Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OBCHODZICIEL

Następne hasło: OBCHODZIĆ SIĘ »

OBCHODZIĆ (240) vb impf

Pierwsze o jasne; -o- (36), -ó- (1); -o- : -ó- (24:1).

Fleksja

indicativus
inf	obchodzić
praes
	sg	pl
1	obchodzę	obchodzimy, obchodzi(e)my, obchodzim, obchodzi(e)m
2	obchodzisz	obchodzicie
3	obchodzi	obchodzą

praet
	sg		pl
1	m	obchodziłem	m pers	obchodziliśmy
3	m	obchodził	m pers	obchodzili
	f	obchodziła	m an
	n	obchodziło	subst	obchodziły

imperativus
	sg	pl
1		obchodźmy
2		obchodźcie
3	niech, niechåj obchodzi

conditionalis
	sg		pl
1	f	bych obchodziła	m an
2	m		m pers	byście obchodzili
3	m	by obchodził	m pers	by obchodzili

con praet
	pl
3	m pers	by byli obchodzili

impersonalis
praet		obchodz(o)no
con		by obchodzono
participia
part praes act		obchodząc
inne formy
fut pl 1 - obchodzić będziemy, będziemy obchodzić; fut pl 2 - będziecie obchodzić, obchodzić będziecie; fut pl 3 - będą obchodzić

inf obchodzić (47). ◊ praes 1 sg obchodzę (15). ◊ 2 sg obchodzisz (3). ◊ 3 sg obchodzi (28). ◊ 1 pl obchodzimy (30), obchodzi(e)my (2), obchodzim (1), obchodzi(e)m (3); -imy:-(e)my KrowObr (2:2); -im : -(e)m SkarŻyw (1:3). ◊ 2 pl obchodzicie (2). ◊ 3 pl obchodzą (17). ◊ fut 1 pl obchodzić będziemy (2), będziemy obchodzić (2). ◊ 2 pl będziecie obchodzić (2), obchodzić będziecie (1). ◊ 3 pl będą obchodzić (2). ◊ praet 1 sg m obchodziłem (1). ◊ 3 sg m obchodził (14). f obchodziła (5). n obchodziło (1). ◊ 1 pl m pers obchodziliśmy (1). ◊ 3 pl m pers obchodzili (21). subst obchodziły (1). ◊ imp 3 sg niech, niechåj obchodzi (2). ◊ 1 pl obchodźmy (5). ◊ 2 pl obchodźcie (6). ◊ con [1 sg f bych obchodziła.] ◊ 3 sg m by obchodził (2). ◊ 2 pl m pers byście obchodzili (2). ◊ 3 pl m pers by obchodzili (3). ◊ con praet 3 pl m pers by byli obchodzili (1). ◊ impers praet obchodz(o)no (1). ◊ con by obchodzono (1). ◊ part praes act obchodząc (16).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

1. Świętować, czcić uroczyście, celebrować (160)
- a. Celebrować ofiarę, odprawiać mszę (3)
2. Okrążać, chodzić w koło (67)
- W przen (1)
- a. Chodzić odwiedzając kolejno wiele miejsc lub osób (26)
  - W przen (1)
- b. Dokonywać przeglądu (7)
- c. Omijać (5)
  - Przen (3)
- d. O ciałach niebieskich (3)
- e. O rzece: opływać (3)
- f. Pokrywać się, obrastać (2)
- g. Znajdować się wokół czegoś, otaczać (2)
- h. O granicy: otaczać (1)
3. Zabiegać, starać się (2)
- a. [Troszczyć się]
4. Zajmować, być ważnym, interesować kogoś (9)
- a. Dotykać, urażać (2)
5. Chodzić (1)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

