[zaloguj się]
[pdf]

NOSIĆ SIĘ (25) vb impf i prawdopodobnie pf

impf (23), prawdopodobnie pf (2) [w tym: praes, imp] KochPs, KochTr.

sie (19), się (6).

o jasne.

Fleksja
inf nosić się
indicativus
praes
sg pl
3 nosi się noszą się
praet
sg pl
1 m m pers -smy się nosili
3 m nosił się m pers
f nosiła się m an
imperativus
pl
2 noście się
conditionalis
pl
3 subst by się nosiły

inf nosić się (9). ◊ praes 3 sg nosi się (2). ◊ 3 pl noszą się (3). ◊ praet 3 sg m nosił się (4). f nosiła się (1). ◊ 1 pl m pers -smy się nosili (1). ◊ imp 2 pl noście się (1). ◊ con 3 pl subst by się nosiły (1). ◊ part praes act nosząc się (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w. s.v. nosić.

1. Ubierać się; amiciri, ingredi Mącz (14):

nosić się w czym (7): Bo Krezus chcąc ſie przed Solonem popiſać/ á bogáctwá ſwoye mu pokázáć/ wſſytkim kazał ſie we złocye nosić/ kożdemu thák yáko ſam był gotowáć ſie y przybieráć roſkazał GliczKsiąż F4; Maurowie też ſwoim obycżáiem ſie noſzą w długich ſzáćiech. BielKron 453v, 402v, 419; Foeminis duntaxat usum purpurae interdicemus, Zákazemy aby ſie niewiáſty w ſzárłacie nie nośiły. Mącz 87c; Teć więc miedzy poſpolſtwem z dawná były głoſy, Ze ſię w żołći rad nośił Iudaſz złotowłoſy. KlonWor **6; ZbylPrzyg B.

nosić się jak (8): FalZioł V 51v; S tey przcżyny Ruśinowſka poimaná/ y obieſzona w męſzcżyńſkim vbrániu/ bo ſie ták nośiłá/ w boćiech y w oſtrogach pod pierzym/ ktora zbijáła y krádłá z drugimi. BielKron 402v; Dalmaticus który ſie sławáckim kroyem nośi. Mącz 77b; Gloriose amiciri, Pyſzno ſie nośić álbo koſztowne ſzáty ſobie ſpráwowáć. Mącz 146d, 228b, 404d; ia mnimam iż káżdemu wolno/ nośić ſie/ iáko racży GórnDworz L6v. Cf Zwrot.

Zwrot: »po cudzoziemsku się nosić« (1): Druga záś powolnieyſza zwykłá mężá prośić/ By ſię po cudzoźiemſku oná mogła nośić. ZbylPrzyg A4.
2. Występować w charakterze kogoś; zachowywać się w jakiś sposób (4): Magnifice incedere, Pyſzno ſie nośić. Mącz 204c.

nosić się za kogo (3): dla tego [Nektanabo] ogoliwſzy brodę/ głowę/ pobrawſzy co nadrozſze rzecży s ſobą/ puśćił ſie do Mácedoniey/ á tám ſie zá doktorá nośił w ſtole/ w náukach gwiazdárſkich/ áż ſie zá známienitego Aſtronomá był oſławił. BielKron 122v, 238; Koribut ná ten czás w Czeſkim Kroleſtwie zá Krolá ſię nośił/ áczkolwiek nie był koronowany StryjKron 567.

3. Chodzić, zmieniać miejsce: tułać się (5):

nosić się z czym (2): A iż ſie im dáleko było nośić z onemi bárány/ z onemi ptaki/ y z onymi rzecżámi/ ktore kládli ná ofiáry ſwoie/ Tedy kſięża koſciołá onego poſtánowili byli w nim przedawce ze wſzytkimi rzecżámi RejPos 198; tedy ácż iey [Biblijej] práwie wſzytcy (iáko było cżemu) radźi byli/ wſzakże wiele ſię ich ná wielkość á ná ćiężar iey vſkárżało/ powiedáiąc że ſię znią trudno wozić/ á ieſzcże trudniey nośić. BudBib B.

nosić się po czym (1): Gdy lepak cżternaſta noc przyſzłá/ á myſmyſię nośili [perlatis; navigantibus Vulg] po Adryi/ o puł nocy domyśláli ſię żeglarze żeby ſię przybliżáłá nieiáka kráiná. BudNT Act 27/27.

Zwrot: »nosić się to tam, to sam« (1): Gdźie w małéy liczbie będąc/ y nieznácznémi/ Przychodnié nieznaiomi miedzy obcémi/ Noſząc ſye to tám/ to ſám: dźiś w téy dźiedźinie/ Iutro namiot ſwóy ſtáwiąc w inſzéy kráinie KochPs 157.
W przen (1): Piſał też iż duch Páńſki ſwą ſie mocą nośił/ A nád zámieſzániem wod wzgorę ſie wynosił. RejWiz 144v.
4. Wynosić się, odchodzić [z czego] (1): Synowie dom od domu chlebá niech proſzą/ A przed nędzą z oycowſkich puſtek ſye noſzą. KochPs 168.
5. Wejść; w przen [w co] (1): WSzytki płácze/ wſzytki łzy Heráklitowé/ [...] Wſzytki á wſzytki záraz w dom ſye móy nośćie/ A mnie płákáć méy wdźięcznéy dźiéwki pomożćie KochTr 3.

Synonimy: 1. odziewać się, ubierać się; 3. chodzić, tułać się; 4. odchodzić, uciekać, umykać.

Formacje współrdzenne cf NIEŚĆ.

Cf NOSZĄCY SIĘ

TG