 33; ná ogień włoż drewno láſkowe ſurowe/ á onę miazgę zbieray ktora z obu końcu poćiecze/ tymże dźiąſłá pomázuy SienLek 78, 157v; BielSpr 61v, 74; chceſzli obáczyć ieſli wagá ſpráwiedliwa/ Léy wodę w ón żłobek/ podnóśże ſzróbámi że wodá w obu kóńcu równo ſtánie Strum C3, B2, C3, C4; KochPhaen 2; A ktoryż żołądek to [pijaństwo] wytrzyma? [...] by był niewiem iáki/ muśi cżáſem obiemá końcomá vlewáć. WerGośc 226.

»pod obiema osoboma« [o Eucharystii] (4): KromRozm I G3; A iż mię teſz pytaſz/ ábym ći vkazał gdzie Pan Kryſtus proſthym ludziom pod obiemá oſobomá ćiáło y krew ſwą rozdáwáł KrowObr 201v, 200v; WujJud 178v.

»na obie ręce gotowy« (1): Bacżmy iáko ten Aod ná obie ręce gotowy/ y wſzcżeśćiu wedle Apoſtołá/ y wnieſzcześćiu vmieymy pokus nieprzyiaćielſkich vchodzić SkarŻyw 560.

»obie pełne ręce« (1): Lepſzać ieſt garść z odpocżynienim/ niż obie pełne ręce s pracą á trapienim duſze. BielKron 80.

»obie stronie« [w tym: na obie stronie (47). po obie stronie (1)] = in duas partes Vulg (49): BartBydg 168; FalZioł V 33v; Atila [...] widział kraſnego męża w duchownim odzieniu ſtoiącego/ ktory trzymaiąc miecż w ręku na obie ſtronie barzo oſtry, groził mu ſmiercią MiechGlab 57; BielKom nlb 3; Leop 3. Reg 18/21; BielKron 27v; Frontatus. cioſáne kámienie które ná obie ſtronie muru przechodzą Mącz 137c, 8a [2 r.], 9b [2 r.], 25b, 142d, 266a (10); SarnUzn D7; RejAp C4, C6v, 23v, 24 [2 r.], 25 (10); GrzepGeom D3v; SkarŻyw 4, 538; KochPhaen 4; dziurę daſz vczynić w żłobie/ coby ſye nią chłop ná obie ſtrónie od kóńca do kóńca wyciſnął Strum G; KochJez A2v; ABy ná obie ſtronie około Gléytowéy przeſpiecznośći [...] było obwárowano SarnStat 157; PowodPr 40; CzahTr 13; KlonWor 71. Cf »mowić (a. rozbierać, a. uważyć) na obie stronie«, »na obie stronie rozumieć, rozumiano«.

»obie stronie« [o uczestnikach układów, zatargów i sporów] [szyk 55:2] (57): wedlvg sprawiedlywey rzeczi na obie ſtronie niechbi granycze bili położone LibLeg 11/83v, 6/79 [2 r.], 160 [2 r.], 10/66, 92v, 113v (21); rzeczy vyssey opisane y vmovione y vyednane maią dzierzecz myędzy sobą obye stronye ZapWar 1550 nr 2655, 1550 nr 2655; MetrKor 34/134v; A gdy ſie obie ſtronie zeſzły, biły ſie od zaiutrza aż do wiecżora BielŻyw 152, 159; Roſkazał tedy Ceſarz/ áby przeſthał woiowáć/ á przed nim obie ſtronie ſtanęły ku dekretowi. BielKron 235, 61v, 131, 192v, 203 [2 r.], 217 (13); Arbiter, Sędzia álbo yednacz ná którego ſie obie ſtronie dobrowolnie zdawáyą Mącz 14a, 157c, 173a, 281b; CzechRozm 248; ZapKościer 1580/6, 8, 1582/29v; GórnRozm Ev; Chćiał/ áby obie ſtronie trwáły W ſwych gránicách ZawJeft 12; ActReg 167; Compromissarius – Roziemca, ktorego ſobie dobrowolnie obieſtronie, wibieraią Calep 229b, 970b; obie ſtronie máią to vczynić y ſpráwić okrom zdrády y chytrośći: áby Rádni Pánowie z ſtron ziecháli ſie SarnStat 1115, 149, 856, 1073 marg, 1165.