1. Świętować, czcić uroczyście, celebrować; celebrare PolAnt, Mącz, Vulg, Cn; agere (diem festum), facere PolAnt, Vulg, Cn; frequentare Mącz, Vulg, Cn; obire Mącz, Cn; ducere PolAnt; colere Mącz [co] (160): PatKaz II 84; A ſchadzáli ſie wſſyſtcy do Ieruzálem/ obchodzić ono weſele [celebrare laetitiam]/ podług teſtámentu to ieſt zakonu Páná Bogá Iſráelſkiego. Leop 3.Esdr 9/56, Matth 26/18; BibRadz Lev 23/5, 2.Par 35/16, Luc 22/7; Gdy iuż był ſiodmy á dwudzieſthy dzień mieſiącá Sierpniá/ ktorego cżáſu śćięcie świętego Ianá obchodzi kośćioł/ Turek przyćiągnął BielKron 307; Mącz 200c; RejPos 88v; WujJudConf 237; RejPosWstaw [143⁴]; BudBib Esth 9/23.

obchodzić czym (6): Słuchayże ty on nędzarzu co ten dźień ſwięthy obchodziſz obżárſtwem/ opilſthwem/ piſkániem/ bębnániem/ á márnym próżnowániem. RejAp 11. Cf »nabożnymi święty obchodzić«, »uroczystą pamiątką obchodzić«.

Zwroty: »obchodzić dzień [czego a. jaki, a. czyj]« [w tym: dzień święty = diem fes tum (12)] = celebrare diem Mącz, Vulg; colere diem, obire sacra Mącz; agitare a. frequentare diem Vulg; facere (agere) diem PolAnt [szyk zmienny] (39): RejPs 111v, 173; KrowObr 175v [2 r.]; Dobrorzecżćie Páná wſſyſthcy wybráni iego: obchodźćie dni weſela [agite dies laetitiae]/ á wyznawayćie ſie iemu. Leop Tob 13/10, 1.Reg 30/16, Esth 9/21, Ps 75/11, 1.Mach 13/52, 2.Mach 1/9, 18; BibRadz Esth 16/21, 2.Mach 1/18, 8/33, 15/3, 4; BielKron 176; Colere diem natalem, Obchodźić dźień národzenia ſwego Mącz 59d, 105b, 198d; RejAp 11; RejPos 226v, 228v, 276 [2 r.], 315; BiałKat 358v; WujJud 43; BudBib Esth 9/19, 21, 22, 2.Mach 15/3; Miał z ſobą towárzyſzá Piotr święty ná tey drodze y wtey pracy Márká S. ktorego dziś zacny dzień obchodziem SkarŻyw 362; StryjKron 275; LatHar 125, 345; WujNT Matth 14/6, s. 397, 402.

»godziny męki pańskiej obchodzić« (1): rzadko tho trefić ſye miáło/ [...] áby godźin męki Páńſkiey przed Bożą męką ktora ſtałá poſrodku wśi/ klęcząc płáczliwie nieobchodźił OrzRozm M4.

»Miłościwe Lato [= Rok Łaski] obchodzić« (2): LeovPrzep I2; Tegoż też roku 1300. Bonifacius oſmy Papież według zwyczáiu y Ceremoniy Zydowſkich iubileus álbo miłośćiwe Láto naprzod vſtáwił obchodzić. StryjKron 375.

»nabożnie (a. z [jakim] nabożeństwem) obchodzić« [szyk zmienny] (7): PatKaz II 84v; KrowObr 89, 169; Syná Bożego wćielenie/ z iákim nabożeńſtwem ludzie máią obchodźić. KuczbKat 35 marg; RejPosWstaw [143⁴]v; O Pánie Boże/ [...] rácż to dać miłośćiwie/ ábychmy z łáſki twey/ vcżeſtnictwá weſela iego [św. Floryjana] doſtąpili w niebie/ ktorzy ſlawny tryumph iego nabożnie obchodźimy ná źiemi. LatHar 418, 478.

»nabożnymi (a. uroczystemi) święty, nabożnym święceniem obchodzić« (3:1): Lud [...] Chrześćiáńſki/ pámiątkę Męcżennikow nabożnym święceniem obchodźi WujJud 60, 41, 188v; Iáko Auguſtyn mowi: Lud Chrześćijáńſki pámiątki męczenników nabożnemi święty obchodzi: áby ſię wzbudził ku ich náśládowániu WujNT 456.

