[zaloguj się]
[pdf]

CUKROWAĆ (37) vb impf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf cukrować
indicativus
praes
sg pl
1 cukruję
2 cukrujesz
3 cukruje cukrują
praet
sg pl
2 m -ś cukrowåł m pers
n cukrowało subst
3 m m pers cukrowali
imperativus
sg
2 cukruj
conditionalis
sg pl
2 m byś cukrowåł m pers
3 m m pers by cukrowali
impersonalis
praet cukrowåno
participia
part praes act cukrując

inf cukrować (6). ◊ praes 1 sg cukruję (1). ◊ 2 sg cukrujesz (2). ◊ 3 sg cukruje (12). ◊ 3 pl cukrują (7). ◊ praet 2 sg m -ś cukrowåł (1). ◊ 2 sg n cukrowało (1). ◊ 3 pl m pers cukrowali (1). ◊ imp 2 sg cukruj (2). ◊ con 2 sg m byś cukrowåł (1). ◊ 3 pl m pers by cukrowali (1). ◊ impers praet cukrowåno (1). ◊ part praes act cukrując (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Słodzić, przyprawiać cukrem; saccaro condire Cn [co] (3): Nieſmácżne to potráwy gdzye ich nie cukruią. RejWiz 92v; Tákże Oſieł polewki byś ią y cukrował/ Będzye wolał dáleko ábyś mu zgonin dał. RejWiz 105v; RejZwierc 98.
2. Dopatrywać się dobrych stron, zachwalać, przyozdabiać; colorare, exornare, praetendere rationem turpitudini Cn (34):

cukrować kogo, co (17): Wáſzé nędze beſpieczną niewinność cukruie ZawJeft 39; Bo niewie cżłowiek kiedy co ma iáko to ſmákuie/ áż dopiero gdy to ſtráći/ toż to cukruie. GostGosp 5; GrabowSet Y2; CzahTr D; SzarzRyt A2v. Cf cukrować co komu; co kim, czym; co w kim, w czym.

cukrować kogo, co komu (8): Náucżże mnie W. M. pánie Kriſki tego/ iáko ſtáry cżłowiek [...] ku tey ſzcżęſliwey miłośći/ kthorąś nam w. m. troſzkę przed tym thák bárzo czukrował/ przyść ma. GórnDworz Ll4v; RejZwierc 256; LatHar 284; SzarzRyt B2. Cf Zwrot.

cukrować kogo, co kim, czym (5): Niechcę ich nic cukrowáć/ ich przodki zacnemi RejZwierz 55; RejZwierc 256; ácż w pracey vmiera/ Niedba: nádźieią zyſku/ pot/ cukruie. GrabowSet V3; LatHar 284; Ciebie ia záwſze ſzánuię/ Tobą ſobie świát cukruię. CzahTr [D2].

cukrować kogo, co w kim, w czym (2): RejZwierc 91; Ten żonę Hektorowę ſobie obiecuie/ Ow záśię Helenowę w ſercu ſwym cukruie. GórnTroas 11.

Zwrot: »sobie cukrować« (4): GórnDworz M8; RejZwierc 141v; Gdyż śmierć wſzyſtkiemv złemu koniec/ náco pátrząc pogány/ ták ſobie śmierć cukrowály BiałKaz B4v; CzahTr [D2].
Szereg: »cukrować a farbować« [szyk 1 : 1] (2): Gdyż on nam wolą ſwą nadobnemi ſłowy cukrowáć á fárbowáć racży/ á nas záwżdy łáſkáwie vpomináć racży iáko miłoſierny páſterz owiecżki ſwoie RejZwierc 256, 141v.
a. Przyozdabiać, stwarzać dobre pozory (o rzeczach złych) (17): tám kożdy inák naidzie/ á niſſli thu cukruieſz KrowObr 52.

cukrować co (15): KrowObr 178; RejZwierz 135v; RejZwierc 83v; ZawJeft 46; PAnie/ ktoż w gmáchách twoich/ ma mieſzkánie? [...] Ten/ co ná ſercu ſwym/ prawdę piáſtuie/ Ani ięzykiem złych fałſzow cukruie GrabowSet H3v; SiebRozmyśl Mv; Ale iáko widźimy/ ſzátan nie ſpi: ten ſercá ludzkie truie: ten mowkę cukruie KlonWor ded **2v. Cf cukrować co komu.

cukrować co komu (8): RejWiz 65v; Bo iako gęſte Mſzice nagle cię obſiędą Roſkoſzi ſwiata tego/ i odwodzić będą Twoie ſlachetne ſerce od zabaw ucżciwych/ Cukruiąc ci na zdradzie ſmak rzecży zelżiwych. KochSat B4; HistLan Fv; KochPs 73; CzechEp [413]; Vważa pilno: z żołćią być zmiéſzano Obaczy/ co mu przedtym cukrowano. ZawJeft 25; Bo cukruy ty ſobie iáko chceſz pijańſtwo/ záwżdy ie przedśię miernośći naydźieſz przeciwné. KochPij C3v, Cv.

cukrować czym (5): KrowObr 178; Tákżeć też tá cukruie ſwymi poſtawámi/ Lecż wſzędy gorzki piołyn pod iey potráwámi. RejWiz 28; RejZwierc 83v; CzechEp [413]; GrabowSet H3v.

Szereg: »barwić, maścić i cukrować« (1): Dármo teſz tę offiárę Mſzárſką przed proſtymi ludzmi/ ſlowy ſmyſlonymi bárwiſz/ máśćiſz/ y cukruieſz KrowObr 178.

Synonimy: 1. słodzić; 2. farbować, piękrzyć, zalecać, zdobić; a. barwić, maścić.

Formacje pochodne: ocukrować, pocukrować, przycukrować, ucukrować, zacukrować; pocukrzyć.

Cf CUKROWANIE, CUKROWANY

MM