[zaloguj się]
[pdf]

OCHĘDAŻAĆ (25) vb impf

ochędażać (13), ochędożać (12); ochędażać SeklKat, RejZwierc (2), BudBib, CzechEp, WujNT (4); ochędożać RejPs, HistAl, Mącz (5), ReszHoz, Calep (2); ochędażać : ochędożać RejPos (3:1), ReszList (1:1).

Pierwsze o oraz drugie a jasne, pierwsze a pochylone; w ochędożać drugie o jasne.

Fleksja
inf ochędåżać
indicativus
praes
sg pl
1 ochędåżåm
3 ochędåżå ochędåżąją
praet
sg pl
3 m ochędåżåł m pers ochędåżali
fut
pl
1 m pers będziemy ochędażać
imperativus
sg pl
2 ochędåżåj ochędåżåjcie
conditionalis
pl
1 m pers bychmy ochędåżali

inf ochędåżać (1). ◊ praes 1 sg ochędåżåm (7). ◊ 3 sg ochędåżå (4). ◊ 3 pl ochędåżąją (4). ◊ fut 1 pl m pers będziemy ochędażać (1). ◊ praet 3 sg m ochędåżåł (1). ◊ 3 pl m pers ochędåżali (2). ◊ imp 2 sg ochędåżåj (1). ◊ 2 pl ochędåżåjcie (1). ◊ con 1 pl m pers bychmy ochędåżali (2). ◊ part praes act ochędåżając (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. ochędożyć.

1. Oczyszczać, obmywać, porządkować; utrzymywać w porządku; abstergere, comere, concinnare, depurgare Mącz; abluere, repurgare Calep (14): Depurgo, Omiętam. ochędożam/ omuskuyę. Mącz 332b; Abstergo, Omywam/ ochędożam. Mącz 449d, 54b, 61d; Calep 6a, 915b; [Ochędożam/ Purgo, mundo, colo, como, abstergo. Volck Nnn4v].

ochędażać kogo, co (4): plác on ná ktorym budowáć myśli/ pilnie rozmierza: ochędaża/ rumy wſzelákie/ chwaſty y zawády inſze precż z plácu onego wyrzuca CzechEp 102; ReszList 174, 176. Cf Zwrot.

Zwrot: »z plugastwa ochędożać [kogo]« (1): Vergilius Creſcentius, [...] pielgrzymy nálawſzy ie ná vlicy nie tylko w dom przyprowádzał/ ále [...] przyodźiewał/ z plugáſtwá ochędożał ReszHoz 126.
Przen: Utwierdzać w posadach [co] (1): ábowiem y oni ſami bogowie kthorzy wſzytek ſwiáth ochędożáią [totum mundum fulciunt] y w mocy máią/ imię náſze chwalą y zálecáią HistAl C3v.
a. O zabiegach pielęgnacyjnych przy uprawach [w tym: co (2)] (3): wſzelką [latorośl] ktora rodźi owoc/ tę ochędoży [purgabit eum] (marg) ochędaża. (–)/ áby obfitſzy owoc przynośiłá. WujNT Ioann 15/2, Ioann 15 arg.

W połączeniu szeregowym (1): Iuż oboie grzebą/ ochędażáią/ opráwuią/ ſzcżepią/ ziołecżká ſádzą RejZwierc 32v.

2. Upiększać, ozdabiać, przystrajać; acupingere, coronare, ornare, redimire Mącz; exornare Vulg [w tym: kogo, co (10)] (11): Mącz 349a; BudBib 4.Esdr 16/48; Nie przetoć Pan Chriſtus Zydy ſtrofuie/ iż ochędażáli groby prorokow (gdyż y Chrześćijáni groby świętych Męczennikow w wielkiey záwſze vczćiwośći mieli WujNT 99, 99.

ochędażać czym (1): tego dniá ſwiętego ochędożayćie przybytek páńſki rozmáytemi przyprawami RejPs 174.

Przen [w tym: komu (4)] (5):

ochędażać czym (3): Cżwarte też ſie vcżmy/ iáko ſie mamy przypráwowáć ná ty wdzięcżne gody ſwoie/ [...] boć nie w hátłaſy áni w áxámity/ iedno ábychmy wiárą á mocną nádzieią ſwoią/ á powinnoſciámi ſwemi Krześćiáńſkimi/ ochędażáli temu Pánu ſwemu/ myſli/ ſercá á duſzycżki ſwoie. RejPos 160v; tym obiciem/ á tymi oponami [tj. darami Ducha Św.] obiecał záwżdy ochędażáć przybytek ſercá náſzego nędznego RejPos 180v, 194v.

W połączeniu szeregowym (1): Tákże też thy gdyś przyſzedł ku ſwym ſzedziwym láthom ſwoim/ á iżći ſie iuż działem tá Spártá doſtáłá/ [...] iuż ią ſobie iáko dobry goſpodarz on ſtháry dom ſwoy ochędażay/ pobijay ocieray RejZwierc 172.

W porównaniu (1): RejZwierc 172 cf W połączeniu szeregowym.

Szereg: »przyprawować a ochędożać« (1): gdy pozna [Bóg] ſobie tákie wierne ſercá náſze/ á iż ie przypráwowáć á ochędożáć iemu będzyemy wedle woley ſwiętey iego/ tu iuż on chce też być Bogiem miłośćiwym tákiemu káżdemu RejPos 348v.
a. Stanowić ozdobę; przen (1):
Przysłowie: niedom goſpodarza ale cznotliwy goſpodarz dom ochędaſza SeklKat A2.

Synonimy: 1. obmywać, oczyszczać; 2. ozdabiać, przyprawować.

Formacje współrdzenne cf CHĘDOŻYĆ.

MC