»narodzenie [czyje] obchodzić« (3): ſpokolenya krolewſkyego marya narodzona przeto zwyeſyelem yey narodzenye ſzwyączącz obchodzmy PatKaz II 42v; BiałKat 148v; LatHar 412.

»obrzędy, cerymonije obchodzić (3:1)« = sacra facere Modrz (4): KromRozm II v2; Quando erit promotio magistrorum, Kiedyly będą miſtrze czinić – to yeſt/ obrzędy ty obchodźić wſádzánia ná tituł miſtrzowski. Mącz 234d, 105b; ModrzBaz 131v.

»ofiarę, ofiary posługę obchodzić« [szyk zmienny] (1:1): Wyznawáiąc/ [...] ćieleſną onę śmierć iedynego Syná Bożego Ieſu Chriſtá/ [...] obchodźimy w kośćielech niekrwáwą ofiary poſługę. WujJud 158, 237.

»ostatnią posługę obchodzić« (1): Cżás teſz iuſz ieſt ábyſmy iuſz o Krolu náſzym Zięmſkim/ á teras zmárłym ktorego pogrzeb/ y oſtátnią poſługę obchodźim/ iuſz mowili. BiałKaz Hv.

»pamiątkę, na pamiątkę obchodzić« [w tym: czyją (25), czego (11)] [szyk zmienny] (35:1): Ieſli tylko ſámi kápłani/ tzyli teſz y prośći ludzie [...] máią tzynić y obchodzić pámiątkę vſtáwitzną/ oney nadroſſſzey offiáry [...]? KrowObr 201, 200v, 201 [2 r.]; Dniá pierwſzego mieſiącá ſiodmego/ będźiećie obchodźić pámiąthkę ſwiętá trąb [erit vobis requies memoriale iubilationis] BibRadz Lev 23/24, Bar 5/5; Zbor Krześćiáńſki dnyá dziſieyſzego obchodzi pámiątkę onych ſwiętych á niewinnych dzyatek/ ktore wnet po národzeniu Páńſkim on okrutny Herod/ [...] dał pomordowáć RejPos 25, 36v, 87v, 306v, 315, 347v, 356; WujJud 43, 60, 188v, 221, 236v; SkarŻyw 120, 422; NAwiedzenie dźiśieyſze wiekuiſtey Pánny/ Mátki Bożey Máryey/ vrocżyſtą pámiątką obchodźimy. LatHar 407, 107, 322, 324 [2 r.], 408 (11); Ewángelikowie niechcą [...] obchodzić rocznych pámiątek kośćiołow poświącánia WujNT 349, 349, 456 [2 r.], Ccccccv.

»pogrzeb obchodzić« = funus instaurare Mącz [szyk zmienny] (3): á prziſſedſzy tám obchodzýli pogrzeb przez ſiedḿ dni zwyelkim platzem HistJóz E4; Mącz 171b; BiałKaz Hv.

»porządnie obchodzić« (1): A zaż to źle/ że ná pámiątkę przednieyſzych ſpraw Páńſkich ná tym świećie dla zbáwienia náſzego/ dni pewne przez rok porządnie obchodźimy? WujJud 43.

»święto obchodzić« = sabbatum agere Vulg [szyk zmienny] (51): A przetoſzmy naboznye ſzwyąto yey począczya obchodzmy PatKaz II 84v; HistAl H3; KromRozm II v2; KromRozm III P6v [2 r.]; [prosiemy cię] przes przytzynę Swiętey Máryey dziewice/ mátki twoiey/ ktorey dziſia ſwiętá nabożnie obchodziemy. KrowObr 89, 163, 169, 170; Leop 2.Mach 8/27; Abowiem ſwięto Páńſkie obchodźić mamy [quia solennitas Domini est nobis]. BibRadz Ex 10/9, Ex 23/14, Lev 23/6, 2.Par 35/17, 1.Esdr 3 arg, 3/4, Zach 14/18; BielKron 155; Mącz 62b, 200b, 203c, 455c; RejPos 38v, 276, 315; WujJud 60 marg, 188v, 189 [2 r.], Nn4v; A ták obchodźmy święto nie w kwáśie ſtárym/ áni w kwáśie złości y złocżyńſtwá/ ále w niezákwáſzeniu ſzcżyrośći y prawdy. CzechRozm 268; SkarŻyw 47, 130 [2 r.]; StryjKron 145; NiemObr 75; A naprzod maſz święta te/ ktore pod tytułem Chryſtá Páná náſzego obchodźimy LatHar 331, 332, 408, 478; To święto [Kuczki] Zydowie od śiodmego dniá Pázdzierniká przez cáły tydzień obchodzili z Bozkiego roſkazánia WujNT 337, 9, 195, 447, 473 marg, 482 (10); GosłCast 16.

