« Poprzednie hasło: OBDARZON | Następne hasło: [OBDARZYCIEL] » |
OBDARZONY (122) part praet pass pf
obdarzony (88), obdarzon (34).
Pierwsze o oraz a jasne. ◊ W formach złożonych -on- (15), -ón- (1) OrzQuin, ◊ W formach niezlożonych -ón (8), -on (1) OpecŻyw; -ona.
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | obdarzony, obdarzón | f | N | obdarzonå, obdarzona | n | N | obdarzon(e) |
D | obdarzonému | D | D | |||||
A | obdarzon(e)go | A | obdarzoną | A | ||||
I | obdarzonym | I | I | |||||
L | obdarzonym | L | L |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | obdarzeni |
m an | obdarzeni | |
subst | obdarzoné | |
G | obdarzonych | |
D | obdarzonym | |
A | m pers | obdarzon(e) |
I | m | obdarzon(e)mi |
sg m N obdarzony (35), obdarzón (27); ~ (attrib) obdarzony (7); ~ (praed) obdarzón (26), obdarzony (17); obdarzón OpecŻyw, RejPs, RejJóz, MurzHist (2), RejWiz, Leop, RejZwierz, BielKron (2), Mącz (4), ModrzBaz (2), ArtKanc, WujNT, SarnStat; obdarzony OrzQuin, RejAp, RejZwierc (2), BielŻyw, BudBib, CzechRozm, SkarJedn, SkarŻyw (2), LatHar, KołakSzczęśl CzahTr, SapEpit (2); obdarzon : obdarzony BielŻyw (2:1), RejPos (5:2). ◊ D obdarzonému (1). ◊ A obdarzon(e)go (2). ◊ I obdarzonym (1). ◊ L obdarzonym (2). f N obdarzonå (9), obdarzona (7); ~ (attrib) -å (5), -a (1); -å: -a SkarŻyw (2:1); ~ (praed) -a (6) OpecŻyw (2), KochDz, KochEpitCat, LatHar, PaxLiz, -å (4) RejWiz, SkarJedn, SkarŻyw (2). ◊ A obdarzoną (1). ◊ n N obdarzon(e) (1). ◊ pl N m pers obdarzeni (25); -eni (2), -(e)ni (23). m an obdarzeni [ptaszęta] (1). subst obdarzoné (5); -é (1), -(e) (4). ◊ G obdarzonych (1). ◊ D obdarzonym (1). ◊ A m pers obdarzon(e) (1). ◊ I m obdarzon(e)mi (2).
Składnia dopełnienia sprawcy: obdarzony od kogo (37).
Sł stp s.v. obdarzyć, Cn notuje, Linde brak.
obdarzony czym (85): panna Mariá wyſoko nad ijné byla tznotliwá/ ij więtſſá wiarą/ laſką/ ij nadzieią obdarzona OpecŻyw 187; LubPs gg4; RejZwierz 82; Summa moderatione animi praeditus, Wielką powścięgliwością obdárzony. Mącz 228c; Puer elegantia patris tinctus, Dziécię obyczáynością oycowską obdárzone. Mącz 456b, 308b, 344d; RejPos 194, 241v, 263v; cżłowiek pomierny/ á nadobną á roſtropną poććiwoſcią od Páná obdárzony/ [...] wdzięcżnego żywotá vżyć może RejZwierc 105v, 3; Helená y w królewſkim domu ſye vrodźiłá/ Y głádkośćią nád inſzé obdárzona byłá KochDz 104. Cf Ze zdaniem, Wyrażenia.
obdarzony czym [= przez co] (1): iákiey chwały thá ſławna wielmożność Potrzebuie od ciebie zá tę hoyną ſzcżodrość. Ktorą widziſz iákoś ieſt hoynie obdárzony/ Ze żaden po Anyelech nie ieſt ták ſtworzony. RejAp AA6.