»na obie stronie« = na wylot, na wskroś (4): [bociany] Stanu theż małżeńſkiego miedzi ſobą pilno ſtrzegą/ bo gdy by mu ſamicza do inſzego vſtąpiła/ tedy ſamiecz pocżuwſzy to gdy przyleci. Noſem ią na obie ſtronie przebija FalZioł IV 20c; popadłá go [Aleksandra] tháka niemoc iż wſzytki wnętrznośći z niego wypłynęły/ ták iż go było ná obie ſtronie przeźrzeċ. BielKron 155, 75; SkarŻyw 373.

Z rzeczownikiem lub zaimkiem w pl (471): OpecŻyw 52; FalZioł V 22a, 59; iedna niewiaſta od dwu goſciow pieniądze przyięła, aby ie im ſchouała, tak abi im ie zaſię obiema wrociła. BielŻyw 59; RejRozpr H2; RejJóz O5; RejKup h7v, z2, t7; proś Bogá/ by nam obyemá łáſki fwey vżyczyć raczył KromRozm I P3; MurzNT 131; KromRozm III I2, P7v; LubPs Q4 marg; A dziwni to ná ſwiecie ſą obá miſtrzowie RejWiz 26v; Krol Iſráelſki [...] nábudował ołtarzow wſſemu rycerſtwu niebieſkiemu (Gwiazdam/ Słońcu/ y Mieſiącowi)/ w obu ſieniach kośćiołá Pańſkiego [in duobus atriis templi Domini] Leop 4.Reg 21/5, Gen 41/26, Matth 18/8; KochZuz A4; Ano ſie w obu mieſzkoch/ iuż puſtki zálągły. RejZwierz 136, 22v; Oni obá ſtárcy ſą podani ná śmierć. BibRadz Dan 13 arg, Gen 9/23, 40/5, Ex 39/18, Deut 9/15, 23/18; Wykonawſzy Włádziſław Krol Czeſki y Węgierſki ná obu kroleſtwách lat czterdzieśći y cżtherzy vmárł w Budzyniu BielKron 328; Krol Zygmunt [...] do litwy ſie wyprawił z obiemá krolewnámi BielKron 415v, 30 [2 r.], 52, 52v, 59, 124 (22); Bo ty obie ziemie Dalmate y Illirici máyą słowácki yęzyk Mącz 192c, 182d, 510a; SarnUzn C5v [2 r.]; v látinów foemina, thák dźiewkę iáko y niewiáſtę známienuie: my Polacy/ ná tho mieyſce inégo przezwiſká niemamy/ ktoréby obiemá ſtanom przyſtało/ iáko ſámicá SienLek Ttt, 146v; GrzepGeom K3, N4v; RejPos 88v, 329, 329v, 332; HistLan D3; Mácedony ktorym więcey duſſał ná obu rogách poſtáwił BielSpr 40v, 21v, 33v, 38v, 40v; BudBib bv, 2.Reg 23/10; BudNT przedm b4v, b7v, Cv, c2 [2 r.], k. Ii8v [2 r.]; CzechRozm 128v, 149v, 150 [2 r.], 151v, 152; Iákoby wtem iáka rozność byłá/ żeby niewiáſty vrzędy trzymáły/ álbo oni ktoremi niewiáſty rządzą/ gdyż te obie rzecży ná ieden ſię gośćiniec ſchodzą [cun idem utrumque consequatur] ModrzBaz 49, [16]v; SkarŻyw 487; ZapKościer 1582/27; obyczáie Lidiyſkie/ y vbiory bárdzo ſie zgadzáią z Egipczykámi/ iákom ſie ſam tym obiemá narodom przypátrzył w Kalcedonie StryjKron 11, 742, 757; KochSz A3, B4, C2; GórnRozm E; KochProp 12; oba Panowie Ociec y Sin barzo poddane mielowali PaprUp C4v, E3; ZawJeft 41; Phil C3; GórnTroas 9; WujNT przedm 7, 17; Teraz té obie prowincię, Italos et Latinos [...] Włoſką źiemią zową JanNKar C, D4; SEymiki Powiatowe/ Pieczętarze pod obiemá pieczęciámi ſpólnie ſkłádáć máią. SarnStat 1202, 5, 120, 204, 425, 426 (28); położę Obie rzeczy ná wagę CiekPotr 17, 24, 37, 41; Obá miecze dáne Piotrowi, iednym ſam władnie/ to ieſt duchownym/ drugim przez króle y pány SkarKazSej 679a; KlonFlis E4; Rad obu ław Raycá/ y Rolnicy/ Y Kupcy/ y wárſtátow wſzelkich Rzemieśnicy. Ze BOG [...] Fortunnym ie vćieſzył Páńſkim przyiáchániem. RybWit B3v, C2.