»ućciwie, z uczciwością (a. z poczciwością) obchodzić« (1:2): oſtatek tych ſpráwiedliwych/ ktorzy oſtáną/ dni ſwięte twoie będą zwielką poczćiwoſćią obchodzić. RejPs 111v; KrowObr 163; WujJud 189.

»uroczystą pamiątką obchodzić« (1): [świat wszystek] ták wiele iey [Panny Maryjej]] świąt vrocżyſtą pamiątką co rok nabożnie obchodźi. LatHar 478.

»uroczystość obchodzić« (1): A oſmego dniá vczynił świętho Zboru ludſkiego/ przetho że poświęcał ołtarz przez ſiedm dni/ á vrocżyſtość obchodził przez ſiedm dni [et sollemnitatem celebrasset diebus septem]. Leop 2.Par 7/9.

»z trzeźwością obchodzić« (2): BiałKat 148v; trzymayćie ſie wſzyſcy iednoſtáynie Bogá Oycá/ y matki kośćiołá/ świętá Swiętych iego z trzeźwośćią obchodźćie WujJud 189.

»obchodzić z (wielkim) weselem (a. z biesiadami i z weselem)« = agere (dies) cum laetitia Vulg; (diem) cum laetitia ducere PolAnt [szyk zmienny] (6): PatKaz II 42v; Leop 1.Mach 13/52; BibRadz Esth 16/21; áby one dni obchodzili [Judczykowie] z bieſiádámi y weſelem [ut facerent eos dies convivii ac laetitiae] śląc ieden drugiemu vpominki/ y dáruiąc vboſtwo. BudBib Esth 9/22, Esth 9/19; nie inacżey cżćiem ſtáre święte: á inácżey nowe: ále wſzytkie z iednákim weſelym obchodziem. SkarŻyw 130.

Szeregi: »czynić i obchodzić« (4): áby ſámi kápłani mieli tzynić y obchodzić pamiątkę vſtáwitzną oney nadroſſſzey offiáry KrowObr 201, 200v, 201 [2 r.].

»święcić, (a, i, albo) obchodzić« [szyk 3:1] (4): á ná káżdy rok gdyby ty dni przyſſli/ vrocźyſthą ććią áby ſwięćili á obchodzili [sollemni celebrarent honore] Leop Esth 9/21; BiałKat 148v; WujNT 9, 482.

»wspominać a obchodzić« (1): Koſcioł zebránia Krześćiáńſkiego dniá dziſieyſzego wſpomina á obchodzi hiſtorią żywotá á ſpraw Szczepaná s. RejPos 21v.

a. Celebrować ofiarę, odprawiać mszę (3): Rem divinam facere, Ofierowáć/ Boską służbę obchodźyć. Mącz 91c, 113d; we Mſzy świętey ktorą Chrześćijáńſki Kośćioł obchodźi/ záwżdy Pánu Bogu oſiárowan j tym ludźiom vdźielan bywa [Chleb Powszedni] KuczbKat 410.