Ze zdaniem dopełnieniowym [z zapowiednikiem: tym (2); iż (1), że (1)] (2): gdyżeś iuż tym obdárzon pocżćiwie/ Ze ſie tego chceſz vcżyć byś żył ſpráwiedliwie/ Ieſzcżeć tu nieboracżku tho nie ſpełná práwie RejWiz 107; tymem od Bogá mego obdárzona byłá/ iſz pátrząc ná ćiebie oycá mego/ ná ſwymem przedſięwzięćiu vſzkodzoná nie ieſt. SkarŻyw 15.
»cnotami obdarzony« [w tym: cnotą (1)] (8): Był też ten Socrates dziwnie cżyſtotą á ſprawiedliwoſcią y innemi cznotami obdarzon tak iż go inny mędrci nad cżłowieka naziwali. BielŻyw 46; Homo integritate atque innocentia singulari praeditus, Człowiek wyſokiemi cnotámi obdárzony. Mącz 172a, 155b, 269b, 502d; RejAp AA4v; RejZwierz 97; Wſzytkimi cnotámi hoynie obdárzonému Ianowi Baptiſcie, Hrábi ná Tenczynie KochPam 79.
»cudy [= darem czynienia cudów] obdarzony« (1): Był y zá żywotá cudy Boſkiemi obdárzony. SkarŻyw 354.
»dary [w tym: darem (1)], zacnością darow, we wszystkich darach obdarzony« = praeditus dote Modrz (9:1:1): oſobliwemiś ieſt boſkiemi dáry obdárzon ktore nigdy od ćiebie niemogą być odięte. RejPs 67v; MurzHist 4; Pandora, Iedná niewiáſtá wſzelákiemi dáry od bogów obdárzona Mącz 275b; RejZwierc 93v, 210, 254v; WujJudConf 209v; RejPosRozpr c3; BiałKaz Kv; Niezlicżone ſą dáry/ ktoremi dobrzi Krolowie máią być obdárzeni ModrzBaz 106v, 68v.
»duchem świętym, prorockim, prawdy, Pana Krystusowym obdarzony« (3:1:1:1): BielKron 139v; [żaden z mędrców greckich] wſzytkim żywotem ſwym nie przywiodł ták wiele ludzi k ſobie/ ile ich przywiedli Apoſtołowie Duchem Páná Kryſtuſowym obdárzeni zá ieden dzyeń/ owſzem zá iednę godzinę/ ku wierze Páná kryſtuſowey. RejPosWstaw [1432], [413]; Był y duchem prorockim obdárzony od P. Bogá. SkarŻyw 277; LatHar 148; Pan Bog y ludzie duchem prawdy obdárzone/ Apoſtoły/ Ewángeliſty y Proroki y inne/ czyni też dobremi y prawdziwemi WujNT 532.
»hojnie, dziwnie, obficie obdarzony« [szyk 6:1] (4:2:1): BielŻyw 46; RejJóz P4v [2 r.]; RejAp AA6; RejPos 194; A coż owſzem cżłowiek vććiwy/ cnotą y rozumem z niebá hoynie obdárzony/ áby tego nie miał rozumieć czo kto przeń cżyni/ ábo z iáką chucią cżyni RejZwierc 97; KochPam 79.
»łaską obdarzony« (7): KromRozm III A8; In quem dii et homines omnia ornamenta congesserunt, Który wielką łáską od Boga [!] y od ludźy yeſt obdárzón. Mącz 145a; RejPos 316v; odſtępni Angiołowie od pocżątku ſwego/ łáſką obdárzeni byli. KuczbKat 20; Tákże y Pánná/ póki trwa nie náruſzoná/ Póty łáſką przyiáćiół ſwych ieſt obdárzoná KochEpitCat 111; ArtKanc E20; A ia niech będę ludźiom wyſławiony/ Ná przykład łáſką twoią obdárzony. CzahTr B3v.
