[zaloguj się]
[pdf]

OCUKROWAĆ (121) vb pf

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf ocukrować
praet
sg
3 m ocukrowåł
imperativus
sg
2 ocukruj
conditionalis
pl
2 m pers byście ocukrowali

inf ocukrować (12). ◊ fut 2 sg ocukrujesz (6). ◊ 3 sg ocukruje (2). ◊ 3 pl ocukrują (1). ◊ praet 3 sg m ocukrowåł (1). ◊ imp 2 sg ocukruj (54). ◊ con 2 pl m pers byście ocukrowali (1). ◊ part praet act ocukrowåwszy (44).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI(XVIII) – XVII w.

Osłodzić, przyprawić cukrem (121): niechay thy rzecży wreią wſzyhki [!] ſpołem/ przylawſzy ſpięć łyżek oczta/ áżby trzecia cżęſc wywrzała/ á potym przeczedziwſzy oczukruy FalZioł I 32a; Theż gdy kogo boli głowa z gorącey przycżyny/ wezmi kwiatkow grzybieniowych/ á włoż ie w proſtą wodę na nocz, á poranu napiy ſie oney wody ciepło oczukrowawſzy FalZioł I 92a; Theż wino w ktorymby były warzone Koczenki z draganthem zagrzewa pierſi/ ale maſz oczukrować iż by było ſlodko. FalZioł I 128a; Wezmi poł funta ſkorek Kaparowych powarz gich wſoku Chebdowego korzenia/ á potym dobrze oczukruy iż będzie ſtego iakoby ſirop FalZioł III 14a, I 1c, 2d, 3b, d [2 r.], 6c (79); Pirweyś piyał gorzałkę/ dziś żuwkę gotuią/ Pięknie przykorzeniwſzy ieſzcżeć ocukruią. RejWiz 60v; troſzkę cynámonu przydawſzy/ wódką borakową/ ſzczawiówą/ álbo podróżnikową/ roſtworzyć/ á ocukrowawſzy/ ćiepło poránu dáć wypić Oczko 31, 19.

ocukrować co (10): ale oczukruj ten ſirop miernie FalZioł 127a, I 1b, 3a, 28b, 44c, 67d, 154b, V 70; á ocukrowawſzy onę iuchę w ktoréy wrzáło źielé noc y dźień day ią pić choremu SienLek 139v, 105v.

W charakterystycznych połączeniach: ocukrować dobrze (14), miernie, trochę (6), według wolej; ocukrować juchę, syrop, wino, wodę.

Zwrot: »ocukrować (białym a. bieluchnym) cukrem, z cukrem« [szyk zmienny] (11:1): warz że to iżby trzecią częſe vywrzało/ á trochę oczukrui bialem czukrem, á potym przeczedziwſzi piy ten ſirop po ranu y w wiecżor. FalZioł I 11b; vwarz thy rzecży/ zbiałym czukrem ocukrowawſzy/ á thego ſie napijay poranu y wiecżor po trunkowi ciepło FalZioł I 43c; Cżarna Cżemierżicza w winie vwarzona á pitha czukrem oczukhrowawſzi: quarthana od niey przeſtanie. FalZioł I 46d, I 3a, 17b, 23b, 45a, 72c (12).
Szeregi:»ocukrować albo omiedzić« (6): Theż Galienus radzi korzeń w winie warzyć á oczukrowawſzy albo omiedziwſzy dać trunek ciepło wypić FalZioł I 110a, I 13a, 15c, 16a, 41d, 52b.

»ocukrować albo osłodzić« (6): Dzieciom tho oczukrować albo oſlodzić możefz, á dawać rano pić po kielko dni. FalZioł V 70, I 57c, 59c, 66c, V 82; oſtáthek [wody] ocukruy álbo z miodem oſlodź/ dayże choremu pić po kilká dni. SienLek 105v.

Przen (8):
a) Przedstawić lepiej niż jest, zafałszować [w tym: co (4)] (5): ále go [Chrystusa] nie dla tego wſpominaćie ábyśćie mu chwałę iego dawáli/ ále iżebyśćie ty ſwoie ſmrody y ludzkie trućiny/ od Dyabłá wymyſlone ocukrowáli KrowObr 92; Ano trudno poſtawką/ nieprawdę fárbowáć/ Bo gdzye gorzko/ tám záwżdy/ trudniey ocukrowáć. RejZwierz 133v.

ocukrować komu (1): Stákowych tedy przymiotow opilce ma ſie wyſtrzegáć káżdy obywátel tego złego naſienia/ ktore ták Szátan ludziom ocukrował/ że przeto ſámo wiele ich do zginienia prowádzi. Phil L4.

ocukrować przed kim (1): Ale iżeby to ſwoie vboſtwo ſmyſlone/ álbo proznowánie/ przed ludzmi proſtymi mogli ocukrowáć/ przeto ty ſlowá ku temu Páná Kryſtuſowe zwykli przywodzić KrowObr 140.

Zwrot: »ocukrować słowy« (1): Y vmieią ſwé wády ocukrowáć ſłowy/ Y chytréy głowy rozum: vdáć zá ſkarb zdrowy. ZawJeft 34.
b) Uczynić lepszym, znośniejszym, przyjemniejszym [co] (2): Zgodá y poſłuſzeńſtwo ſpráwę ocukruie. CzahTr Ev.

ocukrować komu (1): raczył nam pan Chryſtus onę śmierć przez piérwſzégo Iádámá ná nas wnieśioną ocukrowáć: ábyſmy ſye iey nieſtrácháli BiałKat 176.

[ocukrować czym: wżdy niemoże bydź ták máłá rzecz/ któréyby Król/ ocukrowawſzy ią ludzkośćią/ dáć niemógł. SenekaGórn 84 (Linde).]

c) Utrwalić [co] (1): Co to ieſt zá niedbáłość pilnie vpátruię. Zda mi ſie/ przyrodzenie to wſzytko ſpráwuie/ A potym złe ćwicżenie ieſzcże ocukruie. RejWiz 76.

Synonim: osłodzić.

Formacje współrdzenne cf CUKROWAĆ.

Cf OCUKROWANIE, OCUKROWANY

OD