2. Okrążać, chodzić w koło; circumire PolAnt, Mącz, Vulg, Calep, Cn; circuire Mącz, Vulg, Calep; obambulare Mącz, Cn; circumvadere, in orbem ire Mącz; circumambulare Calep (67): Circumambulo ‒ Obchodzę. Calep 196b, 197b, 910a.

obchodzić co (7): ſzliſmy ná Puſzczą ku morzu czerwonemu/ [...] á obchodźiliſmy przes wiele dni gorę Seir [et circuivimus montem Seir longo tempore]. BibRadz Deut 2/1, Ps 26/6; A gdy obchodzili ſiodmego dniá ono miáſto/ tedy roſkazał Iozue wſzytkim ſkoro w trąby zátrąbią kápłani/ ábyſcie wſzyſcy krzycżeli. BielKron 47, 84v, 264. Cf obchodzić co z kim, z czym.

obchodzić z kim, z czym (3): Bo ná każdy dzień raz obchodząc znią [z arką] y cżyniąc piękną/ ćichą/ y nabożną proceſſyą/ [...] śiodmego dniá oznaymił Iozue/ iſz wziąć miáſto mieli. SkarŻyw 502. Cf obchodzić co z kim, z czym.

obchodzić co z kim, z czym (2): z kápłany w kośćielne vbiory vbránemi/ obchodząc ony mury przez ſześć dni: śiodmego dniá oznaymił Iozue/ iſz wziąć miáſto mieli. SkarŻyw 502, 502.

Zwroty: »w koło, wokoło obchodzić« = circuire PolAnt, Calep [szyk zmienny] (5:1): BibRadz Ps 26/6; Circunvado, Wkoło ze wſzech ſtrón obchodzę/ opádam/ okrążám/ obgániam. Mącz 472c, 104d, 256b, 267c; Calep 196b.

»wszędy obchodzić« (1): Pátrz iákoć wſzędy obchodzi y wſzędy pierwſzym ieſt. WujNT 435.

W przen [co] (1): We dnie/ y w nocy mury ſwawola obchodźi/ Z rynku nieſpráwiedliwość/ y vćiſk nie ſchodźi. KochPs 81.

a. Chodzić odwiedzając kolejno wiele miejsc lub osób; circuire PolAnt, Vulg; pertransire Vulg; circumire Cn (26): byli ná on czás/ iáko y dziś v nas/ tácy zwodzićiele/ ktorzy obchodzili náuczáiąc ſámey wiáry WujNT 796.

obchodzić kogo, co (22): apoſtolouye obchodzącz myaſteczka oleyem mazącz nyemoczne uzdrauyaly PatKaz III 139, 142v; BudBib 1.Reg 7/16; BudNT Matth 4/23; maiąc złotą kádzielnicę/ w Biſkupim vbierze obchodził y kádził wſzytkie ołtarze SkarŻyw 570, 140, 309; Drudzy ſąſiádow potrzebnych domy obchodzą/ á tych zwłaſzcżá ktorzy zubożawſzy żebráć ſię wſtydzą. ReszHoz 119, 131; ReszList 160, 163, 176; Y obchodźił Ieſus wſzytkę Gálileą/ náuczáiąc w bożnicách ich WujNT Matth 4/23; Y sſtáło ſię iż Piotr gdy obchodźił wſzytkie/ przyſzedł tez do ſwiętych ktorzy mieſzkáli w Liddźie. WujNT Act 9/32, Matth 9/35, 23/15, s. 433 marg, 435, Aaaaaa4v; [Które pisanie ich ma nas obchodzić i przez nas od jednego do drugiego posyłane być, aby do wszech wiadomości doszło. AktaSejmikPozn 1587/69]. Cf obchodzić co około czego, obchodzić co czym, »drogi świata obchodzić«.

obchodzić co około czego (1): Ambarvalis, Swiątobliwość y ofiárá którą około pól obchodzą. Mącz 7c.

obchodzić co czym [= z czym] (1): Dicitur autem a Ferveo, quia hoc adolendo et flammis ferventibus fieri solebat apud gentiles, Rownie ták yáko v nasczinią [!] s gromnićámi gdy bydło/ konie/ ludzie y domowe kąty ogniem gromnicznym obchodzą Mącz 120b.

obchodzić z czym (1): Alicubi rustici boves cum aratro incunte vere agros proscissuri simili superstatione lustrant, Obkadzáyą/ obchodzą s ſwieczką woskową. Mącz 200c.

