[zaloguj się]
[pdf]

OBERWAĆ (15) vb pf

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf oberwać
praet
sg pl
3 m oberwåł m pers oberwali
imperativus
sg
2 oberwi
conditionalis
sg
2 f byś oberwała
3 m by oberwåł

inf oberwać (3). ◊ praet 3 sg m oberwåł (2). ◊ 3 pl m pers oberwali (1). ◊ fut 2 sg oberwiesz (2). ◊ imp 2 sg oberwi (1). ◊ con 2 sg f byś oberwała (1). ◊ 3 sg m by oberwåł (1). ◊ part praet act oberwåwszy (4).

Sł stp notuje, Cn s.v. obrywam, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia
1. Zerwać, zdjąć, zedrzeć; avellere Mącz [co] (7):
Przen (3):
Przysłowie: im Spráwá nieſpráwiedliwſza y gorſza tym lepiey. Więcey dádzą á ſłuſznie; [...] co oberwieſz to twoie. CiekPotr 65.
Frazy: »byś nie oberwał [czego]« [pogróżka] (1): Stulże iuż powiádáczkę/ doſyć było tego: Byś téż nieoberwáłá/ ſtrzeż ſie ſámá czego. GosłCast 63.

»oberwiesz [od kogo] ochędożkę wieczną« [pogróżka] (1): Stroiſz z mym ſzedźiwym włoſem igraſzkę nie grzecżną: Pewnie oberwieſz odemnie ochędoſzkę wiecżną KlonWor ded **2v.

a. O owocach (3): Avellere poma cruda ex arboribus, Nievźrzáłe yábłká oberwáć. Mącz 478c; SienLek 189; Samem ſwą właſną ręką tę winnicę grodźił/ [...] A kiedy mię nalepſzé miáły podkáć gody/ Niewiém co zá zły człowiek oberwał iágody. KochPieś 14.
b. O ubraniu (1): Heliaſzá sſtąpiwſzy s powietrza woz ogniſty/ gwałtownie pochwyćił/ ták iż towárzyſz iego Elizeuſz/ oberwał płaſzcż iego/ chwytáiąc ſie go. RejPos 135v.
2. Oderwać; eripere Modrz [co komu] (4): Takieſz theż Mrowki/ głowki gim oberwawſzy: ſtłucz ie/ á z ſlinami zmieſzać á tym ięcżmyk pomazować FalZioł V 78a; SienLek 47v; [o pszczołach] Oberwi Krolom ſkrzydłá [tu regibus alas eripe]: bo gdy ći ośiędą Nie będą ſię wyzywáć/ lecż robotne będą. ModrzBaz 126.
Zwrot: »oberwać [komu] głowę« = zedrzeć komu skórę z głowy (1): [o Chrystusie] iednij go pomyiami láli/ drudzy mu iego ſwiętą głowę oberwali/ aże koſci na głowie widziedz bylo. OpecŻyw 122v.
3. Porwać, wykraść [co] (4): [o obłudnym przyjacielu] To árkábuźik porwie ná ſcienie/ to ſiekierecżkę/ to cżapecżkę/ to piorecżko/ á przedſię bez tego nie będzie áby cżego nie oberwał. RejZwierc 89v; WyprPl C3; [rzezimieszek] Kłáma/ bredźi/ fałſzuie/ zdradza/ mozgiem ruſza: Gdźie cżuie co oberwać cżęſto ſię przeſuſza. KlonWor 36.

oberwać czym (1): Vola, Dłoń/ [...] też pośrzodek prziſzwy pod nogą. Involare, Prziſzwą co oberwáć/ w rękę vyąć. Mącz 505c.

Synonimy: 1.b. ściągnąć, zdjąć, zedrzeć; 2. odjąć 3. skraść, ukraść, wziąć.

Formacje współrdzenne cf RWAĆ.

Cf OBERWANIE, OBERWANY, [OBERWIPOŁEĆ]

AS