[zaloguj się]
[pdf]

ROZGORZEĆ SIĘ (?) (8) vb pf

sie (6), się (2).

Oba o jasne.

Fleksja
praet
sg pl
3 m rozgorzåł się m pers
f rozgorzała się m an
n rozgorzało się subst rozgorzały się

fut 3 sg rozgoré się (1); -é (1), [-e, -(e)]. ◊ 3 pl rozgorają się (1). ◊ praet 3 sg m rozgorzåł się (1). f rozgorzała się (2). n rozgorzało się (2). ◊ 3 pl subst rozgorzały się (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) i XVIII w.

Znaczenia
1. Rozpalić się; exardere Vulg(6): [potrawy] miękkie gdy ſie ſtrawią kiſaią tamo [w żołądku] niżli przidzie ſtrawnoſć onem twa[r]dim czo bacżymy po wyrziganiu. Iako y drwa ſuche zpłoną na ogniu y dymem wynidą niżl[i] ſie ſnrowe [lege: surowe] rozgoraią. GlabGad F6; Ze ſie ſłońce nadobnie po gorach błyſkáło/ A práwie ſie powietrze wſzytko rozgorzáło. RejWiz 142v; [[cesarz turecki Machmetbaszę] przywieść kazał, a położył go wznak na ziemi i kazał sobie 2 świecy woskowe grube przynieść zapalone, a gdy się nawięcey rozgorzały, [...] obrocił świece na doł (PA ogniem), aby wosk z płomieniem kapał na oczy jego PamJancz 99; A co dźiwnieyſzégo/ w węglé ogniſté włożoné złoto/ nierychło ſie rozpala/ á gdy w plewách rozpalonych będźie palono/ wnet ſie rozgore. UrzędowHerb 396a (Linde)].
[Fraza: »rozgore się ogień«: W zborze grzeſſących rozgore ſie ogień [exardebit ignis]/ á w ludu niewiernym będzie pałał gniew Leop Eccli 16/7 (Linde).]
Przen (5): Tak wielmi rogorzala [!] ſie nieprawoſtz żydow, ijż ſtrożom moijm dali pieniądze rzekątz: Mowcie ijże iego vcżenicy cialo iego w nocy vkradli ſą. OpecŻyw C2; Gdy w onym żywoćie dwie lećie przemieſzkał: ſerce ſię iego Bogá pełne ná przymnożenie więtſzey miłośći Boſkiey tym ſpoſobem rozgorzáło. [...] SkarŻyw 542; [Miánowićie á iáſnie wypiſuie te ſekty/ kthore ſie z iednego [...] Luterſkiego Duchá/ ná wiele ſekt rerwánego [lege: rozerwanego] zniećiwſzy/ ſwiátu rozgorzáły. WizFałeczDucha Av].

rozgorzeć się czym (1): [Bonifacjusz] Cżáſu iednego będąc w kośćiele [...] wielkim ſię Duchá S. wzruſzenim ták rozgorzał/ iſz gorąco prágnąć pocżął krwie ſwey dla Chryſtuſa wylania SkarŻyw 575.

Fraza: »rozgore się ogień [ku czemu]« (1): zapálilo ſie barzo ſerce moie we mnie w rozmyſlaniu mym/ rozgoré ſie ogień ku miloſci bożé. OpecŻyw 168v.
2. Stać się gorącym(2): Też wezmi ſoku Diptanowego/ albo prochu z niego, dwie dragmie Dayże pić rodzączey z winem/ ieſtli ſie nie rozgorzała, bo gdy ſie zapali tedy z wodą ciepłą/ á tak płod bez vrazu wynidzie. FalZioł V 33.

W porównaniu (1): Tedy ſie głowy ich [braci] ták rozgorzáły iákoby ogień ná nich niećił/ ábo nánie piorun vderzył SkarŻyw 46.

Synonim: rozpalić się.

Formacje współrdzenne cf GORAĆ.

Cf ROZGORZAŁY, ROZGORZENIE

MN