Zwroty: »obchodzić od jednego do drugiego« (1): Sądził tedy Sámuel ſwoy lud w pokoiu w Bethel/ w Gálgáli/ y w Máſphát/ obchodząc od iednego do drugiego káżdy rok/ á wracał ſie záſię do Rámáthy/ gdzye też ná ſpráwy do niego chodzili. BielKron 63v.

»drogi świata obchodzić« (1): Iuż ſie świátu nie przygodzę/ Którégo drógi obchodzę KochMRot B4.

W przen (1): GDźie ſię mam vćiecz? głowę ſwoię kędy Ná świećie ſkłonić/ gdyż obchodząc rzędy Ludzkich narodow/ nie znam ſtátecżnośći/ Zywych wnętrznośći? GrabowSet I3v.

b. Dokonywać przeglądu; circumire BartBydg, PolAnt, Modrz, Cn; lustrare BartBydg, Mącz, Cn (7): BartBydg 226; Lustro, Oczyśćiam/ też oglądam/ przepátrzuyę/ przebaczam/ obchodzę. Mącz 200b; Iáko hetman w woyſzce/ obchodząc opátrował ktora część byłá vſzykowána/ ktora ozdobiona/ ktoraby potrzebowáłá przyſzćia iego. WujNT 435.

obchodzić co (4): ſtraż gęſtą miewał/ á ſam ią z porucżniki ſwemi obchodźił [et eas ... circuire] ModrzBaz 112. Cf Zwroty.

Zwroty: »obchodzić miasto« (1): Ználezli mię ſtrożowie/ ktorzy obchodzą miáſto [Invenerunt me custodes qui circumeunt per civitatem]. BudBib Cant 3/3.

»obchodzić ulice« (1): trzebá żeby był [...] poſtánowiony oſobliwy Vrzędnik/ ktoryby z ceklarzmi [...] we dnie vlice obchodźił/ á w nocy miáſto wſzędźie náwiedźił [interdiu plateas circumeat, et noctu urbem lustret]/ doglądáiąc domow ktoreby podeyrzáne miał ModrzBaz 36.

»obchodzić [co] w koło« (1): Ten co ſad zámyka/ áby pilnie záwżdy obchodźił ſad w koło/ pátrzáiąc ieſli kędy dźiury niemáſz GostGosp 98.

c. Omijać; ambire Mącz [w tym: kogo, co (4)] (5):

Zwroty: »z daleka obchodzić« = maximo circulo ambire Mącz (2): A ták moy pánie [...] nieczyń ták iáko niektorzy czynią/ iż wſſczęſćiu przyiaćielá znáią á wnieſſczęſćiu zdaleká go obchodzą. RejPs 52; Mącz 104c.

Przen (3): A mądry márinarz tedy y ony niebeſpiecżeńſthwá roſtropnie obchodzić vmie/ y ony dziwy okroćić/ iż mu nic ſzkodzić nie mogą. RejZwierc 83; Idź śmiele przećiw niemu maiąc ſwe fortele/ [...] Iego ſztuki ná ten cżás ták maſz obchodźić CzahTr I3.

Zwrot: »z daleka obchodzić« (1): Y choć mię ſczęśćié z dałeká [!] obchodźi/ Pomnię/ iż po dżdżu iáſny dźiéń przychodźi. PudłFr 21.

d. O ciałach niebieskich (3): GórnDworz L15v; GórnTroas 30; Poſpolity^m práwem ſłońcu kazał przez godźin 24. okrąg niebá obchodźić á dźień y noc czynić SkarKaz 578a.

e. O rzece: opływać (3):

Zwroty: »[co] w koło obchodzić; około [czego] obchodzić« (1;1): doſzli iednego zamku kthori był w poſrod oney rzeki zbudowan/ około ktorego wielka cżęſć rzeki obchodziłá [ab utraque parte fluminis maxima pars fluminis decurrebat]. HistAl H5; BielKron 271.

»mimo obchodzić« (1): Vmbflieſſen. Ciec/ mimo obchodźić. Circumfluere. Alluere. Calag 517b.

f. Pokrywać się, obrastać [czym] (2): Rubigino, Rdzewieyę/ rdzą obchodzę. Mącz 359b.