Zwrot: »strzec obiema nogami« = z całej siły (1): [Zawlocki mówił: jam przed Bogiem stał sprawiedliwie] ſtrzegąc ſłowá ſwego obiemá nogámi á iednym ſercem BielKron 402.
Wyrażenia: »oba końce« (5): A nád tem Napierſnikiem wprawiſz dwie Obrączki złote/ z obu końcow iego [ambos anulos super duabus extremitatibus]. BibRadz Ex 28/23, Ex 39/16, 19; Strum C3; Nie może bydź cnotliwy ten, kogo od źiemie Podnioſą ku niebioſom. bywa to ná trąmie Położnym obiemá końcy ná dwu ſochách. CiekPotr 72.

»pod obiema osobami« [o Eucharystii] (9): SeklWyzn Ev; vkáſz kędy Pan Kryſthus proſthym ludziom pod obiemá oſobámi ćiáło y krew ſwą rozdáwáć roſkazał? KrowObr 203, 202v; Gdy ſie tráfi ktoremu zgrzeſzyć/ pádnie v nog Kápłáńſkich áby go rozgrzeſzył/ da mu pokutę/ y ćiáło Páńſkie pod obiemá oſobámi BielKron 462; LeovPrzep A4; Ale ták rozumieć ty ſłowá/ żeby tu Pan Chriſtus roſkazał dáwáć ludowi poſpolitemu pod obiemá oſobámi: toć ſą twoie wykręty Szátánie WujJud 247, 178v, 179, 247.

»oba rodzicy« (2): BielKron 165; obá rodzicy wzyąwſzy go/ [syna krnąbrnego] przywiodą go do ſtárſzych miáſtá ſwoiego RejPosWstaw [413]v.

»obie strony« [w tym: z obu stron (67), na obu stron, stronach (6), po obu stron, stronach (28)]; uterque Vulg, Mącz, Modrz, JantStat; altrinsecus Vulg; anceps PolAnt [szyk 101:1] (102): po obv ſtronach Dyneſtra [młyny] mamy pobvdowane LibLeg 6/160; FalZioł V 33v, 35; BielŻyw 50; HistAl A4v; yeſt ſlowo Boże żywe y ſkuteczne/ á przenikáyące bárźyey niżli wſſelki myecz z obu ſtron oſtry KromRozm II cv; Dwá też Cherubiny/ ze złotá kowánego vczyniż/ z obu ſtron Vbłagálnie [ex utraque parte oraculi] Leop Ex 25/18, Gen 15/10, Ex 36/11, 29, Luc 23/12, Apoc 22/2; WyprKr 99; Anioł páńſki ſtánął ná drodze miedzy dwiemá winnicomá/ ktore były ogrodzone murem po obu ſtron. BibRadz Num 22/24, Ex 39/4, 7; Moiżeſz/ sſtąpił z gory Syná nioſąc tablice z obu ſtron piſane pálcem Bożym BielKron 34v, 31, 204v, 249v, 270v, 284v (12); GrzegRóżn I3v; Pergula, Ganek [...] z obu ſtrón winem kwieciem liściem obeſzły Mącz 291b, 87d, 215d, 309a, 509d; bąńkę [!] pod brodą poſtáw/ álbo podle czeluści: á choćiaż po obu ſtronách áby to báńki wyćiągnęły SienLek 81, 35v [2 r.], 36v, 165v, 168v; Podle rzeki z obu ſtron vroſtą drzewá owocowe káżdego rodzáiu RejAp 188, 188; dłuża ma być iednáko po obu ſtronách do mierzánia. GrzepGeom I, C4v, D4, Kv; Tenći tho ieſt oſtry miecż co z obu ſtron ſiecże RejPos 357v, 118v; BielSat N; RejZwierc 31; Byli konie z drzewá przypráwione [...] ná ktore vcżyli fie wſiádáć po obu ſtron/ z lewey y s práwey BielSpr 5, 8v, 10v, 17, 20v, 24 [2 r.] (14); Boć inſzy ieſt vrząd przepowiádánia ſłowá Bożego/ á inſzy odpuſzcżania grzechow/ ále z obu ſtron kápłani ſą ſłużebnicy tego to poiednánia z bogiem WujJud 87v; BudNT Apoc 1/16 CzechRozm 263v; Calag 587v; SkarŻyw 59, 212; CzechEp 4; KochSz B; BielSjem 36; KochProp 3, 6, 12; ZawJeft 26; Opisthographus – Papier z obuſtron piſſani. Calep 733b, 56b, 59a, 64a, 131b, 477a, 745b, 1145a; GórnTroas 46; WujNT Act 27/41, Hebr 4/12, Apoc 1/16, 22/2; Dobrá z obu ſtron brzegu ſą rzéce przyległé SarnStat 945, 593, 671, 676, 682, 841, 1176; ná obie Strony nátknione brzegi [drzewami] biegły WitosłLut A3v; KmitaSpit B2v; CzahTr Hv, K4v; KlonFlis G4.

