[zaloguj się]
[pdf]

OBRASTAĆ (20) vb impf

o jasne. W inf oba a jasne, ◊ W formach praes -rå- (6), -ra- (3); -rå- GliczKsiąż (2), Leop; -rå- : -ra- Mącz (3:3).

Fleksja
inf obrastać
indicativus
praes
sg
1 obråståm
3 obråstå
praet
sg
3 m obråståł

inf obrastać (5). ◊ praes 1 sg obråståm (6). ◊ 3 sg obråstå (7). ◊ 3 pl subst obråstają (2). ◊ [praet 3 sg obråståł.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Pokrywać jakąś powierzchnię, rosnąć na czymś, coś zarastać (4):
a. O zaroście (2): Takież włoſi im cżęſciej ie ogala, tim gęſciey y mięſſzey obraſtaią dla przybywania materiey. GlabGad B.

obrastać komu (1): otrokom około ſzeſtnaſcie lat, [...] wąſi obraſtaią GlabGad C8v.

b. O tłuszczu [około czego] (1): A łoy y ogon y wſſyſtkę tłuſtość ktora obraſta koło wnętrza [quae operit intestina]/ odzieckę też wątroby/ y dwie nerce z łoiem ich/ y plec práwą/ oddzielił [Mojżesz]. Leop Lev 8/25.
c. O roślinach; circumnasci Mącz, Cn; vestiri Cn (1): Obnascor, id est, circumnascor, Obraſtam wkoło. Mącz 242a.
2. Pokrywać się czymś rosnącym (16):
a. O owłosieniu; pubere Mącz, Calep; pubescere Mącz, Cn; pilare Mącz, Cn; pulmare Mącz; imbarbescere, obseri Cn; (11): Pilo, Obráſtam/ koſmáty być poczinam. Mącz 300a; Vesticeps, Ten który poczina obráſtáć/ któremu ſie brodá poczina ſipáć. Mącz 490a, 360a; Pubertas – Wzroſt w młodzei, gdi potzina obraſtacz. Calep 871b; [Lecż on [Klodyjus] ſpodźiewáiąc ſie/ że ſie miał vtaić w zgrái niewiaſt/ iż to im był bárzo podobny (ieſcże by namniey nieobraſtał) [...] do Pompeiey wſzedł. CiceroKosz c4v, 62 (Linde)].

obrastać około czego (1): Cżemu białe głowy około żywota obraſtaią, á otroci na pierſiach á na brodzie GlabGad A8v.

obrastać komu (4): Przecż niewiaſtam broda nie obraſta. GlabGad A7v, A8; Impuber, Impubes, Młódy/ Któremu yeſzcze łóno nieobraſtá/ Który yeſzcze płodźić y rodźić nie możę. Mącz 329a, 329b.

obrastać czym (1): Pilo vestiri. Włosy obráſtáć. Mącz 490c.

W charakterystycznych połączeniach: obrastać około żywota; obrastać na brodzie, na piersiach; obrastać włosy [I pl]; obrastać gęściej, lisowato, mięsszej; obrastać poczynać.

Zwrot: »pierwszym mchem obrastać« (1): Pubeo – Pierſzym nichęm [lege: mchem] obraſtam Calep [871]b.
b. O upierzeniu ptaka [w tym: czym (1)] (2): Plumo, Obráſtam piérzem/ Poczinam ſie piérzić/ Iáko gdy młode ptaki poczináyą obráſtáć. Mącz 306c.
c. O roślinach [czym] (3): Siliquor – łuskami obraſtam. Calep 980b.
Przysłowie: Nye wyedzą podobno że ten kámyeń kthorego cżęſto z myeſcá poruſſa/ nye rad mchem obraſta rychło. GliczKsiąż L2v, N3.
Szereg: »nie obrastać ani obchodzić« (1): Iáko kámyeń gdy go cżęſto á gęſto z myeſcá przenaſſa/ nye łatwie obraſta áni mchem obchodzi. GliczKsiąż N3.

Synonimy: 1. a. sypać się; 2. b. pierzyć się; c. obchodzić.

Formacje współrdzenne cf ROŚĆ.

Cf [OBRASTAJĄCY], OBRASTANIE

DJ