»nauką obdarzony« = praeditus doctrina Modrz (4): Ornatissimus homo, Wſzelákiemi cnotámi y náukámi obdárzony. Mącz 269b; RejZwierc 210; ModrzBaz 132v; Nauczy was oneyże godziny [Luc 12/12].) Nie iżby káżdy Chrześćijánin/ [...] miał być nátychmiaſt obdárzon oſobną iákąś y niezwyczáyną náuką ná dyſputowánie WujNT 248.
»rozumem (a. zupełnością rozumu), mądrością, bacznością (a. słusznym baczeniem), rozsądkiem zdrowym (a. trochą rozsądku), dobrym dowcipem, sądem roztropnym obdarzony« = animi a. ingenio, a. prudentia, a. sanitate mentis praeditus Modrz; ornatus ingenio Mącz [szyk 23:2] (12:7:2:2:1:1): kto ieſt vcżonym á mądroſcią obdarzony, tego chwal bądz ſthary albo młody BielŻyw 93, 29; LubPs A5; Exornari philosophia, Być w náukách ćwiczony/ álbo być obdárzón mądrośćyą. Mącz 269c, 269b; Obdárzoneś też ſłuſznym bacżeniem y rozumem/ iż ſie wżdy możeſz przypytawáć do tego Boſtwá iego ſwiętego. RejPos 239v; RejZwierc 93v, 97, 97v, 150v, 268; ktożby ſie tego śmiał wáżyć/ zwłaſzcżá bácżny á rozumem y rozſądkiem zdrowym od Bogá obdárzony/ áby miáł wymyſły ludzkiemi Kośćioł Boży zádźierżywáć y záchowywáć? WujJudConf 206v; RejPosWstaw [414]v; BudBib Tob 4/20; CzechRozm 81v; Kto ieſt rozumem y mądrośćią obdárzon niech náuki ſwey y rády vżycza potrzebnym ModrzBaz 68v, 67, 73; GosłCast 31; SapEpit A4v, B.
»szczęściem obdarzony« (4): Niechay idźie wſzelákim ſzczęśćiem obdárzony Król od bogá náznáczony. KochPs 178; SkarŻyw 114; GrochKal 26; rácż ią z litośćiwey dobroći twoiey długowiecżnym zdrowiem y ſzczęśćiem obdárzoną/ ná gośćiniec wiekuiſtego zbáwienia prowádźić LatHar 627.
»na wszem obdarzon« (1): Ten ći to ieſt tym panem iako krol w Egipcie Dzywnie na wſzem od boga obdarzon obficie RejJóz P4v.
»[jakim] obdarzony żywotem« [szyk 1:1] (2): gdy iuż kto tákim [...] pięknym á poććiwym żywotem będzie obdárzony [...] pátrz iákie dáry do niego ſie zewſząd zbiegáć muſzą. RejZwierc 132v; RejPosWstaw [213].
»ogarnion, obdarzon« (1): Circumventus omnibus necessitudinibus. Wſzemi dobremi vczynkámi ogárnión/ obdárzón. Mącz 482c.
»okraszon, obdarzon« (1): [o Maryi] tys wſſytkimi tznotami okráſſona/ wſſytkimi odplatąmi obdarzona OpecŻyw 185.
»obdarzon a opatrzon« (1): ktory przed tym był zátrzyman iákim niedoſtátkiem mowy/ tedy będzye przeſtroną mową á prędkiemi ſłowy obdárzon á opátrzon káżdy wierny iego. RejPos 313.
»darem obdarzon« (1): dár boſkiego widzeniá/ przychodzi z wiary/ ktorym darem obdarzon będzie rozum/ gdy boga pozná OpecŻyw 187.
»hojnie obdarzony« (1): RejWiz 129 cf »cnotą obdarzony«.
»rozumem obdarzony« (1): RejWiz 129 cf »cnotą obdarzony«.
Iron. (1): [o Chrystusie] cżerniſtą koroną vkoronowány/ trzćiną miáſto laſki krolewſkiey obdárzony LatHar 274.
Synonimy: nadarzony, obdarowany.
Cf NIEOBDARZONY, OBDARZYĆ
LW