»obie strony« [o uczestnikach układów, zatargów i sporów]; uterque Miech, HistAl, PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat (212): kyedy by kthori czlovyek albo poddany pana szwego zabyl Thedy go mayą vydacz z obv stron LibLeg 6/116, 6/78v [2 r.], 159v [3 r.], 10/61v, 62, 66, 11/183v [2 r.]; Item yeſly by szya tho thako nalyaſlo yſz by kthory nyeſprawyedlywye przyszyangl a zlodzyey naleszyon byl by wyego ymyenyv kthori przyszyagl Thedy then a thaky ma obyema stronoma y szobu stron skoda wſzyczka placzycz MetrKor 34/134v, 34/134v, 135v [8 r.], 40/810, 811 (15); ſędźiowie [...] kázali ſie ijm rozeydź/ zapiſáwſzy z obuſtrón żałoby ij odpowiedźi. ForCnR Ev; bili ſie za XX dni á gdy iuż z obu ſtron ludzi wielkoſć leżało, zawołał Alexander na krola Porra BielŻyw 159, 159; MiechGlab 11; RejPs 116; takove odezvy od Xiązeczia Pruskiego Commisſarze zobv ſtron zlozeni tak od nas iako od Xiązęczia Pruskiego mieli vznavacz. ComCrac 14; RejRozpr L4; RejKup bb5; HistAl C8v, G8v; A iżeby rzecz łácnyeyſſa ku poyęćyu byłá/ á nic ſye zobu ſtron nye opuśćiło/ ták ſye nápiſáło yákoby ſye dwá myędzy ſobą rozmawyáli/ Dworzánin yednę/ á Mnich drugą ſtronę dźyerżąc. KromRozm I A2; KromRozm II q3v [2 r.]; BielKom E4v; BibRadz 2.Mach 5/3; OrzRozm M3v; Dopuſzcżał thego ſąd obiemá ſtronam do kilá rázow cżynić BielKron 9; wybrali tedy [w Auszpurku na sejmie] z obu ſtron po ſiedmi mężów/ áby ći ſpolną rozmową przyſzli k ſobie w iedność BielKron 208; podkáły ſie vſſy dobrze/ lećieli zobu ſtron/ Thurcy wielkością przechodzili/ Krześćiánie męſtwem BielKron 256, 31v, 52v, 57 [2 r.], 57v [2 r.], 58 [2 r.] (78); Mącz 179b, 210b, 216b, 396d [2 r.]; SarnUzn B2, B2v; GórnDworz Z2v; HistLan D2; ſą niektore dobrodzieyſtwá co ſą pożytecżne z obu ſtron/ y tym ie cżynią/ y thym też co ie prze nię cżynią. RejZwierc 94v, 94v [2 r.]; BielSpr 20v, 24; KochMon 19, 22; RejPosWstaw 42; Ieſliże ſię tylko ná powieści obu ſtron ſądzić ma/ tedyć też częſtokroć nie ſpráwiedliwy wyrok ModrzBaz 89v, 103, 104, 105v, 106v, 125; Iuſz rodzicy zmowili ią zá mąż/ y vpominki zmowne z obu ſtron pobráne/ y dzień weſela małżeńſkiego náznácżoný był SkarŻyw 192, 305, 502, 538; A iżeby się strona to ieſt pąn Bieniaſz ku tey Intromiſsiey wielkim koſztunkiem, y nakładem nie ſzkodowal, zezwolili na tho ſpolecznie wszyſći zobu stron. ZapKościer 1580/14, 1579/3v, 1580/4, 7, 8, 1581/17v (10); Atila Teodoryka Wyſegorſkiego Krolá/ y Eciuſſá Rzymſkiego Hermána poráził. Liczba zobu ſtron pobitych 180000. StryjKron 51, 51, 622, 647, 652 [2 r.]; CzechEp 186; NiemObr 130; KochSz B4v; KochWz 138; WerKaz 303; BielSen 8; BielRozm 9; KochProp 10; wszystko zobu stron nainszy czas po koronacyei masię odłozyc. ActReg 20, 40, 74, 75, 79, 136 (8); Internuntius – Poſzeł odnoſzaci zobuſtron poſſelſtwo. Calep 553a; OrzJan 113, 127; RybGęśli A2v; JanNKar A2v; około tego ziednoczenia dwu Narodów w iedno ćiáło było nieco z obu ſtron róznice SarnStat 1011; Liſty pokoiu zobu ſtron máią bydź dáne. SarnStat 1114 marg, 470, 471 [2 r.], 472, 588, [630] (26); KmitaSpit A4; CzahTr D4v; SkarKazSej 673b.