Szereg: »nie obrastać ani obchodzić« (1): Iáko kámyeń gdy go cżęſto á gęſto z myeſcá przenaſſa/ nye łatwie obrasta áni mchem obchodzi. GliczKsiąż N3.

g. Znajdować się wokół czegoś, otaczać; circuire PolAnt (2): Lecż (ſzerokość) rozſzerzałá ſię y obchodziłá wſtępuiąc ku gorze do pobocżnic [galerii] [Et dilatabatur, et circuibat desuper desuper thalamos]/ bo ſie opáſował dom wſtępuiąc ku gorze w około BudBib Ez 41/7.

obchodzić co (1): Vczynił też Morze (álbo koćieł ná vmywánie) [...]. A rzezánie pod kráiem obchodziło ie/ dziesiąćią łokći obtaczáiąc on koćieł [Et sculptura subter labium circuibat illud decem cubitis ambiens mare] Leop 3.Reg 7/24.

h. O granicy: otaczać [co] (1): I byłá ich gránicá/ aż do Saryd: I wſtępuie od morzá y Mádáláá/ y przybiega ku Debbáſeth/ [...] A obchodzi ku pułnocy Hánáthán [Et circuit ad aquilonem Hanathon] Leop Ios 19/14.

3. Zabiegać, starać się (2): Ambio, Obchodzę/ Zádam [!], Trwam álbo ſie ſtáram ócz. Mącz 104c; Freyen. Obchodźić/ et Zenić śię. Ambire puellam. Calag 200a.

a. [Troszczyć się:

W połączeniu szeregowym: [Najświętsza Panna Maryja] vkazáłá ſye zwielkoſćyą Aniołow niektoremu puſtelnikowi modlącemu ſye/ mowiącż/ namileyſzy przyiaćyelu przyſzłám tu do ćyebie iżbych obchodźylá y poćyeſzyłá/ y w dobrym potwierdźyla duſzę twoię JanKoszŻyw G6v.]

4. Zajmować, być ważnym, interesować kogoś [kogo] (9): Niech ćie tá rzecz nie obchodzi [non te frangat ista res]/ bo rozliczne ſą przypádki ná woynie: á iuż teraz tego/ iuż záś one^go zábia miecz Leop 2.Reg 11/25; ták bárzo ćiebie Obchodzą Nimphy/ ktoré śiedzą z námi PudłFr 57; których té rzeczy [iż to jest ich ojczyzna, w której narodzeni i Panu Krystusowi oddani] nieobchodzą/ wedle rozſądku ichże ſámych y inſzych/ ſą ludźie wzgárdzeni OrzJan 39, 38, 130.

Fraza: »[kogo] namniej to nie obchodzi« [szyk zmienny] (2): GórnRozm I2v; A to nas namniéy niechay nie obchodźi/ Ze nád niewinnym czáſem zły przewodźi. KochFrag 16.

a. Dotykać, urażać (2): niewiem cżemu to w.m. obchodzić ma/ iżem ia dworney pániey ták wiele przypiſał GórnDworz Y2.

Szereg: »obchodzić a obrażać« (1): Nie radbym by ćie miáłá obchodzić á obráżáć proſtotá piſmá ſwiętego y ſlowá bez ozdoby á nie dworſkie Leop *B4v.

5. Chodzić [w czym] (1): [Męczennicy] naśmiewiſká y bićia rozmaitego koſztowáli/ [...] obchodźili w guniách/ w kozlęcych ſkorkách/ w niedoſtátku/ y vćiſku/ w fraſunku/ ták że ich świát nie był godźien/ po puſzcżach ſię błąkáli ReszList 150.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Obeo, Obchodzę. Mącz 105b.

Synonimy: 1. czcić, święcić; 2. krążyć, obbiegać; b. przeglądać c. omijać; f. obrastać; 3. starać się, ubiegać się, zabiegać; 4.a. dręczyć, męczyć, ruszać, trapić; 5. nosić się, ubierać się.

Formacje współrdzenne cf CHODZIĆ.

Cf OBCHODZĄCY, OBCHODZENIE, OBCHODZON, OBYCHODZIĆ