[zaloguj się]
[pdf]

OBŁUDNIK (34) sb m

o prawdopodobnie jasne (tak w obłudny).

Fleksja
sg pl
N obłudnik obłudnicy
G obłudnika obłudnik(o)w
D obłudnik(o)m
I obłudniki(e)m obłudniki
L obłudnikach
V obłudniku obłudnicy

sg N obłudnik (3). ◊ G obłudnika (1). ◊ I obłudniki(e)m (2). ◊ V obłudniku (5). ◊ pl N obłudnicy (12). ◊ G obłudnik(o)w (2). ◊ D obłudnik(o)m (1). ◊ I obłudniki (1). ◊ L obłudnikach (1). ◊ V obłudnicy (6).

Sł stp brak, Cn s.v. obłudnie, Linde XVI(XVII1) – XVII(XVIII) – XVIII w.

Człowiek fałszywy, nieszczery, hipokryta; oszust, zwodnik; hypocrita Modrz, PolAnt, Vulg (34): BibRadz II 141a marg, b marg; Vmizga ſie pies gdy gdzye co zyeść cżuie/ Tákże obłudnik kiedy pochlebuie. RejZwierc 216v; Tákimić modlitewkámi zmyślonemi ći obłudnicy lud poſpolity zwodzą WujJud 243; WujJudConf 242; BudNT Matth 7/5, 24/51, Luc 6/42, 12/56; ModrzBaz 49v, 144v; Aldebertus/ rodzaiu był Fráncus/ y cżynił ſię Apoſtołem/ od młodośći będąc wielki obłudnik / y ták ludzie zwodził/ iſz zá nim/ iáko zá Prorokiem chodzili. SkarŻyw 518, 324; Gdy tedy czyniſz iáłmużnę/ nie trąb przed ſobą/ iáko obłudnicy czynią w bożnicách y po vlicách/ áby byli chwaleni od ludźi WujNT Matth 6/2, s. 26, Matth 7/5, 15/7, s. 65 marg, Matth 22/18 (13).

W połączeniu szeregowym (1): Komu z vſt żadnie czuchnie znamio. chorobą płuc albo wątroby, á poſpolicie thaki bywa oźwalec [lege: oźralec] pijanicza/ pſotliwy, zdradny obłudnik zwodcza, richło wierząci, á złego rozumu GlabGad O2.

W przeciwstawieniu: »przyjaciel ... obłudnik« (1): gdźie w złym ráźie myślą/ w ſłowách przyiaćiele/ á ná ſercách obłudnicy/ pokoiu nigdy práwego z bliźnim nie máią SkarKazSej 675a.

W porównaniach (2): A gdy ſię modlićie/ nie będźiećie iáko obłudnicy/ ktorzy ſię rádźi w bożnicách y ná rogách vlic ſtoiąc modlą/ áby byli widźiáni od ludźi WujNT Matth 6/5, Matth 6/16.

Wyrażenia: »nędzny obłudnik« (1): O nędzni á omylni obłudnicy ſwiáta tego/ y ktoż tu kiedy był áby mogł mieć ták przepáſáną biodrę ſwoię/ áby mogł być wolnym od pokuſy cżártá ſproſnego/ á od ſwowoleńſtwá ciáłá ſwoiego? RejPos 345v.

»omylny obłudnik« (1): RejPos 345v cf »nędzny obłudnik«.

»obłudnik świata tego« (1): RejPos 345v cf »nędzny obłudnik«.

»na sercu obłudnik« (1): SkarKazSej 675a cf W przeciwstawieniu.

»obłudnik pokryty« (1): Bo ſzkáráda rzecz ieſt/ y obłudnikiem pokrytym táki ieſt/ ktory ſam złym będąc drugiego karze. SkarKaz 279b.

Szeregi: »antykryst i obłudnik« (1): Niezlicżona licżbá Antykryſtow y obłudnikow záwżdy gotowych ku zátráceniu wiernych BibRadz II 138b marg.

»obłudnik a z pokrytą wiarą« (1); (nagł) Petreło Multáńſki (–) [...] Stłumi rad obłudniká á s pokrytą wiárą. PaprPan Ff.

Synonimy: fałesznik, hipokryta, obojętka, omylnik, pokrytca.

JB