Z rzeczownikiem w du a. pl (56): LibLeg 11/156v; Murm 58; FalZioł V 22c, 33v, 34; RejKup ſ2, Bbv; KrowObr 170; boiownicy [...] obiemá rękoma [utraque manu] z proce kámienie ćiſkáli Leop 1.Par 12/2, Gen 15/10, Ruth 3/15, 2.Reg 5/4, Matth 18/8; RejZwierz 47v; nápełnili obie łodźi/ ták iż ſię áż zánarzáły. BibRadz Luc 5/7, Deut 9/17, 2.Mach 14/46; [Miechowita] Spiſał też obie Sarmácye/ Europſką y Scytyiſką BielKron 419, 38v, 53v, 60; RejAp 21v; GórnDworz T7; RejPos 329; BielSat Nv; Caius Pontius Krol Sámnithow zámknął w ćiaſnym mieyſcu Rzymſkie woyko/ y ſprawce ich obá Coſſy BielSpr 45v; BudBib 2.Mach 14/46; StryjWjaz C2, Dv; on okrutny Stároſtá/ vćináć obie ręce wſzytkim cżterzem roſkazał SkarŻyw 63, 391; StryjKron 310; KochMuza 26; Krolewſkie obie miłoſnice/ ogniſte miecąc ná przemiány ſtrzały/ w zupełnych zbroiach przeciw ſobie ſtały KochSz B3v; BielSjem 37; Iabym rádźił poſtáráć ſie o ſtárym mieczu: Coby go to mógł viąć czyśćie w gárśći obie WyprPl B; WujNT Mar 9/43, Luc 5/7; GosłCast 60.

Wyrażenia: »obiema rękoma« = obficie (3): KochFr 56; V Sąduś vmieiętny/ á ochotny domá/ Dawaſz ieść/ pić/ gośćiowi obiémá rękomá. PudłFr 29, 63.

»obiema rękoma« = z zapałem, chętnie (14): [Litawer mówił do Aleksandra] gdy nam będzyeſz obiemá rękomá roſkázował [...] ſpraw wielkich ná ſwą głowę iednę nie bierz BielKron 403v; Toto corpore, obiema rękoma y nogomá/ to yeſt wielmi pilnie Mącz 503c, 209a, 304a [2 r.], 386c; OrzQuin E2; SkarJedn 235; SkarŻyw 592; obiemá rękomá nád námi chciey pánowáć/ w iedney Miecz/ w drugiey łáſkę záwżdy nosząc StryjKron 667; GostGospSieb +2; LatHar +2; Pomożmy im obiemá rękomá do tego/ żeby ſię temu nieprzyiaćielowi odiąć mogli. VotSzl B3; CiekPotr 48.

Cf OBODWOJ, OBOJĘTKA, OBOJĘTNOŚĆ, OBOJĘTNY, OBOLEWIEC, [OBOOSTRY], OBOPOLNIE, OBOPOLNY, OBOPOŁ, OBOPRAWIEC, [OBORĄCZY], [OBORĘCZNY], OBOSIECZNY, OBOSTRONNIE, OBOSTRONNOŚĆ, [OBOSTRONNY]

DDJ