[zaloguj się]
[pdf]

OBOJĘTNY (20) ai

Oba o jasne.

Fleksja
sg
mNobojętny fNobojętnå nN
Gobojętn(e)go G Gobojętnégo
Aobojętny A A
Iobojętnym I I
L L Lobojętnym
pl
N m pers obojętni
I n obojętnymi

sg m N obojętny (5). ◊ G obojętn(e)go (1). ◊ A obojętny (2). ◊ I obojętnym (2). ◊ f N obojętnå (2). ◊ n G obojętnégo (3); -égo (1), -(e)go (2). ◊ L obojętnym (1). ◊ pl N m pers obojętni (1). ◊ I n obojętnymi (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Dwustronnie ostry, obosieczny; bis acutus, versatilis Vulg; ex utraque parte acutus PolAnt; ambiguus, anceps Cn (4):
Wyrażenie: »(jako) miecz obojętny« = (quasi) romphaea bis acuta Vulg; romphaea ex utraque parte acuta PolAnt [szyk 3:1] (4): Zęby Lwie ſą zęby grzechow/ ktoremi zábijáią duſze ludzkie: Iáko miecż oboiętny wſſelki grzech/ á iego ránie nie máſz vzdrowienia. Leop Eccli 21/4; BibRadz Apoc 2/12; we drzwiách onego Ráiu był poſtánowion Cherubin/ trzymáiący ogniſty y oboiętny miecż [flammeum gladium atque versatilem Vulg Gen 3/24] KuczbKat 375; CzechEp 131; [Leop Gen 3/24 (Linde)].
2. Posługujący się obiema rękami (2): Cżemu nie ktozei [!] ludzie bywaią oboiętni to ieſt tak iedną ręką robią iako y drugą. GlabGad D4, D4.
3. Dwulicowy, obłudny, zmienny; sophisticus, vafer Męcz; versipellis Vulg (5): Mącz 402c, 473b; Abo ieſli [prokurator] płázą idźie, chcąc obu ſtron łáſkę ſobie zyſkáć, oboiętnym ſie pokázuie. SarnStat 1279.
Zwrot: [»stać się obojętnym« : WYpędzili tedy Cżárći Fárelá Cżártá/ áż pod Obloki/ gdzie ſię ſtal oboiętnym/ dzierży y z cżárty/ y z ludźmi PostępekPrCzart 9.]
Wyrażenie: »obojętny w obyczajach« (1): Włoſi barzo kędzierzawe á wſtocżone iako wełna barankowa, znamio⟨nuią⟩ cżłowieka tępego rozumu/ proſtego wſzakoż oboiętnego w obycżaioch y w towarzyſtwie, á tak nie wiernego. GlabGad M7v.
Szereg: »odmięnny abo obojętny« (1): człowiek odmięnny ábo oboiętny/ nieprawdę mawia [profert mendacia versipellis]. Leop Prov 14/25.
4. Wątpliwy, niepewny; niejasny, dwuznaczny, zagadkowy; zmienny (9): Sophistice vel Sophistria, Tákowa chytra á oboyętna nauká/ wykręcenie. Mącz 402c, 402c.
Wyrażenia: »słowa obojętne« (4): á mowię/ żeby ſłowy oboiętnymi mácał iey [białogłowy] woley/ tho dla tego/ iż gdzieby tho niewdzięcżnie przyięłá/ mogł ono wywrocić/ á pokázáć/ że ku iney/ á nie kthey rzecży mowił/ ábo piſał GórnDworz Cc3v, Cc3v, Dd3v; A naprzod o tych/ ktorzy pod pokrywą Práwá/ ſzcżęśćia/ kontráktu/ ſłowá oboiętnego/ wykłádu wyſzpoconego [...] ſzkodę cżynią y zdradzáią. KlonWor 64.

»serce obojętne« (1): Máłé złé nie náſyći ſercá okrutnégo. Iuż powiédz/ coś w tym ſercu oboiętnym ſkryłá GórnTroas 61.

»obojętne szczęście« (1): vbaczę dźiwné ſpráwy oné/ Oboiętnégo ſczęśćia śliſkié progi/ Nieprzeſkoczoné pełné ſtráchu trwogi. GosłCast 69.

Szereg: »trudny a obojętny« (1): A yednák ye [Żydy] w tym dobrze opátrzył/ gdźyeby ſye co trudnego á oboyętnego/ o czymby piſmá nyemyeli/ álbo z piſmá ſye ſpráwić nye mogli/ przytráfiło/ vkazał im gdźyeby tego ſſukáć myeli. KromRozm II sv.

Synonimy: 1. wyr.: »miecz obosieczny«, »miecz oboostry«; 2. oborączy, oboręczny; 3. chytry, odmienny, wykrętny; 4. chytry.

Cf OBJĘTNY

JR